Πολλοί άνθρωποι αναγκάστηκαν, όταν ήταν παιδιά, να μάθουν να κρύβουν πολύ επιδέξια τα συναισθήματα, τις επιθυμίες, και τις ανάγκες τους προκειμένου να ικανοποιήσουν τις προσδοκίες των γονέων τους και να κερδίσουν την «αγάπη» τους.
Ωε ενήλικες μπορεί να κυνηγούν την επιτυχία, έχουν όμως ταυτόχρονα μια υποβόσκουσα αίσθηση ότι δεν αξίζουν τίποτα. Χωρίς ποτέ να τους έχει επιτραπεί να εκφράσουν τα πραγματικά τους συναισθήματα και έχοντας χάσει την επαφή με τον αληθινό τους εαυτό, εκδραματίζουν τα καταπιεσμένα συναισθήματά τους με επεισόδια κατάθλιψης ή καταναγκαστικής συμπεριφοράς ή ακόμα και με ιδέες μεγαλείου. Στη συνέχεια με τη σειρά τους μεταφέρουν αυτή την κληρονομιά της καταπίεσης στα δικά τους παιδιά.
Οι περισσότεροι από εμάς πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι, που ως παιδιά έκαναν περήφανους τους γονείς τους (είχαν διάφορες δυνατότητες και ταλέντα για τα οποία τους επαινούσαν και τους θαύμαζαν, ήταν άριστοι μαθητές, φρόντιζαν από πολύ μικρά τα μικρότερα αδέρφια τους κλπ) θα πρέπει να έχουν μια ισχυρή και σταθερή αυτοπεποίθηση. Συμβαίνει όμως ακριβώς το αντίθετο. Τα πάνε καλά, συχνά πολύ καλά, σε οτιδήποτε κάνουν, οι άλλοι τους θαυμάζουν και τους ζηλεύουν και είναι επιτυχημένοι όποτε θέλουν να είναι – αλλά πίσω από όλα αυτά παραμονεύει η κατάθλιψη, ένα αίσθημα κενού και αποξένωσης από τον ίδιο τους τον εαυτό και μια αίσθηση ότι η ζωή τους δεν έχει κανένα νόημα. Αυτά τα σκοτεινά συναισθήματα έρχονται στο προσκήνιο κάθε φορά που το ναρκωτικό των ιδεών μεγαλείου τους προδίδει, κάθε φορά που δεν βρίσκονται στην «κορυφή», που δεν είναι οι αναμφισβήτητοι «πρωταγωνιστές» ή που νοιώθουν ξαφνικά ότι δεν κατόρθωσαν να ανταποκριθούν ικανοποιητικά σε κάποια ιδεατή εικόνα ή σε κάποια πρότυπα. Τότε βασανίζονται από άγχος ή από βαθιά συναισθήματα ενοχής και ντροπής. Γιατί αναστατώνονται τόσο πολύ αυτοί οι ικανοί και προικισμένοι άνθρωποι;
Έχουν μια πολύ μεγάλη ικανότητα να κατανοούν συναισθηματικά αυτά που συμβαίνουν στους γύρω τους. Η πρόσβασή τους όμως στο συναισθηματικό κόσμο της παιδικής τους ηλικίας έχει μπλοκαριστεί, και αυτά που τη χαρακτηρίζουν είναι η έλλειψη σεβασμού, ο καταναγκασμός τους να έχουν τον έλεγχο και να επηρεάζουν καταστάσεις, καθώς και η απαίτησή τους να έχουν πάντα επιτυχίες.
Το παιδί αυτό είχε μια εκπληκτική ικανότητα να αντιλαμβάνεται και να ανταποκρίνεται διαισθητικά – ασυνείδητα – στις ανάγκες των γονέων του και να υποδύεται το ρόλο που ασυνείδητα του είχαν αναθέσει. Αυτός ο ρόλος εξασφάλιζε στο παιδί την «αγάπη» των γονέων – αλλά και την εκμετάλλευσή του από τους γονείς του. Το παιδί ένοιωθε ότι το είχαν ανάγκη και η ανάγκη αυτή διασφάλιζε την ύπαρξή του.
Τα παιδιά αυτά αναπτύσσουν και τελειοποιούν σταδιακά μια ειδικού τύπου ευαισθησία στα ασυνείδητα σήματα με τα οποία εκδηλώνονται οι ανάγκες των ανθρώπων γύρω τους.
Πολύ σύντομα παραιτούνται από την έκφραση των δικών του αναγκών. Για να μην χάσουν την «αγάπη» των γονέων τους, αναγκάστηκαν να ικανοποιήσουν τις ασυνείδητες ανάγκες τους εις βάρος της δικής τους συναισθηματικής ανάπτυξης.
Μια από τις συνέπειες είναι η ανικανότητα του ατόμου να βιώσει συνειδητά κάποια συναισθήματα (για παράδειγμα ζήλια, φθόνο θυμό, μοναξιά, ανησυχία, ανημποριά, άγχος), είτε ως παιδί είτε αργότερα ως ενήλικας. Αυτό είναι ακόμα πιο τραγικό αν σκεφτούμε ότι μιλάμε για ανθρώπους που είναι γεμάτοι ζωντάνια και που μπορούν συχνά να νοιώσουν βαθιά συναισθήματα.
