Μονάδα Χειρουργικής Μεταβολικών Νόσων-Παχυσαρκίας
Διευθυντής Μονάδας
Ιωάννης Μελισσάς, Καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Κρήτης
Κλινική Χειρουργικής Ογκολογίας Πα.Γ.Ν.Η.
Η Μονάδα Χειρουργικής Μεταβολικών Νόσων-Παχυσαρκίας λειτουργεί ως θεσμοθετημένη Μονάδα της Κλινικής Χειρουργικής Ογκολογίας από το 1992. Έχει σκοπό την χειρουργική θεραπεία ασθενών με μεταβολικά νοσήματα, κυρίως με νοσογόνο παχυσαρκία και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.
Συνεργάζεται με Κλινικές , όπως η Ενδοκρινολογική, η Παθολογική, η Πνευμονολογική, η Καρδιολογική και Εργαστήρια του ΠαΓΝΗ, όπως το Βιοχημικό, το Εργαστήριο Ιατρικής Απεικόνισης, Πυρηνικής Ιατρικής κ.α.
Το πρόγραμμα με τη δραστηριότητα της Μονάδας περιλαμβάνει:
α. Λειτουργία Τακτικού Εξωτερικού Ιατρείου Παχυσαρκίας, κάθε Δευτέρα 10:00-13:00.
β. Τακτικό χειρουργικό τραπέζι σε εβδομαδιαία βάση.
γ. Καθημερινή εξέταση και εκτίμηση ασθενών άλλων Κλινικών και Μονάδων ανάλογα με τις ανάγκες που υπάρχουν.
Οι επεμβάσεις που γίνονται για την θεραπεία της παχυσαρκίας και του σακχαρώδη διαβήτη είναι:
• Ο γαστρικός δακτύλιος
Είναι μόνιμη περιοριστική τεχνική που ελαττώνει την ποσότητα της τροφής που μπορεί να καταναλωθεί. Έτσι η επέμβαση αυτή έχει σαν αποτέλεσμα το χάσιμο του παραπανίσιου βάρους .Ο δακτύλιος τοποθετείται γύρω από το στομάχι εξωτερικά και δημιουργεί ένα είδος κλεψύδρας που το πάνω μέρος της χωρά πολύ λιγότερη τροφή από ότι όλο το στομάχι.
Η επέμβαση που γίνεται με λαπαροσκόπιση διαρκεί λιγότερο από 1 ώρα Το πλεονέκτημα της μεθόδου αυτής είναι ότι μπορεί να ρυθμιστεί το εύρος του δακτυλίου, με μια βαλβίδα του τοποθετείται κάτω από το δέρμα. Έτσι μπορεί να σφίγγεται για να μειώσει την ποσότητα της τροφής που περνά στο έντερο και αποροφάται, η να ξεσφίγγεται ώστε αυτή η ποσότητα τροφής να αυξάνεται. Μετεγχειρητικά η παραμονή στην κλινική περιορίζεται συνήθως σε 1 ημέρα η και λιγώτερο. Η απώλεια του παραπανίσιου βάρους μετεγχειρητικά είναι περίπου 55%.
Μετά την τοποθέτηση του δακτυλίου χρειάζεται προσοχή στην διατροφική ώστε το αποτέλεσμα να είναι ιδανικό. Αυτό επειδή υγρές η μαλακές τροφές που περιέχουν πολλές θερμίδες όπως παγωτά, αλκοόλ και γλυκά που μπορεί να περάσουν μέσα από ο στόμιο του δακτυλίου δεν πρέπει να καταναλώνονται. Όλες οι άλλες τροφές όμως μπορούν άφοβα να χρησιμοποιούνται στην καθημερινή διατροφή χωρίς να χρειάζονται συμπληρώματα διατροφής η βιταμίνες. Απαραίτητη μετεγχειρητικά είναι η φυσική δραστηριότητα, ώστε να αυξάνεται ο μεταβολισμός και η απώλεια του πλεονάζοντος βάρους
• Η επιμήκης γαστρεκτομή
Με τη μέθοδο αυτή περιορίζεται η ποσότητα της τροφής που μπορεί να προσληφθεί και ταυτόχρονα περιορίζεται η όρεξη και η βουλιμία. Αυτό επιτυγχάνεται επειδή σταματά η παραγωγή από το θόλο του στομάχου μιας ορμόνης, της γκρελίνης, που προκαλεί αύξηση της όρεξης.
