Aνυσηχητικές διαστάσεις λαμβάνει πλέον ο νεανικός διαβήτης στη χώρα μας. Πιο ανυσηχητικές όμως είναι οι διαστάσεις που προσλαμβάνει ο φόβος και η άγνοια της οικογένειας αλλά και των εκπαιδευτικών σε ότι αφορά στην αντιμετώπιση των διαβητικών παιδιών. Έχουν καταγγελθεί ακόμα και περιπτώσεις όπου σχολεία αρνήθηκαν την εγγραφή μαθητών όταν ενημερώθηκαν από τους γονείς ότι πάσχουν από την εν λόγω ασθένεια.
Οι πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη στην χώρα μας αγγίζουν σήμερα τους 800.000, δηλαδή πρόκειται σχεδόν για το 7% του γενικού πληθυσμού, εκ των οποίων οι 30.000 είναι παιδιά και νέοι ηλικίας κάτω των 30 χρόνων. Από επιδημιολογικά δεδομένα όμως προκύπτει ότι περίπου 10.000 άτομα με νεανικό διαβήτη δεν παρακολουθούνται για τη νόσο τους με ό,τι επιπλοκές συνεπάγεται αυτό για την υγεία τους.
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης είναι μία μεταβολική διαταραχή πού χαρακτηρίζεται από υπεργλυκαιμία ( αύξηση του σακχάρου στο αίμα ) Οφείλεται σε ελαττωμένη έκκριση ή δραστικότητα ινσουλίνης ή και των δύο. Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται από τα β κύτταρα του παγκρέατος και είναι απαραίτητη για τη μεταφορά της γλυκόζης από το αίμα μέσα στα κύτταρα. Τα κύτταρα χρησιμοποιούν τη γλυκόζη ως ενέργεια που είναι απαραίτητη για τη λειτουργία του οργανισμού.
Υπάρχουν βασικά δυο τύποι διαβήτη:
Ο τύπου Ι διαβήτης ( ινσουλινοεξαρτώμενος) εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά και ενήλικες κάτω των 30 ετών και είναι αποτέλεσμα μερικής ή πλήρης καταστροφής των β κυττάρων του παγκρέατος προκαλώντας ένδεια ινσουλίνης.
Ο τύπου 2 διαβήτης ( μη ινσουλινοεξαρτώμενος) αναπτύσσεται μετά την ηλικία των 40 ετών αλλά μπορεί να εκδηλωθεί και σε πιο νέους ακόμα και σε παιδιά ιδιαίτερα όταν είναι παχύσαρκα.(Τα τελευταία χρόνια παρατηρείτε αυξημένη συχνότητα τύπου 2 στα παιδιά) Σ’αυτή την περίπτωση η υπεργλυκαιμία οφείλεται τόσο σε διαταραχή της έκκρισης ινσουλίνης όσο και στην μειωμένη δραστικότητα της ινσουλίνης (αντίσταση στην ινσουλίνη).
Ο Σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι εκδηλώνετε σε γενετικά προκαθορισμένα άτομα όταν επιδράσουν παράγοντες του περιβάλλοντος (ιογενείς λοιμώξεις) και αυτοάνοσοι μηχανισμοί.
Συχνότητα: ο Σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι είναι πιο συχνός στις Σκανδιναβικές χώρες και πιο σπάνιος στην Ιαπωνία ενώ στην Ελλάδα έχει ενδιάμεση συχνότητα. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Ευρωπαϊκής μελέτης Eurodiab (1992-1995) , στην Ελλάδα, στη περιοχή του λεκανοπεδίου Αττικής εμφανίστηκαν 10 νέες περιπτώσεις Διαβήτη τύπου Ι για κάθε 100.000 άτομα πληθυσμού 0-14 ετών. Στην Κρήτη τα τελευταία χρόνια έχουμε 7,3 νέες περιπτώσεις για 100.000 παιδιά <14 ετών. Το 1991 είχαμε 4,9 ανά 100.000 παιδιά.
Συμπτώματα του ΣΔ τύπου Ι : πολυδιψία, πολυουρία, πολυφαγία, απώλεια βάρους, κούραση, αδυναμία, και νυχτερινή ενούρηση σε παιδιά που ελέγχουν τους σφιγκτήρες τους. Εάν δεν αναγνωρίζεται εγκαίρως μπορεί να οδηγήσει σε Διαβητική Κετοξέωση ή Διαβητικό Κώμα. Αν και τα συμπτώματα εμφανίζονται ξαφνικά, στην πραγματικότητα, η εξέλιξη της νόσου συμβαίνει για έναν πολύ μακρύτερο χρονικό διάστημα.