Η προσαρμογή στις ανάγκες των γονέων συχνά (αλλά όχι πάντα) οδηγεί σε μια «επίπλαστη προσωπικότητα» ή σε κάτι που ονομάζουμε ψευδή εαυτό. Το άτομο αναπτύσσεται σε τέτοιο τρόπο που αποκαλύπτει μόνο όσα οι άλλοι περιμένουν από αυτό και ταυτίζεται τόσο πολύ με αυτά που αποκαλύπτει, που κανείς δεν μπορεί να φανταστεί πως πολύ περισσότερα κρύβονται πίσω από τον ψευδή εαυτό. Δεν μπορεί δηλαδή να αναπτύξει και να διαφοροποιήσει τον αληθινό του εαυτό γιατί δεν μπορεί να ζήσει με αυτόν. Είναι αναμενόμενο λοιπόν ότι ένα τέτοιο άτομο θα παραπονιέται για αισθήματα κενού, ματαιότητας ή για το ότι «δεν ανήκει πουθενά», αφού μέσα του υπάρχει όντως κενό.
«Χάρισμα» να «προστατεύουν τους γονείς τους για να προφυλαχτούν τα ίδια».
Προικισμένο παιδί: παιδί που ανταποκρίνεται με επιτυχία στις προσδοκίες των γονέων του και γίνεται το ιδεώδες παιδί, με τίμημα την κατάπνιξη του πιο γνήσιου τμήματος του εαυτού του.
Συναισθηματικές συνέπειες της άρνησης των προσωπικών επιθυμιών στην προσπάθεια αυτών των παιδιών να διευκολύνουν κάποιον που η αγάπη του είναι τόσο σημαντική για αυτά που απαιτεί τη θυσία του «αληθινού» τους εαυτού. Τα παιδιά αυτά ως ενήλικες προσφέρουν τη βοήθειά τους στους άλλους μέσα από διάφορους ρόλους, επειδή έχουν αναπτύξει αισθητήρια ανίχνευσης των αισθητήριων αναγκών των άλλων. Το πρόβλημα, ωστόσο είναι ότι, ασυνείδητα, μπορεί να συνεχίζουν να αρνούνται τις δικές τους ανάγκες και, κατά συνέπεια, δεν μπορούν να βρουν τον αληθινό τους εαυτό. Αυτό τους κάνει ευάλωτους σε ασθένειες όπως η κατάθλιψη και οι ιδέες μεγαλείου, οι οποίες οφείλονται στις καταπιεσμένες επιθυμίες τους (οι ιδέες μεγαλείου είναι απλώς ένας τρόπος να κρατηθούν μακριά από την κατάθλιψη).
Στην πραγματικότητα οι ιδέες μεγαλείου είναι η άμυνά μας ενάντια στην κατάθλιψη και η κατάθλιψη η άμυνά μας ενάντια στο βαθύ πόνο για την απώλεια του εαυτού μας εξαιτίας της άρνησης της πραγματικότητας.
Σε αυτό που περιγράφουμε ως κατάθλιψη και οι άνθρωποι το βιώνουν ως ένα συναίσθημα κενού, ματαιότητας, φόβου ότι θα πάψουν να είναι δυνατοί και μοναξιάς, μπορούμε συνήθως να δούμε την τραγική απώλεια του εαυτού στην παιδική ηλικία, που, όταν πια τα άτομα είναι ενήλικες, εκδηλώνεται ως μια ολοκληρωτική αποξένωση από τον ίδιο τους τον εαυτό.
Η κατάθλιψη είναι μια άρνηση των συναισθηματικών μας αντιδράσεων.
Αυτό που πραγματικά είναι το αντίθετο της κατάθλιψης δεν είναι ούτε η ευθυμία, ούτε η απουσία του πόνου, αλλά η ζωτικότητα – η ελευθερία να νοιώθει κανείς αυθόρμητα συναισθήματα
Να έρθουν σε επαφή με τα αληθινά τους αισθήματα – αντικαταθλιπτικά – άμυνα εναντίον των συναισθημάτων μας.
Η συνειδητή βίωση των εύλογων συναισθημάτων μας είναι απελευθερωτική, όχι μόνο γιατί αποφορτίζονται οι εντάσεις που για πολύ καιρό κρατούσαμε στο σώμα μας, αλλά, πάνω απ’ όλα γιατί μας ανοίγει τα μάτια όσον αφορά την πραγματικότητα (του παρελθόντος αλλά και του παρόντος) και μας απελευθερώνει από τα ψέματα και τις αυταπάτες.
Τα παιδιά που τα κακομεταχειρίστηκαν, τα παραμέλησαν και τα εξανάγκασαν από τα πρώτα χρόνια της ζωής τους να αρνηθούν και να απωθήσουν τα πραγματικά σου συναισθήματα, δυσκολεύονται τόσο πολύ να προστατέψουν και να φροντίσουν τον εαυτό τους όταν γίνονται ενήλικες.
Η αυτόματη, φυσική επαφή με τα συναισθήματά μας και τις ανάγκες μας μας δίνει δύναμη και αυτοεκτίμηση.
Γράφει: Χαρίλα Τριανταφυλλιά, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια, MSc
ΠΗΓΗ: www.genenutrition.gr
