Πάνω από 80% των γυναικών εμφανίζουν μια δυσφορία λίγο πριν την περίοδό τους. Πρόκειται για το περίφημο προεμμηνορυσιακό σύνδρομο. Στο 5% όμως των γυναικών τα συμπτώματα είναι τόσο έντονα που εμποδίζουν σημαντικά την ικανότητά τους να λειτουργούν φυσιολογικά τις ημέρες εκείνες. Στην περίπτωση αυτή, μιλάμε για προεμμηνορυσιακή δυσφορική διαταραχή (ΠΔΔ).
Κριτήρια για τη διάγνωση
Η διάγνωση της προεμμηνορυσιακής δυσφορικής διαταραχής μπαίνει όταν για τους περισσότερους έμμηνους κύκλους του τελευταίου χρόνου πληρούνται τουλάχιστον 5 από τα ακόλουθα κριτήρια:
έντονα καταθλιπτική διάθεση, αίσθημα απελπισίας, ή υποτίμηση της προσωπικής μας αξίας
έντονο άγχος και ένταση
ευμετάβλητο συναίσθημα, μια κυκλοθυμικότητα με εύκολη μετάβαση από τη λύπη στη χαρά κι από το κλάμα στο γέλιο
θυμός και νεύρα, με συχνούς καυγάδες
μειωμένο ενδιαφέρον για πράγματα που συνήθως μας ενδιαφέρουν
δυσκολία στη συγκέντρωση
υπνηλία, εύκολη κόπωση και μειωμένη ενεργητικότητα
σημαντική διαφορά στην όρεξη, με έντονες λιγούρες, κυρίως για γλυκά και άλλους υδατάνθρακες
αϋπνία ή υπνηλία
μια αίσθηση απώλειας του ελέγχου του εαυτού μας, (μια αίσθηση ότι συμπεριφερόμαστε με τρόπο ξένο για εμάς)
σωματικά συμπτώματα όπως πρήξιμο και ευαισθησία στους μαστούς, πόνο στις αρθρώσεις, φουσκώματα, πρηξίματα και κατακράτηση υγρών.
Τα συμπτώματα αυτά πρέπει να εμφανίζονται στην ωχρινική φάση του κύκλου, δηλαδή έως μια εβδομάδα πριν την περίοδο, να υποχωρούν σταδιακά όταν πια έρθει η περίοδος και να εξαφανίζονται απολύτως μετά το πέρας της περιόδου.
Επιπλέον, τα συμπτώματα θα πρέπει να έχουν τέτοια βαρύτητα που να δυσκολεύουν σημαντικά τις καθημερινές μας υποχρεώσεις σε δουλειά ή σχολείο ή τις κοινωνικές μας επαφές και να μην αποτελούν επιδείνωση των συμπτωμάτων κάποιας άλλης διαταραχής που υπάρχει και πέραν του εμμήνου κύκλου, όπως μια κατάθλιψη ή μια διαταραχή πανικού. Τέλος, τα παραπάνω πρέπει να διαπιστωθούν και να αξιολογηθούν από την ίδια τη γυναίκα για τους δύο τουλάχιστον επόμενους κύκλους της, για να οριστικοποιηθεί η διάγνωση.
Τα συμπτώματα του προεμμηνορυσιακού συνδρόμου συνήθως παραμένουν σταθερά σε όλη την αναπαραγωγική φάση της ζωής μιας γυναίκας. Επιπλέον, φαίνεται πως οι γυναίκες με έντονο προεμμηνορυσιακό σύνδρομο (προεμμηνορυσιακή δυσφορική διαταραχή) είναι πιθανότερο να εμφανίσουν κατάθλιψη στην λοχεία ή την εμμηνόπαυση.
Που οφείλεται;
Δεν έχει βρεθεί κάποια συγκεκριμένη ορμoνική ή άλλη διαταραχή που θα μπορούσε να εξηγήσει την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Δεδομένου αυτού, θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε πως αυτό που είναι διαφορετικό στις γυναίκες με ΠΣ και ΠΔΔ, είναι η ευαισθησία τους στις γυναικολογικές ορμόνες. Η διαφορετική αυτή ευαισθησία οφείλεται σε γενετικούς παράγοντες, καθώς ξέρουμε πλέον πως υπάρχει μια γενετική προδιάθεση για την εμφάνιση του προεμμηνορυσιακού συνδρόμου. Σε επίπεδο διαταραχών των νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου, το προεμμηνορυσιακό σύνδρομο φαίνεται να σχετίζεται με διαταραχές στην νοραδρεναλίνη και την μελατονίνη, την ορμόνη που ρυθμίζει τον ύπνο και γενικά την ημερήσια διακύμανση των βιορυθμών μας, όμως το βασικότερο πρόβλημα έχει να κάνει με την σεροτονίνη, τον νευροδιαβιβαστή που μεσολαβεί για την καλή διάθεση και την ηρεμία.