Η περιεκτικότητα του στομαχιού περιορίζεται με ραφές έτσι ώστε να χωρά 100-150 ml τροφής, ενώ παραμένει ο πυλωρός που ρυθμίζει την φυσιολογική έξοδο των τροφών προς το δωδεκαδάκτυλο και το λεπτό έντερο.
Η κένωση του στομάχου που τώρα έχει μορφή «μανικιού» επιταχύνεται με αποτέλεσμα το λεπτό έντερο να εκκρίνει ορμόνες που περιορίζουν την επιθυμία για λήψη τροφής. Με αυτούς τους μηχανισμούς η επέμβαση αυτή οδηγεί σε πολύ καλή απώλεια βάρους.
Μετά από επιμήκη γαστρεκτομή δηλαδή χάνεται το παραπανίσιο βάρος γιατί χορταίνουμε ευκολότερα και η τροφή που χωρά το στομάχι είναι πολύ λιγότερη από πριν. Η επέμβαση γίνεται λαπαροσκοπικά και διαρκεί περίπου 90 λεπτά. Μετεγχειρητικά η παραμονή στην Κλινική είναι περίπου 2 ημέρες Η απώλεια του παραπανίσιου βάρους φτάνει περίπου στο 65% μετά από επιμήκη γαστρεκτομή.
• Η πτύχωση του στομάχου
Είναι μια νέα χειρουργική μέθοδος απώλειας βάρους που μοιάζει με την επιμήκη γαστρεκτομή. Η διαφορά είναι ότι δεν αφαιρείται τμήμα του στομάχου αλλά πτυχώνεται προς το εσωτερικό του στομαχιού ώστε να περιορίζεται η ο όγκος του και η χωρητικότητά του σε τροφή.
Η μέθοδος έχει το πλεονέκτημα ότι δεν γίνεται τομή στο στομάχι με αποτέλεσμα να μην υπάρχει επιπλοκή της διαφυγής γαστρικού περιεχομένου στην περιτοναική κοιλότητα.
Η απώλεια βάρους είναι ικανοποιητική και φτάνει στο 50% περίπου του πλεονάζοντος βάρους, αλλά είναι μικρότερη αυτής που παρατηρείται μετά από την επιμήκη γαστρεκτομή.
Η επέμβαση γίνεται λαπαροσκοπικά και διαρκεί περίπου 90 λεπτά. Μετεγχειρητικά συνήθως η νοσηλεία είναι 1 η 2 ημέρες. Η νέα αυτή επέμβαση χρησιμοποιείται για θεραπεία αρρώστων με νοσογόνο παχυσαρκία τα τελευταία 2 χρόνια. Γνωρίζουμε δηλαδή μόνο τα βραχυπρόθεσμα αποτελέσματά της. Δεν υπάρχει εμπειρία και γνώση για τις συνέπειες της επέμβασης αυτής μετά από μεγαλύτερο χρονικό διάστημα πχ μετά από μία πενταετία μετεγχειρητικά.
• Η γαστρική παράκαμψη (Gastric Bypass)
Η επέμβαση αυτή είναι γνωστή και σαν γαστρικό bypass. Είναι περισσότερο πολύπλοκη εγχείρηση, που συνδυάζει τον περιορισμό της τροφής που μπορούμε να καταναλώσουμε, με την αλλαγή στην έκκριση ορμονών του πεπτικού σωλήνα και τη μείωση της όρεξης. Είναι δηλαδή μια εγχείρηση «μεικτού» τύπου.
