Ομιλία του Επεμβατικού Ακτινολόγου Δημήτρη Τσέτη θα πραγματοποιηθεί αύριο στην αιθουσα ΑΝΔΡΟΓΕΩ (19.00) στα πλαισια των Κοινωνικων εκδηλώσεων του Δήμου Ηρακλείου σε συνεργασία με την Ιατρική Σχολή, με θέμα “Πως η Επεμβατική Ακτινολογία συμβάλλει στη διαμόρφωση της σύγχρονης ιατρικής”.
Τι είναι η Επεμβατική Ακτινολογία;
Η Επεμβατική Ακτινολογία είναι ένας πρωτοποριακός τομέας της ακτινολογίας που χρησιμοποιεί τις απεικονιστικές μεθόδους της ακτινολογίας για να θεραπεύσει χωρίς χειρουργική επέμβαση διάφορες παθήσεις.
Τι είναι οι επεμβατικοί ακτινολόγοι;
Είναι γιατροί που έχουν εκπαιδευτεί σε «ελάχιστα επεμβατικές» στοχευμένες θεραπείες, που τις πραγματοποιούν με την καθοδήγηση ακτινολογικών εικόνων του σώματος. Χρησιμοποιούν την εμπειρία τους από τη μελέτη των ακτινογραφιών, των υπερήχων, της αξονικής και μαγνητικής τομογραφίας για να οδηγήσουν μικροσκοπικά εργαλεία, όπως καθετήρες (μικρής διαμέτρου εύκαμπτους σωλήνες) μέσα στα αγγεία ή κατευθείαν από το δέρμα σε διάφορα όργανα, προκειμένου να θεραπεύσουν παθήσεις χωρίς ανοικτή χειρουργική επέμβαση. Οι επεμβατικοί ακτινολόγοι συνεργάζονται στενά με τον κλινικό γιατρό του ασθενούς ώστε να δοθεί η καλύτερη θεραπεία.
Πώς γίνονται οι επεμβάσεις της επεμβατικής ακτινολογίας;
Οι επεμβατικοί ακτινολόγοι χρησιμοποιούν τις «εικόνες» όπως τις ακτινογραφίες, τα υπερηχογραφήματα, την αξονική ή τη μαγνητική τομογραφία, για να «δουν» μέσα στο σώμα του ασθενούς, να εντοπίσουν με ακρίβεια πού ακριβώς υπάρχει το πρόβλημα και να σχεδιάσουν πώς θα φτάσουν στο σημείο αυτό χωρίς να ανοιχτεί με τομή το σώμα του ασθενούς. Στη συνέχεια οδηγούν καθετήρες μέσα από το αγγειακό σύστημα η μέσω άλλων δρόμων από το δέρμα, χωρίς ανοικτή χειρουργική τομή. Με τον τρόπο αυτό θεραπεύουν ασθένειες ή όγκους κατευθείαν στην περιοχή που πάσχει μέσω μιας πολύ μικρής τομής 1-2 χιλιοστών (όσο η μύτη ενός μολυβιού) και με τη βοήθεια της καθοδήγησης από τις εικόνες του σώματος που παίρνουν κατά τη διάρκεια της επέμβασης.
Η επεμβατική ακτινολογία είναι μια καινούρια ειδικότητα;
Όχι ακριβώς. Τα επιτεύγματα της ακτινολογίας στα μέσα της δεκαετίας του ’70 έδωσαν ώθηση στο συνδυασμό μη χειρουργικών τεχνικών με την ακτινολογική απεικόνιση. Οι επεμβατικοί ακτινολόγοι πρωτοπόρησαν στη μοντέρνα ιατρική με την επινόηση της αγγειοπλαστικής και την τοποθέτηση μεταλλικής ενδοπρόθεσης (στεντ) που αρχικά χρησιμοποιήθηκαν για να ανοίξουν φραγμένες αρτηρίες των ποδιών, γλιτώνοντας ασθενείς από χειρουργικές επεμβάσεις ή ακρωτηριασμούς. Στη συνέχεια οι τεχνικές αυτές υιοθετήθηκαν από τους Καρδιολόγους με αποτέλεσμα σήμερα να είναι πασίγνωστο το μπαλονάκι και το στεντ που ανοίγουν τις στενωμένες αρτηρίες της καρδιάς.
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα των επεμβάσεων της επεμβατικής ακτινολογίας;
Οι κίνδυνοι από τις επεμβάσεις της επεμβατικής ακτινολογίας είναι πολύ λιγότεροι από την ανοικτή χειρουργική επέμβαση.
Οι περισσότερες επεμβάσεις χρειάζονται λίγες ώρες ή το πολύ έως μία ημέρα νοσηλεία στο νοσοκομείο.
Συνήθως, δεν χρειάζεται γενική αναισθησία.