Θεραπεία: η ρύθμιση του Διαβήτη τύπου Ι γίνεται με τη χορήγηση ινσουλίνης, σωστή διατροφή και άσκηση.
Με την συνεχώς αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισης του σακχαρώδους διαβήτη στην χώρα μας ιδιαίτερα στις τρυφερές ηλικίες, κάτι που για τους γονείς πολλές φορές ισοδυναμεί με «γκρέμισμα» ονείρων είναι απαραίτητη η θεώρηση των προβλημάτων της καθημερινής ρύθμισης και διαβίωσης των παιδιών με διαβήτη.
Σε ένα ιδανικό περιβάλλον λοιπόν η εκπαίδευση του παιδιού με διαβήτη και της οικογένειάς του, γίνετε από την θεραπευτική ομάδα η οποία φέρεται με υπομονή και ανθρωπιά. Αποτελείται από τον παιδοδιαβητολόγο, την εκπαιδεύτρια νοσηλεύτρια, τον διαιτολόγο και τον ψυχολόγο. Στην Ελλάδα λόγω έλλειψης προσωπικού, συνήθως δεν υπάρχει πλήρης θεραπευτική ομάδα και ο παιδοδιαβητολόγος με την νοσηλεύτρια πρέπει να αναλάβει το μεγαλύτερο μέρος της εκπαίδευσης, που αρχίζει με την εισαγωγή του παιδιού στο νοσοκομείο.
Η ινσουλίνη χορηγείται σχεδόν αποκλειστικά υποδόρια. Τα σκευάσματα που χρησιμοποιούνται σήμερα περιέχουν ανθρώπινη ινσουλίνη, η οποία παράγεται με την τεχνολογία του ανασχεδιασμένου DNA.
Ανάλογα με την ταχύτητα με την οποία η ενιόμενη ινσουλίνη απορροφάται από τον υποδόριο ιστό στην κυκλοφορία ( έναρξη δράσης) και από τον χρόνο που χρειάζεται όλη η ενιομένη ινσουλίνη για να απορροφηθεί ( διάρκεια δράσης) οι ινσουλίνες διακρίνονται :
– Υπερταχείας έναρξης και πολύ βραχείας δράσης
– Ταχείας έναρξης και βραχείας δράσης
– Μέσης δράσης
– Βραδείας έναρξης και παρατεταμένης δράσης
– Μίγματα ινσουλινών
Τα σχήματα χορήγησης ινσουλίνης είναι:
1. Συμβατικό σχήμα( 1 ένεση το πρωί και 1 ένεση το βράδυ)
2. Πολλαπλό σχήμα ενέσεων ή εντατικοποιημένο ( 4 ή και περισσότερες ενέσεις την ημέρα)
3. Αντλία ινσουλίνης
Συνήθως το συμβατικό σχήμα ενέσεων απευθύνεται σε μικρές ηλικίες λόγω του σταθερού προγράμματός τους και την επιθυμία τους για ενδιάμεσο κολατσιό. Το σχήμα αυτό απαιτεί 6 γεύματα ημερησίως.
Το εντατικοποιημένο σχήμα θεραπείας απευθύνεται σε μεγαλύτερα παιδιά, μιμείται την λειτουργία του παγκρέατος και δίνει ελευθερία κινήσεων λόγω ότι δεν χρειάζεται να τηρείται ωράριο στα γεύματα.
Η αντλία ινσουλίνης κάνει συνεχή έγχυση ινσουλίνης στον οργανισμό, το παιδί δεν κάνει καθημερινές ενέσεις ινσουλίνης και όπως και στο εντατικοποιημένο σχήμα δεν χρειάζεται να τηρείται ωράριο στα γεύματα. Η δικιά μας εμπειρία από το Παιδοδιαβητολογικό Ιατρείο του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου που ήδη έχουν τοποθετηθεί περισσότερες από 10 αντλίες ινσουλίνης τα αποτελέσματα είναι πολύ ενθαρρυντικά. Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (δείκτης ρύθμισης του διαβήτη για τους τελευταίους 3-4 μήνες) έχει βελτιωθεί με την χρήση αντλίας ινσουλίνης.
Η δοσολογία της ινσουλίνης και η επιλογή του θεραπευτικού σχήματος εξατομικεύεται και τροποποιείται, ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε παιδιού.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την καλή ρύθμιση του διαβήτη είναι οι μετρήσεις γλυκόζης του αίματος.
Ανάλογα με τις μετρήσεις γλυκόζης γίνονται αλλαγές στην δοσολογία της ινσουλίνης και διορθώνονται οι μη επιθυμητές διακυμάνσεις της γλυκόζης. Ο ελάχιστος αριθμός μετρήσεων είναι 2-4 την ημέρα. Ιδιαίτερα χρήσιμες είναι οι μετρήσεις πριν τα γεύματα και 2 ώρες μετά.
