Οι πέτρες στο ουροποιητικό σύστημα είναι επώδυνες για όλους. Είτε εντοπίζονται στα νεφρά, είτε στην ουρήθρα προκαλούν πόνο. Όμως για τους άνδρες είναι περισσότερο επώδυνες. Τι ακριβώς είναι η λιθίαση, πως προκαλείται; πως μπορεί κάποιος να θεραπευτεί και να ανακουφιστεί; Ποιες είναι οι νέες μέθοδοι; Στο επιστημονικό άρθρο που θα διαβάσετε θα βρείτε τις απαντήσεις…
Λιθίαση ουροποιητικού ορίζεται ως η δημιουργία λίθου ή λίθων σε οποιοδήποτε σημείο του ουροποιητικού συστήματος. Έτσι, ανάλογα με την εντόπιση, διακρίνεται σε νεφρολιθίαση (όταν οι λίθοι εντοπίζονται στους νεφρούς), σε ουρητηρολιθίαση (όταν ανιχνεύονται στους ουρητήρες), σε λιθίαση της ουροδόχου κύστης και τέλος σε λιθίαση της ουρήθρας. Είναι μια από τις συχνότερες παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος και εμφανίζεται συχνότερα στους άνδρες.
Τα ούρα, εκτός των άλλων, περιέχουν ουσίες και άλατα τα οποία είναι με τη μορφή διαλύματος και έτσι αποβάλλονται χωρίς πρόβλημα. Μερικές φορές όμως, κάτω από ορισμένες συνθήκες, αυτά τα άλατα σχηματίζουν κρυστάλλους που ενώνονται μεταξύ τους και δημιουργούν τους λίθους.
Οι παράγοντες που ευνοούν στο σχηματισμό ουρολίθων είναι οι εξής:
I. Υπερέκκριση αδιάλυτων ουσιών στα ούρα
Σε καταστάσεις όπου παρατηρείται αυξημένη αποβολή ασβεστίου στα ούρα (υπερασβεστιουρία), οι νεφροί δεν μπορούν να αποβάλλουν όλη την ποσότητα του ασβεστίου διαλυμένη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργούνται κρύσταλλοι, οι οποίοι και αποτελούν το εφαλτήριο για τη δημιουργία λίθων.
Τέτοιες καταστάσεις είναι: α. Η παρατεταμένη ακινητοποίηση (μετά από τροχαία ατυχήματα ή κατάγματα) β. Ο πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός γ. Παθήσεις των οστών όπως η νόσος Paget, μεταστατικοί όγκοι και το πολλαπλό μυέλωμα δ. Η υπερβιταμίνωση D ε. Η αυξημένη κατανάλωση ύδατος αυξημένης σκληρότητας.
– Σε αυξημένη συγκέντρωση κυστίνης στα ούρα (κυστινουρία).
– Σε αυξημένη συγκέντρωση ξανθίνης και ουρικού οξέος στα ούρα.
II. Αυξημένη πυκνότητα αλάτων και οργανικών ενώσεων στα ούρα σε μειωμένη πρόσληψη νερού ή ακόμα και μετά από μεγάλη απώλεια νερού (πυρετό, υπερβολική εφίδρωση)
III. Μεταβολή του pH των ούρων.
IV. Δημιουργία πυρήνων σχηματισμού λίθων.
V. Ουρολοίμωξη από μικρόβια που διασπούν την ουρία και δημιουργούν κατάλληλες συνθήκες καθιζήσεως και σχηματισμού λίθων από εναμμώνιο φωσφορικό μαγνήσιο (φλεγμονώδεις λίθοι).
VI. Γονιδιακοί παράγοντες.
Η κλινική εικόνα της λιθίασης του ουροποιητικού ποικίλλει από ασυμπτωματικό ασθενή μέχρι και κωλικό νεφρού, αιματουρία, εμπύρετο, συχνουρία, δυσουρία και υδρονέφρωση.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
– Εξωσωματική Λιθοτριψία (ESWL)
Η αρχή λειτουργίας της εξωσωματικής λιθοτρυψίας (ESWL) στηρίζεται στην ύπαρξη τριών στοιχείων:
μιας πηγής ενέργειας που παράγει κρουστικά κύματα
μηχανισμό μεταφοράς ενέργειας στο σώμα του ασθενή
μέθοδο εστίασης των κρουστικών κυμάτων στο λίθο
Οι πηγές ενέργειας είναι τριών τύπων: ηλεκτροϋδραυλική, ηλεκτρομαγνητική και πιεζοηλεκτρική. Ο κατακερματισμός του λίθου επιτυγχάνεται με εστίαση των κρουστικών κυμάτων στο λίθο που προκαλεί αρχικά διάβρωση και εν συνεχεία δημιουργία ρωγμών και διάσπαση αυτού. Η εστίαση της πηγής ενέργειας γίνεται είτε ακτινοσκοπικά (C-arm) ή μέσω υπερήχων. Πριν την ESWL επιβάλλεται η ακριβής γνώση της θέσης του λίθου και της ανατομίας του ουροποιητικού με ενδοφλέβιο ουρογραφία (IVU) ή αξονικής τομογραφίας για να αποκλείσουμε πιθανή απόφραξη.