Έχω ένα μέτριας βαρύτητας προεμμηνορυσιακό σύνδρομο. Μπορώ να βοηθηθώ χωρίς να πάρω φάρμακα;
Πολλές γυναίκες με ήπιο έως μέτριας βαρύτητας προεμμηνορυσιακό σύνδρομο έχουν δει σημαντικά οφέλη με την βοήθεια μαγνησίου (200-360mg, 4 φορές την ημέρα), βιταμίνης Ε (400mg, 2 φορές την ημέρα) ή ασβεστίου. Συγκεκριμένα, το ασβέστιο σε δόσεις 600mg, δύο φορές την ημέρα, προκαλεί μείωση των συμπτωμάτων, ακόμα και της ΠΔΔ, με εξαίρεση την αϋπνία και την εύκολη κόπωση, όπου δεν έχει κάποια σημαντική επίδραση.
Τα καλύτερα αποτελέσματα όμως έχει δώσει το εκχύλισμα ενός είδους λυγαριάς που φέρει την επιστημονική ονομασία vitex agnus castus (με αυτή την ονομασία θα το βρείτε και στο εμπόριο), μάλιστα τα αποτελέσματά του είναι τόσο ενθαρρυντικά που τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να χορηγείται και σε σοβαρότατες περιπτώσεις ΠΔΔ. Αντιθέτως, οι μεταναλύσεις που έχουν γίνει ως τώρα δεν συνηγορούν υπέρ του ginko biloba, του ελαίου πριμούλας (evening primerose oil) ή διαφόρων ομοιοπαθητικών αγωγών. Αντιθέτως, ενθαρρυντικές είναι οι πρώτες ενδείξεις από το μασάζ, την χειροπρακτική, την βιοανάδραση και την ρεφλεξολογία, μολονότι χρειάζονται περαιτέρω μελέτες για να επιβεβαιωθούν αυτές οι πρώτες ενδείξεις.
Τέλος, η άσκηση, και κυρίως η αεροβική άσκηση, φαίνεται να βοηθά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων του προεμμηνορυσιακού συνδρόμου.
Υποφέρω πριν την περίοδο. Τι μπορώ να πάρω;
Αν τα συμπτώματα είναι τόσο έντονα που αγγίζουν το επίπεδο της προεμμηνορυσιακής δυσφορικής διαταραχής, μπορούμε πάντα να ξεκινήσουμε με ασβέστιο ή vitex. Αν αυτά δεν αποδώσουν τα αναμενόμενα, μπορούμε πάντα να χρησιμοποιήσουμε κάποιο αντικαταθλιπτικό, είτε σε σταθερή χορήγηση είτε μόνο κατά την ωχρινική φάση του κύκλου, δηλαδή από την ωορρηξία (μέσο του κύκλου) ως την έναρξη της περιόδου. Τελευταία, υπάρχει μια τάση τα αντικαταθλιπτικά να χορηγούνται για ακόμα μικρότερο διάστημα, ουσιαστικά δηλαδή μόνο για τις ημέρες που υπάρχουν συμπτώματα, όμως η πρακτική αυτή δεν έχει αξιολογηθεί επαρκώς ακόμα, όσον αφορά στην αποτελεσματικότητά της.
Παρότι αρκετοί γυναικολόγοι συνηθίζουν να χορηγούν αντισυλληπτικά για την θεραπεία του προεμμηνορυσιακού συνδρόμου, οι ως τώρα μελέτες δεν υποστηρίζουν ιδιαίτερα τη χρήση τους, καθώς το μόνο που βελτιώνουν, και μάλιστα σημαντικά, είναι η δαιμονισμένη όρεξη για υδατάνθρακες. Μολαταύτα, αρκετές γυναίκες υποστηρίζουν πως έτσι έχουν δει βελτίωση στα συμπτώματά τους.
Τέλος, και μόνο για τις πολύ σοβαρές περιπτώσεις, οι γυναικολόγοι ενίοτε χορηγούν κάποια φάρμακα που ονομάζονται αγωνιστές της ορμόνης GnRH. Τα φάρμακα αυτά ουσιαστικά αναστέλλουν όλο τον ορμονικό άξονα διέγερσης των ωοθηκών, με αποτέλεσμα να μειώνεται η ποσότητα οιστρογόνων και προγεστερόνης στον οργανισμό και να μην γίνεται ωορρηξία. Βέβαια, η πρακτική αυτή, δεδομένου ότι είναι ιδιαίτερα δραστική και προκαλεί ευρείες ορμονικές ανακατατάξεις, διαφυλάσσεται μόνο για τις πολύ σοβαρές περιπτώσεις.
Γράφει: Άρης Τσιγκρής, Μαιευτήρας – Χειρουργός Γυναικολόγος
ΠΗΓΗ: www.genenutrition.gr