Οι μετρήσεις της γλυκόζης γίνονται με ατομικές συσκευές που μετρούν την γλυκόζη σε μία σταγόνα τριχοειδικού αίματος.
Επιπλοκές:
Διακρίνονται σε οξείες και χρόνιες.
Οι οξείες είναι η υπογλυκαιμία και η διαβητική κετοξέωση.
Υπογλυκαιμία είναι όταν η τιμή γλυκόζης είναι σε χαμηλά επίπεδα (<55mg/dl). Στην κατάσταση αυτή το παιδί παρουσιάζει συμπτώματα όπως εφίδρωση(κρύος ιδρώτας), ωχρότητα, έλλειψη συγκέντρωσης, ζάλη, διαταραχές συμπεριφοράς, αίσθημα πείνας και σε πιο σοβαρές περιπτώσεις απώλεια αισθήσεων και σπασμοί. Πρέπει άμεσα να χορηγηθούν υδατάνθρακες άμεσης απορρόφησης όπως μέλι ή ζάχαρη.
Στην περίπτωση της σοβαρής υπογλυκαιμίας πρέπει να γίνει ένεση γλυκαγόνης.
Διαβητική κετοξέωση είναι μία σοβαρή μεταβολική διαταραχή που συμβαίνει στην πλήρη απορύθμιση του διαβήτη. Την χαρακτηρίζουν η ιδιαίτερη αναπνοή του παιδιού, οι έμετοι και το κοιλιακό άλγος και χρήζει άμεσης νοσοκομειακής αντιμετώπισης.
Οι χρόνιες επιπλοκές είναι η καταστροφή των μικρών αγγείων που συμβαίνει μετά από πολλά χρόνια κακής ρύθμισης του διαβήτη.
Μύθοι και πραγματικότητα στον διαβήτη τύπου 1
Τα παιδιά με διαβήτη τύπου 1 ακολουθούν ειδικό διαιτολόγιο.
Τα παιδιά με διαβήτη έχουν τις ίδιες ανάγκες με τα παιδιά που δεν έχουν διαβήτη. Το διαιτολόγιο τους πρέπει να περιέχει την ποσότητα και την αναλογία υδατανθράκων, λιπών και πρωτεϊνών που συνιστώνται για όλα τα παιδιά. Απλά η ποσότητα του κάθε γεύματος πρέπει να είναι καθορισμένη.
Τα παιδιά ή οι έφηβοι με διαβήτη τύπου 1 δεν τρώνε ποτέ γλυκίσματα.
Η πραγματικότητα είναι ότι δεν μπορούν να παίρνουν ελεύθερα γλυκίσματα γιατί προξενούν απότομη αύξηση της γλυκόζης του αίματος. Σε ειδικές περιπτώσεις όπως γιορτές, γενέθλια κλπ μπορούν να πάρουν ένα γλύκισμα που θα ενσωματωθεί στο διαιτολόγιό τους.
Τα παιδιά και οι έφηβοι με διαβήτη τύπου 1 μπορούν να παίρνουν τα αναψυκτικά και τα παγωτά τύπου light.
Ναι, εφόσον περιέχουν γλυκαντικές ουσίες που δεν προσδίδουν θερμίδες π.χ ασπαρτάμη. Στα παγωτά χρειάζεται προσοχή γιατί επιπλέον πρέπει να έχουν μειωμένη περιεκτικότητα σε λίπος κατά 50% τουλάχιστον.
Η δόση της ινσουλίνης είναι ανάλογη με την σοβαρότητα του διαβήτη.
Μεγάλος μύθος! Αρκετοί γονείς αγχώνονται όταν πρόκειται να αυξήσουν την δόση της ινσουλίνης. Η ινσουλίνη δεν είναι φάρμακο αλλά ορμόνη η οποία λείπει στα παιδιά με διαβήτη. Για τον λόγο αυτό οι δοσολογίες αλλάζουν ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε οργανισμού.
Από το 1922 όπου και ανακαλύφθηκε η ινσουλίνη από τους Frederic Grant Banting και Charles Best μέχρι και σήμερα η επιστημονική έρευνα για τον Διαβήτη συνεχίζεται και είναι :
1. Η επιτυχής μεταμόσχευση νησιδιοκυττάρων και η ριζική θεραπεία.
2. Η χορήγηση ινσουλίνης με ανώδυνων τρόπους όπως από το στόμα, την μύτη ή σε εισπνοές.
3. Η βελτίωση των αντλιών ινσουλίνης με ενσωμάτωση αισθητήρα γλυκόζης
4. Η Παρασκευή νέων αναλόγων ινσουλίνης.
5. Η διερεύνηση της παθογένειας και η δυνατότητα πρόληψης.