Αντενδείξεις (ESWL):
α) απόλυτες:
εγκυμοσύνη
απόφραξη στην αποχετευτική μοίρα
ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής ή νεφρικής αρτηρίας
διαταραχές πηκτικότητας
β) σχετικές:
παχυσαρκία
ασθενείς με αρρυθμία ή βηματοδότη,
ανωμαλίες της σπονδυλικής στήλης,
χρόνια νεφρική ανεπάρκεια
Ο έλεγχος του αποτελέσματος γίνεται με α/α ΝΟΚ ή υπερηχογράφημα 15 περίπου μέρες μετά την συνεδρία ESWL.
Επιπλοκές της εξωσωματικής λιθοτρυψίας:
περινεφρικό αιμάτωμα, πυελονεφρίτιδα, αιματουρία, νεφρικός κωλικός, λιθιασική άλυσος (steinstrasse) στον ουρητήρα Όσον αφορά τα αποτελέσματα της ESWL, σε λιθίαση του νεφρού έχει αποτελεσματικότητα από 65-85% κατά μέσο όρο ανάλογα με το μέγεθος του λίθου, ενώ σε λιθίαση του ουρητήρα 50-90% για το μέσο τριτημόριο και 75-90% κατά μέσο όρο στο άνω τριτημόριο.
ESWL σε παιδιά:
Μικρή τάση κρουστικών κυμάτων <17 KV
Αριθμός χτυπημάτων κρούσης <2000
Ενδείκνυται σε μονήρεις μη φλεγμονώδεις λίθους της πυέλου <2cm.
Ευκολότερη αποβολή λιθιασικών συγκριμάτων σε σχέση με τους ενήλικες
Oυρητηροσκόπηση (URS)
Η ουρητηροσκόπηση αποτελεί ενδοσκοπική μέθοδο ελέγχου του ουρητήρα από το ουρητηρικό στόμιο μέχρι και την νεφρική πύελο. Μπορεί να γίνει με άκαμπτο, ημιάκαμπτο(semi rigid) και εύκαμπτο ουρητηρησκόπιο, με το πλεονέκτημα του τελευταίου να είναι ότι μπορεί να διεισδύσει και μέσα στο νεφρό, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα αφαίρεσης λίθων νεφρού ή και όγκων πυέλου με χρήση laser.
Ενδείξεις ουρητηροσκόπησης:
Λιθίαση ουρητήρα
Απόφραξη ουρητήρα με συνοδό υδρονέφρωση
Ακτινοδιαβατός λίθος
Υπέρβαροι ασθενείς >135 kg, βραχύσωμοι ασθενείς < 100cm
Λιθίαση ουρητήρα κατά τη κύηση
Αποτυχία ESWL, λιθιασική αλυσίδα ουρητήρα μετά ESWL ή PCNL
Αντενδείξεις ουρητηροσκόπησης:
Διαταραχές του πηκτικού μηχανισμού
Λοίμωξη του ουροποιητικού χωρίς αγωγή
Επιπλοκές ουρητηροσκόπησης:
Άλγος 3,5-9%
Διάτρηση ουρητήρα 1-4,5%
Ουρολοίμωξη 1%
Πυρετός 2-6%
Αιματουρία 0,4-2%
Στένωμα ουρητήρα 0,5-1,5% (ως απώτερη επιπλοκή) και
Ολική ρήξη ουρητήρα <0,6% που είναι και η σοβαρότερη επιπλοκή.
Τα συστήματα που χρησιμοποιούνται για τον κατακερματισμό του λίθου κατά τη διάρκεια της ουρητηροσκόπησης είναι τα ακόλουθα:
Hλεκτρουδραυλικά συστήματα.
Με αυτά ο κατακερματισμός του λίθου γίνεται με κύματα κρούσης που δημιουργούνται από ηλεκτρική εκκένωση σε υδάτινο περιβάλλον, με εξάτμιση ύδατος. Απαιτείται τοποθέτηση του ηλεκτροδίου πολύ κοντά στο λίθο με αυξημένο κίνδυνο κάκωσης του βλεννογόνου και διάτρησης του ουρητήρα. Με αυτή τη μέθοδο το ποσοστό διάσπασης του λίθου αγγίζει το 90-93%.
Laser (Holmium: YAG laser).
Εδώ ο κατακερματισμός του λίθου επιτυγχάνεται μέσω απελευθέρωσης ηλεκτρονίων και δημιουργία «φυσαλίδας» η διάσπαση της οποίας προκαλεί κρουστικό κύμα. Το ηλεκτρόδιο τοποθετείται σε επαφή με το λίθο και το ποσοστό διάσπασης του λίθου αγγίζει το 95-98%.
Βαλλιστικός λιθοτρίπτης.
Λειτουργεί με παλμική κίνηση μεταλλικού τμήματος μέσω συμπιεσμένου αέρα και απαιτεί επαφή με το λίθο. Τα ποσοστά επιτυχίας είναι μικρότερα των άλλων μεθόδων και ανέρχονται στο 73-96%.