Οι κίνδυνοι, ο πόνος, ο χρόνος επιστροφής στις καθημερινές ασχολίες είναι πολύ μειωμένοι.
Οι επεμβάσεις αυτές εξοικονομούν χρήματα στο σύστημα υγείας σε σχέση με το χειρουργείο ή άλλες θεραπείες καθώς μειώνουν στο ελάχιστο την νοσηλεία στο νοσοκομείο.
Τελικά τι θεραπεύει η επεμβατική ακτινολογία;
Συνδυάζοντας την εμπειρία στη διαγνωστική ακτινολογία με την προχωρημένη εκπαίδευση σε μη χειρουργικές τεχνικές και χρησιμοποιώντας την καθοδήγηση από τις ακτινολογικές εικόνες του σώματος, οι επεμβατικοί ακτινολόγοι μπορούν να θεραπεύσουν πολλές νοσηρές καταστάσεις μεταφέροντας τη θεραπεία κατευθείαν στην πηγή του προβλήματος, χωρίς να κάνουν χειρουργικές τομές.
Η αθηρωμάτωση των αρτηριών στα πόδια ή περιφερική αρτηριοπάθεια ιδιαίτερα στους διαβητικούς ασθενείς, που αποφράσσει την κυκλοφορία και συχνά προκαλεί πόνο κατά τη βάδιση, η που σε πιό προχωρημένη μορφή καταλήγει σε έλκος η γάγγραινα στα πόδια μπορεί να θεραπευθεί με αγγειοπλαστική με μπαλόνι στα στενωμένα- αποφραγμένα αγγεία, που θα αποκαταστήσει την κυκλοφορία του αίματος στους ιστούς που το χρειάζονται. Ετσι αποφεύγονται πάρα πολλοί ακρωτηριασμοί των κάτω άκρων σε ασθενείς με διαβητική αγγειοπάθεια.
Το ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής με την καθοδήγηση της ακτινοσκόπησης, αντιμετωπίζεται πλέον ενδαγγειακά με την τοποθέτηση επικαλυμμένων στεντ (ενδομοσχευμάτων) που αποκλείουν από την κυκλοφορία το προβληματικό «φουσκωμένο» τοίχωμα της αορτής και ελαχιστοποιούν τον κίνδυνο ρήξης και θανάτου από αιμορραγία.
Οι στενωμένες αρτηρίες του τραχήλου (καρωτίδες) που μπορεί να προκαλέσουν εγκεφαλικό, μπορούν να διασταλούν και να παραμένουν ανοικτές με την τοποθέτηση στεντ καρωτίδας.
Στη διάσωση της αρτηριοφλεβικής επικοινωνίας (fistula) ή των μοσχευμάτων αιμοκάθαρσης των νεφροπαθών ασθενών, με τη χρήση της αγγειοπλαστικής (διάνοιξη με μπαλόνι) ή με τη θρομβόλυση (έγχυση ουσιών που διαλύουν το θρόμβο), μπορεί να παραταθεί ο χρόνος διάρκειας της τεχνητής οδού αιμοκάθαρσης.
Οι επώδυνες και ελαττωματικές φλέβες των ποδιών (φλεβικοί κιρσοί) θεραπεύονται με καυτηριασμό και «σφράγισμα» της μείζονος σαφηνούς φλέβας του ποδιού, που βελτιώνει την κυκλοφορία και συρρικνώνει τις φουσκωμένες φλέβες στο μηρό και στη γάμπα, μια τεχνική που ονομάζεται καυτηριασμός κιρσών (vein ablation)
Στον εμβολισμό των ινομυωμάτων της μήτρας, ένα λεπτό σωληνάκι (μικροκαθετήρας), μεταφέρει μικροσκοπικά σφαιρίδια στην αρτηρία που τρέφει αυτούς τους καλοήθεις όγκους και διακόπτεται η αιμάτωσή τους, με αποτέλεσμα τα ινομυώματα να συρρικνώνονται και τα συμπτώματα να υποχωρούν.
Καρκινικοί όγκοι μπορούν να αντιμετωπιστούν με χημειοεμβολισμό, μια θεραπεία όπου υψηλές δόσεις χημειοθεραπευτικών φαρμάκων μεταφέρονται κατευθείαν στον όγκο με ταυτόχρονο αποκλεισμό της ροής του αίματος προς αυτόν, ή με θερμοκαυτηριασμό με ραδιοσυχνότητες η μικροκύματα που θερμαίνει και καταστρέφει τον όγκο.
Η κιρσοκήλη, κατά την οποία διατεταμένες φλέβες στο όσχεο του άνδρα, προκαλούν πόνο ή στειρότητα, μπορεί να θεραπευθεί με αποκλεισμό της προβληματικής φλέβας με μικροσκοπικά σπειράματα (coils) σε μια τεχνική που ονομάζεται εμβολισμός κιρσοκήλης. Με τον ίδιο τρόπο αντιμετωπίζονται οι διατεταμένες φλέβες γύρω από τη μήτρα και τις ωοθήκες της γυναίκας, που προκαλούν πόνο κατά την εκδήλωση (για πολλούς άγνωστο αλλά πολύ συνηθισμένο στις γυναίκες με χρόνιο πυελικό πόνο) του συνδρόμου πυελικής συμφόρησης.
