ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ: Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΝΟΣΟΣ

Μετά από την παραδοχή γνωστής τραγουδίστριας ότι πάσχει από μια σπάνια ασθένεια (την κοιλιοκάκη) όλο και περισσότερος κόσμος με ρωτούσε για αυτή.
Για να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα, η κοιλιοκάκη δεν είναι και τόσο σπάνια. Το 90% των περιστατικών κοιλιοκάκης είναι αδιάγνωστα και ασυμπτωματικά. Μόνο ένα 10% γνωρίζει ότι πάσχει από τη νόσο και την αντιμετωπίζει.
Ο καλύτερος τρόπος να το εξηγήσουμε είναι το παρακάτω σχήμα:

Η συχνότητα εμφάνισης της νόσου αποδίδεται με το συνολικό μέγεθος του παγόβουνου, ενώ η περιοχή κάτω από τη γραμμή της επιφάνειας του νερού αντιπροσωπεύει το συνολικό αριθμό των αδιάγνωστων περιπτώσεων. Η περιοχή πάνω από τη γραμμή του νερού, αντιπροσωπεύει το συνολικό αριθμό των κλινικά διαγνωσμένων περιπτώσεων.

Τι είναι η κοιλιοκάκη;
Ως κοιλιοκάκη ορίζεται μια αυτοάνοση (δηλαδή δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς την προκαλεί) εντεροπάθεια η οποία εκδηλώνεται σε άτομα που έχουν τη γενετική προδιάθεση για την εμφάνισή της μετά από έκθεση του εντερικού βλεννογόνου στη γλουτένη σε συνδυασμό με επίδραση περιβαλλοντικών παραγόντων.
Το αποτέλεσμα της επαφής της γλουτένης με το έντερο είναι: η αλλοίωση-καταστροφή του εντερικού βλεννογόνου και κατά συνέπεια η δυσαπορρόφηση θρεπτικών συστατικών από το κατεστραμμένο τμήμα του εντέρου. Κλινική βελτίωση και αποκατάσταση της βλάβης στο έντερο παρατηρείται με την απομάκρυνση της γλουτένης από το καθημερινό διαιτολόγιο.

Τι την προκαλεί;
Η κοιλιοκάκη είναι μια αυτοάνοση νόσος που εμπλέκει γενετικούς, περιβαλλοντολογικούς και ανοσολογικούς παράγοντες. Οι 3 κυριότεροι παράγοντες για την εμφάνιση παθογένειας της νόσου είναι οι:
1 Γενετικοί παράγοντες – Γονίδια: μετάλλαξη των γονιδίων HLA-DQ σε HLA-DQ2 και HLA-DQ8. Υπάρχουν δύο γενετικοί τύποι από μετάλλαξη που προδιαθέτουν για την εμφάνιση της νόσου. Αφορούν τη μετάλλαξη του γονιδίου HLA-DQ σε HLA-DQ2 και HLA-DQ8. Η έκφραση αυτών των μεταλλάξεων είναι απαραίτητος αλλά όχι επαρκής παράγοντας για την εμφάνιση της νόσου.
2 Πεπτίδια. Οι προλαμίνες όπως η γλουτένη που υπάρχουν στα σιτηρά, οι ορδεΐνες που βρίσκονται στο κριθάρι και οι σεκαλίνες που βρίσκονται στη σίκαλη είναι τοξικές για τον βλεννογόνο του εντέρου στα άτομα που έχουν κοιλιοκάκη.
3 Ανοσολογική απάντηση. Με την κατανάλωση γλουτένης πυροδοτείται το ανοσολογικό σύστημα του οργανισμού το οποίο την αναγνωρίζει ως επικίνδυνο αντιγόνο με αποτέλεσμα την απελευθέρωση φλεγμονωδών χημικών ουσιών.

Πως θα την αναγνωρίσουμε;
Η κοιλιοκάκη υποδιαιρείται σε 3 κλινικές μορφές ανάλογα με την ηλικία του ασθενή την διάρκεια και την έκταση της νόσου και την παρουσία εξωτερικών εκδηλώσεων. Αυτές έιναι:
Κλασσική, ενεργός ή κλινική μορφή με γαστρεντερολογικά κυρίως συμπτώματα
Άτυπη όπου υπάρχει απουσία ή παροδική συμπτωματολογία από το γαστρεντερολογικό και έξω- εντερικές εκδηλώσεις
Σιωπηλή, ασυμπτωματική που χαρακτηρίζεται από απουσία κλινικών εκδηλώσεων και από ιστολογικά ευρήματα παρουσίας χαρακτηριστικής εντερικής βλάβης

Τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλομορφία που σχετίζεται με την ηλικία του ασθενούς. Η κλασσική τριάδα κλινικών εκδηλώσεων της κοιλιοκάκης τα οποία δεν προϋποθέτουν απαραίτητα και τη διάγνωσή της είναι:
Η χρόνια διάρροια
Η καθυστέρηση στην ανάπτυξη στα παιδιά
Το αίσθημα χρόνιας κόπωσης
Τα κλασσικά συμπτώματα εκδήλωσης κοιλιοκάκης στους ενήλικες είναι:
Χρόνια διάρροια
Απώλεια βάρους
Αναιμία
Κοιλιακή διάταση
Κόπωση και ανεξήγητη αδιαθεσία
Τα Κλασσικά συμπτώματα εκδήλωσης κοιλιοκάκης στα παιδιά είναι:
Αποτυχία φυσιολογικής ανάπτυξης
Απώλεια βάρους
Ανάπτυξη βάρους ή και ύψους υπολειπόμενη από τις καμπύλες ανάπτυξης
Χαμηλό ανάστημα
Έμετοι
Διάρροια
Επαναλαμβανόμενα κοιλιακά άλγη
Μυική αδυναμία
Ευερέθιστο έντερο
Υποαλβουμιναιμία
Ευερεθιστότητα και μελαγχολία ή κατάθλιψη
Και τα Συμπτώματα εκτός γαστρεντερικού – άτυπα
Έλλειψη σιδήρου και σιδηροπενική αναιμία
Ερπετοειδής δερματίτιδα
Περιφερική νευροπάθεια
Έλλειψη φυλλικού οξέος
Μειωμένη οστική πυκνότητα
Διάγνωση κοιλιοκάκης
Η διάγνωση της κοιλιοκάκης περιλαμβάνει κυρίως ορολογικές δοκιμασίες, σπανιότερα γονιδιακούς προσδιορισμούς και τη βιοψία εντέρου η οποία θέτει τελικά στην πλειοψηφία των ασθενών τη διάγνωση. Για να διαγνωστεί με βεβαιότητα η κοιλιοκάκη θα πρέπει να εμφανιστούν τα παρακάτω κλινικά ευρήματα:
Χαρακτηριστικές ιστοπαθολογικές αλλαγές στη βιοψία εντέρου και
Κλινική βελτιώση- ύφεση των συμπτωμάτων, σαν απάντηση σε μια δίαιτα χωρίς γλουτένη.

Θεραπεία κοιλιοκάκης:
Η θεραπεία για την κοιλιοκάκη είναι μια αυστηρή δίαιτα χωρίς γλουτένη εφ’ όρου ζωής. Στην δίαιτα χωρίς γλουτένη το σιτάρι, το κριθάρι και η σίκαλη αποφεύγονται. Η βρώμη δεν είναι τοξική σε πάνω από το 95% των ασθενών με κοιλιοκάκη ή ερπητοειδή δερματίτιδα, αλλά υπάρχει μια μικρή υποομάδα (<5%) για την οποία η βρώμη δεν είναι ασφαλής. Οι περισσότεροι ασθενείς έχουν ταχεία κλινική ανταπόκριση σε δίαιτα ελεύθερη γλουτένης (εντός 2 εβδομάδων), αν και ο ρυθμός της αντίδρασης ποικίλλει. Οι ασθενείς που είναι πολύ άρρωστοι μπορεί να χρειαστεί εισαγωγή στο νοσοκομείο, όπου θα γίνει αναπλήρωση των υγρών και ηλεκτρολυτών, ενδοφλέβια διατροφή και σε ορισμένες περιπτώσεις λήψη στεροειδών. Για τους ενήλικες, η ποιότητα ζωής βελτιώνεται σε μια δίαιτα ελεύθερη γλουτένης. Τα παιδιά σε μια δίαιτα ελεύθερη γλουτένης έχουν ποιότητα ζωής συγκρίσιμη με έναν πληθυσμό αναφοράς. Οι έφηβοι παρουσιάζουν δυσκολίες με την διαιτητική συμμόρφωση. Τέλος, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να υπάρξει επιδείνωση των συμπτωμάτων της νόσου ή να εμφανιστούν διατροφικές ανεπάρκειες. Η παρακολούθηση ενός ασθενούς με κοιλιοκάκη πρέπει να είναι εφ’ όρου ζωής.

Παρακολούθηση κοιλιοκάκης

Συμπεράσματα:
Ο Ιατρός σε συνεργασία με τον Διαιτολόγο μπορούν να κατευθύνουν σωστά τον ασθενή ώστε να μην υποτροπιάσει.
Ο διαιτολόγος με την αξιολόγηση της διατροφικής κατάστασης των ασθενών με κοιλιοκάκη και την παροχή σωστής διατροφικής εκπαίδευσης και υποστήριξης, μπορεί να αυξήσει σημαντικά τον βαθμό συμμόρφωσης των ασθενών στην Δίαιτα Ελεύθερη Γλουτένης. Αντιθέτως, αναφέρεται ότι η έλλειψη συμμετοχής σε κάποια ομάδα υποστήριξης, η λανθασμένη πληροφόρηση από ιατρούς, διαιτολόγους, ομάδες υποστήριξης ή το διαδίκτυο και η μειωμένη ιατρική παρακολούθηση μετά την παιδική ηλικία των 4 ετών έχουν αρνητική επίδραση στον βαθμό της συμμόρφωσης των ασθενών.
Η «φυσιολογική» εικόνα στην ιστολογία του εντέρου μπορεί να επιτευχθεί μέσα σε 12 μήνες από την έναρξη της Δίαιτας Ελεύθερης Γλουτένης.
Ο κατάλογος των προϊόντων χωρίς γλουτένη εμπλουτίζεται χρόνο με το χρόνο σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου. Καθώς και οι οδηγίες που μπορούν να βοηθήσουν κάποιον που πάσχει από κοιλιοκάκη να έχει μια φυσιολογική ζωή.