Η επέμβαση γίνεται λαπαροσκοπικά και χρειάζονται περίπου 2-2,5 ώρες. Δημιουργείται ένας μικρός γαστρικός θύλακας (μικρό τμήμα του στομάχου) σε συνέχεια του οισοφάγου, που γεμίζει εύκολα με μικρή ποσότητα τροφής. Ο θύλακας αυτός συνδέεται απ’ ευθείας με το λεπτό έντερο και έτσι η τροφή δεν περνά μέσα από το υπόλοιπο στομάχι και το δωδεκαδάκτυλο. Έτσι η επέμβαση ονομάστηκε γαστρική παράκαμψη. Επειδή καταργείται η πυλωρική βαλβίδα μετά από την κατανάλωση σακχαρούχων τροφών ο ασθενής αισθάνεται ναυτία και τάση προς εμετό, ιδρώνει και γενικά αποφεύγει την λήψη τροφών πλούσιων σε υδατάνθρακες.
Μετά από γαστρικό bypass περιορίζεται και η κατανάλωση παγωτών και γλυκών και η μείωση του βάρους είναι μεγαλύτερη. Είναι όμως επέμβαση με περισσότερες επιπλοκές και μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με τις προηγούμενες τεχνικές. Επίσης θα χρειαστεί η λήψη βιταμινούχων σκευασμάτων, ασβεστίου, σιδήρου και φυλλικού οξέος καθημερινά όλη την υπόλοιπη ζωή. Η παραμονή στην Κλινική είναι συνήθως 3-5 ημέρες μετεγχειρητικά και η απώλεια του υπερβάλλοντος βάρους φτάνει το 70%.
• Η χολοπαγκρεατική εκτροπή
Η επέμβαση αυτή είναι η πιο αποτελεσματική ως προς την απώλεια του παραπανίσιου βάρους που φτάνει το 75-80%. Επίσης ο σακχαρώδης διαβήτης με την επέμβαση αυτή θεραπεύεται σε ποσοστό 98-99%. Τα καλά της αποτελέσματα θα έπρεπε να είχαν οδηγήσει σε επικράτηση της επέμβασης αυτής και στην αποκλειστική χρήση της για την θεραπεία της παχυσαρκίας και του σακχαρώδη διαβήτη.
Όμως επειδή είναι τεχνικά δύσκολη και συνοδεύεται από μεγαλύτερη θνητότητα και επιπλοκές συγκριτικά με τις άλλες επεμβάσεις, η χρήση της περιορίζεται σε εξειδικευμένα κέντρα και σε ασθενείς με υψηλό Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) και όταν συνυπάρχει παχυσαρκία και διαβήτης. Λαπαροσκοπικά η επέμβαση γίνεται σε 3-3,5 περίπου ώρες και η νοσηλεία διαρκεί 4-5 ημέρες. Μετεγχειρητικά είναι απαραίτητη η καθημερινή λήψη δισκίων ασβεστίου, σιδήρου και φυλικού οξέος.
Ο Δ/ντής της Μονάδος, Καθηγητής Ι. Μελισσάς, είναι από τους πρωτοπόρους στην Ευρώπη σε λαπαροσκοπικές επεμβάσεις για την θεραπεία της νοσογόνου παχυσαρκίας και του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Η εμπειρία του σε λαπαροσκοπικές εγχειρήσεις για απώλεια βάρους αρχίζει το 1998 όπου πραγματοποιεί την πρώτη στην Ελλάδα λαπαροσκοπική Mason γαστροπλαστική. To video της επέμβασης παρουσιάστηκε στο 1st International Symposium on Laparoscopic Obesity Surgery στη Νάπολι της Ιταλίας το Μάρτιο του 1999. Έχει προσκληθεί το 1998 από το Υπουργείο υγείας Κύπρου να διδάξει Κύπριους χειρουργούς στην βαριατρική χειρουργική. Μαζί με συνεργάτη του από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου χειρούργησε στο Νοσοκομείο Λεμεσσού τους πρώτους 2 Κύπριους ασθενείς με Νοσογόνο Παχυσαρκία.
Η Μονάδα Μεταβολικής Χειρουργικής του Πανεπιστημίου Κρήτης είναι μεταξύ των 9 συνολικά κέντρων στην Ευρώπη που ξεκίνησαν την λαπαροσκοπική χειρουργική της παχυσαρκίας.
Στοιχεία επικοινωνίας
Τηλ: 2810 392387
Φαξ: 2810 542090
e-mail: melissas@med.uoc.gr
URL: www.imelissas.gr