Σε ασθενείς με λοιμώξεις και αποστήματα, μέσα από μια τομή 1-2 χιλιοστών, ένας λεπτός σωλήνας (καθετήρας) τοποθετείται εντός του αποστήματος και αδειάζει το πύον χωρίς χειρουργική επέμβαση, σε μια επεμβατική πράξη που ονομάζεται παροχέτευση αποστήματος ή συλλογής.
Στην παροχέτευση χοληφόρων, τα στενωμένα ή αποφραγμένα χοληφόρα (τα λεπτά σωληνάκια που μεταφέρουν τη χολή από το ήπαρ στο έντερο) διανοίγονται με την τοποθέτηση μεταλλικών ενδοπροθέσεων (στεντ), αποκαθιστώντας την κυκλοφορία της χολής και την ομαλή λειτουργία του ήπατος.
Και επειδή οι επεμβατικοί ακτινολόγοι ασχολούνται συνέχεια με το «τρύπημα» και την ανατομία των αγγείων, είναι ειδικοί και στην τοποθέτηση κεντρικών φλεβικών καθετήρων (καθετήρων που μπαίνουν σε μεγάλες φλέβες του λαιμού ή του χεριού) και που χρησιμοποιούνται για έγχυση χημειοθεραπευτικών ή θρεπτικών ουσιών. Οι πιο διαδεδομένοι καθετήρες είναι τα ports τα οποία εμφυτεύονται κάτω από το δέρμα χωρίς να φαίνονται και μπορούν να παραμείνουν στο σώμα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η ταυτόχρονη παρακολούθηση της επέμβασης στα μόνιτορ της ακτινοσκόπησης και των υπερήχων, καθιστά την επέμβαση αυτή από τις πλέον ασφαλείς πράξεις της επεμβατικής ακτινολογίας.
Όσο αξιόλογα και πρωτοποριακά κι αν ακούγονται αυτά, ένα μεγάλο πρόβλημα είναι ότι οι επεμβατικοί ακτινολόγοι δεν είναι πολλοί και τα πανάκριβα μηχανήματά τους δεν είναι παντού διαθέσιμα. Σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν σε Πανεπιστημιακά και σε ελάχιστα Δημόσια και Ιδιωτικά Νοσοκομεία. Τα μικρότερα νοσοκομεία δεν έχουν τμήματα επεμβατικής ακτινολογίας, κατάλληλα μηχανήματα και εκπαιδευμένο προσωπικό.
Οπως έχουν τονίσει προσφάτως κάποιες σημαντικές προσωπικότητα στην Ευρώπη και τις Η.Π.Α στον χώρο της υγείας: «Δεν μπορείς να έχεις μοντέρνα και πρωτοποριακή Ιατρική στο Νοσοκομείο σου αν δεν έχεις επεμβατικούς ακτινολόγους που διενεργούν τις προαναφερθείσες ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές». Είναι σαφές ότι αυτό πλέον πρέπει να καταστεί προφανές σε όλους τους γιατρούς, ασθενείς, διοικήσεις νοσοκομείων και υγειονομικούς φορείς.
ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ διαθέτει μιά απο τις λίγες στην Ελλάδα οργανωμένες ΜΟΝΑΔΕΣ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΉΣ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑΣ που διενεργούν ολόκληρη την γκάμα των επεμβατικών πράξεων που αναφέρθηκαν πιό πάνω.
Για περισσότερες πληροφορίες στη θεραπεία νόσων που αντιμετωπίζονται με τις μεθόδους της επεμβατικής ακτινολογίας υπάρχουν οι παρακάτω ιστοσελίδες:
www.cirse.org/ (Cardiovascular and Interventional Radiological Society of Europe- Εταιρεία Επεμβατικής Ακτινολογίας της Ευρώπης)
www.sirweb.org/ (Society of Interventional Radiology- Εταιρεία Επεμβατικής Ακτινολογίας της Βορείου Αμερικής)
www.epemvatiki.gr/ (Ελληνική Εταιρεία Αγγειοακτινολογίας, Επεμβατικής Ακτινολογίας και Νευροακτινολογίας)
Δημήτρης Τσέτης, MD, PhD, FCIRSE, EBIR
Επεμβατικός Ακτινολόγος
Αν. Καθηγητής Επεμβατικής Ακτινολογίας, Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Κρήτης
Επιστημονικά Υπεύθυνος Μονάδας Επεμβατικής Ακτινολογίας ΠΑΓΝΗ
