Ο αποτελεσματικός προπονητής χαρακτηρίζεται πρώτα απ’όλα από την οργάνωση, την μεθοδικότητα και την προσαρμοστικότητα του. Αρχικά θα πρέπει να προγραμματίσει μία αρχική αξιολόγηση του αθλητή τόσο στο κομμάτι φυσικής κατάστασης, όσο και στο ψυχολογικό. Δηλαδή να διαπιστώσει τα υπάρχοντα επίπεδα καρδιαγγειακής αντοχής, ταχύτητας, ευλυγισίας, δύναμης και ευκινησίας. Στη συνέχεια, θα πρέπει να αναλύσει τόσο τις ανάγκες του αθλητή, όσο και το τι θέλει να πετύχει μακροπρόθεσμα. Συνεπώς, καθορίζει τους στόχους, αυτό συνεπάγεται τον ημερήσιο, μηνιαίο και ετήσιο προγραμματισμό των προπονήσεων. Φυσικά δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι κάθε αθλητής αποτελεί μία ξεχωριστή και μοναδική οντότητα. Δεν έχουν όλοι τις ίδιες ανάγκες και τις ίδιες δυνατότητες. Επομένως, το πρόγραμμα που θα σχεδιάσουμε πρέπει να προσαρμόζεται πλήρως στα παραπάνω.
Κατά την γνώμη μου, αναπόσπαστο και απαραίτητο κομμάτι μιας αποτελεσματικής προπόνησης αποτελεί η ψυχολογική προετοιμασία του αθλητή. Διαφορετικά θα αντιμετωπίσουμε ένα αθλητή χαμηλής αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης από κάποιον που διαθέτει τα παραπάνω. Επίσης, σημαντικό ρόλο παίζουν και οι αγώνες, πότε και υπό ποιες συνθήκες πραγματοποιούνται.
Διάρκεια: Με βάση τη διάρκεια ένα Πρόγραμμα Ψυχολογικής Προετοιμασίας (ΠΨΠ) μπορεί να είναι:
(α) βραχυπρόθεσμο ΠΨΠ, που καλύπτει μια μικρή χρονική περίοδο με συγκεκριμένο στόχο, όπως η αντιμετώπιση ενός αγωνιστικού προβλήματος (π.χ. άγχος) ή η ψυχολογική υποστήριξη για έναν κρίσιμο αγώνα,
(β) μεσοπρόθεσμο ΠΨΠ, που καλύπτει μια συγκεκριμένη αγωνιστική περίοδο και
(γ) μακροπρόθεσμο ΠΨΠ, που συνήθως δεν έχει χρονικά όρια και η συνεργασία συνεχίζεται περισσότερο από μια αθλητική περίοδο (Ψυχουντάκη, Κάκκος, & Ζέρβας, 1993).
Η ψυχολογική προετοιμασία και η συμβουλευτική του αθλητή δεν αποτελεί εύκολη, σύντομη υπόθεση. Απαιτεί χρόνο, προσπάθεια, εξάσκηση καθώς και πίστη τόσο από τον αθλητή, όσο και από τον προπονητή.
Το ΠΨΠ απαρτίζεται από τρεις περιόδους τη βασική ψυχολογική προετοιμασία, τη γενική και την ειδική αγωνιστική ψυχολογική προετοιμασία:
(α) Βασική Ψυχολογική Προετοιμασία: Είναι η πρώτη περίοδος εφαρμογής του ΠΨΠ (“προπόνηση καριέρας”, Unestahl, 1982, 1983). Το περιεχόμενο της περιόδου αυτής είναι κυρίως η εκπαίδευση του αθλητή σε ψυχολογικές δεξιότητες και τεχνικές. Στον αγωνιστικό αθλητισμό η περίοδος αυτή αντιστοιχεί στη φάση της γενικής φυσικής προετοιμασίας.
(β) Γενική Αγωνιστική Ψυχολογική Προετοιμασία: Η γενική αγωνιστική ψυχολογική προετοιμασία, αντιστοιχεί στην αγωνιστική περίοδο. Η διάρκειά της είναι ανάλογη του αθλήματος και του προγράμματος αγώνων του αθλητή. Περιλαμβάνει την εφαρμογή και εξάσκηση των κεκτημένων ψυχολογικών δεξιοτήτων σε προπονητικές και αγωνιστικές συνθήκες, τη λύση αγωνιστικών και μη προβλημάτων, την εφαρμοσμένη νοερή προπόνηση, την προπόνηση “μοντέλο”, την τοποθέτηση και τον προγραμματισμό των στόχων της συγκεκριμένης περιόδου.
(γ) Ειδική Αγωνιστική Ψυχολογική Προετοιμασία: Η περίοδος αυτή αναφέρεται στην προετοιμασία που γίνεται για ένα συγκεκριμένο αγώνα με στόχο την επίτευξη της ιδανικής ψυχολογικής κατάστασης στις τελευταίες προπονήσεις πριν τον αγώνα (πρόγραμμα “αντίστροφης μέτρησης”), στη διάρκεια του αγώνα και μετά τον αγώνα.
Παράλληλα θετική ανατροφοδότηση και επιδιόρθωση λαθών θα πρέπει να υπάρχουν πάντα στην προπόνηση. Αποφεύγουμε λέξεις-εκφράσεις όπως: “δεν…”, “μην κάνεις”, “λάθος..” κτλ. Προτιμούμε να εκφραζόμαστε χωρίς “μην”, “δεν”, “όχι”. Πάντα θα πρέπει να επιβραβεύουμε: “μπράβο!”, “πολύ καλά”, “συνέχισε έτσι” κτλ.
Κυρίως στα παιδιά αναπτυξιακών ηλικιών, προσπαθούμε να τονώσουμε την αυτοπεποίθηση τους και φυσικά ΠΟΤΕ δεν τα μειώνουμε (κυρίως μπροστά σε κοινό!). Φροντίζουμε όταν τους απευθύνουμε τον λόγο, να τα κοιτάμε στα μάτια και αν είναι πολύ μικρά να κατεβαίνουμε στο επίπεδο τους. Αυτή η τεχνική βοηθάει, ώστε τα παιδιά να νοιώσουν οικειότητα μαζί μας αλλά ταυτόχρονα να διατηρήσουμε την πειθαρχία. Ο τόνος της φωνής μας πρέπει να παραμένει σταθερός και επιτακτικός και αποφεύγουμε τα υποκοριστικά όπως “δώσε πάσα με το ποδαράκι σου” κ.α. Αξίες όπως ο σεβασμός, η εμπιστοσύνη, η βοήθεια, η συνεργασία και η αλληλεγγύη πρέπει να διδαχθούν και να εφαρμοστούν από τα παιδιά ήδη από τα πρώτα χρόνια ενασχόλησης με το άθλημα τους.
Γράφει: Λίνα Λάσκαρη – Καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής, Zumba Ιnstructor, Παιδαγωγός, Προπονήτρια Κολύμβησης
ΠΗΓΗ: www.genenutrition.gr
