Η υπέρταση είναι ένας από τους σημαντικότερους και τους συχνότερους παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά επεισόδια. Η υπέρταση είναι η πιο συχνή αιτία καρδιακής ανεπάρκειας, οδηγεί σε έμφραγμα, εγκεφαλικό, νεφρική ανεπάρκεια, τύφλωση και αρτηριοπάθεια των κάτω άκρων. Στην Ελλάδα υπολογίζονται πάνω από 2.000.000 υπερτασικοί ασθενείς, ο αριθμός των οποίων αυξάνεται με την ηλικία (μετά τα 60 έτη ο ένας στους 2 ανθρώπους είναι υπερτασικός).
Η υπέρταση είναι δυστυχώς μια νόσος η οποία δε δίνει συμπτώματα. Συμπτώματα δίνουν μόνο οι επιπλοκές της και για αυτό το λόγο χαρακτηρίζεται και ως ‘σιωπηλός φονιάς’. Η διάγνωση της υπέρτασης τίθεται όταν σε τουλάχιστον 2-3 επισκέψεις σε γιατρό η συστολική πίεση (ή μεγάλη) είναι σταθερά πάνω από 140 mmHg, ή η διαστολική (ή μικρή) πάνω από 90 mmHg, ή και τα δύο.
Στόχος της θεραπείας είναι συστολική πίεση κάτω από 140 mmHg και διαστολική κάτω από 90 mmHg. Στους διαβητικούς, τους νεφροπαθείς, στους ασθενείς με στεφανιαία νόσο και καρδιακή ανεπάρκεια ο στόχος είναι ακόμα χαμηλότερος (κάτω από 130 mmHg και 80 mmHg).
Η αντιπροσωπευτική αρτηριακή πίεση είναι αυτή που μετράει το άτομο σε συνθήκες ηρεμίας στο σπίτι. Για τη μέτρηση της πίεσης στο σπίτι προτιμώνται τα ηλεκτρονικά πιεσόμετρα βραχίονα (μπορεί κανείς να βρει ποια πιεσόμετρα έχουν αξιολογηθεί και θεωρούνται αξιόπιστα στο website: www.hypertension.gr)
Η ρύθμιση της υπέρτασης μειώνει κατά πολύ τον κίνδυνο για καρδιακή και νεφρική ανεπάρκεια, εγκεφαλικό και έμφραγμα. Αν και τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μεγάλη πρόοδος στην αντιμετώπιση της υπέρτασης, το πρόβλημα παραμένει σοβαρό επειδή στα περισσότερα υπερτασικά άτομα δεν επιτυγχάνεται καλή ρύθμιση της πίεσης. Ακρογωνιαίος λίθος στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης είναι η αλλαγή του τρόπου ζωής, η οποία οδηγεί και στη συνολική ελάττωση του καρδιαγγειακού κινδύνου. Έτσι επιβάλλεται η διακοπή του καπνίσματος, η ελάττωση του σωματικού βάρους, η υιοθέτηση της μεσογειακής διατροφής (κατανάλωση άφθονων φρούτων και λαχανικών και αποφυγή κόκκινου κρέατος), η άσκηση και βέβαια η μείωση της πρόσληψης αλατιού και αλκοόλ. Τα τελευταία χρόνια για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης χρησιμοποιούνται νέες κατηγορίες αντιυπερτασικών φαρμάκων με λιγότερες παρενέργειες από τις παλαιότερες και με ευεργετική και προστατευτική δράση στην καρδιά, τους νεφρούς και το ενδοθήλιο των αγγείων. Τα αντιυπερτασικά φάρμακα πρέπει να τα παίρνει κανείς καθημερινά, συνήθως αμέσως μετά το πρωινό ξύπνημα. Δεν πρέπει να γίνονται προσωρινές αλλαγές της θεραπείας από τους αρρώστους επειδή η πίεση βρέθηκε αυξημένη ή χαμηλή.
Οι πιο συχνά χρησιμοποιούμενες και πρώτης επιλογής κατηγορίες αντιυπερτασικών είναι:
- Αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτασίνης: Τα φάρμακα αυτά εμποδίζουν τον σχηματισμό μιας ουσίας που λέγεται αγγειοτασίνη η οποία προκαλεί σύσπαση των αρτηριών και αύξηση της έκκρισης μιας άλλης ουσίας, της αλδοστερόνης, η οποία αυξάνει την κατακράτηση αλατιού και νερού από τα νεφρά. Η κυριότερη παρενέργειά τους είναι ο επίμονος βήχας.
- Ανταγωνιστές των υποδοχέων της αγγειοτασίνης: Παρόμοια με την παραπάνω ομάδα αλλά προκαλούν σπανιότερα βήχα.
- Διουρητικά: Αυξάνουν το ποσό των ούρων και μειώνουν την κατακράτηση αλατιού και νερού. Η συχνότερη παρενέργειά τους είναι η μείωση του καλίου του αίματος. Σπανιότερα μπορεί να προκαλέσουν αύξηση του ουρικού οξέος, μείωση του νατρίου και αύξηση του σακχάρου του αίματος.
- Βήτα-αποκλειστές: Μπλοκάρουν τους υποδοχείς μια ουσίας που προκαλεί αγγειοσύσπαση και λέγεται νοραδρεναλίνη. Συχνότερες παρενέργειές τους είναι το αίσθημα κόπωσης, η βραδυκαρδία και ο σπασμός των βρόγχων (δύσπνοια) σε άτομα με άσθμα ή χρόνια βρογχίτιδα.
- Ανταγωνιστές ασβεστίου: Εμποδίζουν την είσοδο ασβεστίου στα μυϊκά κύτταρα του τοιχώματος των αρτηριών με αποτέλεσμα αγγειοδιαστολή. Συχνότερη παρενέργειά τους είναι το πρήξιμο στα πόδια (κυρίως στους αστραγάλους). Το πρήξιμο αυτό οφείλεται σε τοπική διαστολή αγγείων και είναι ακίνδυνο. Δεν υποχωρεί με διουρητικά αλλά με τη μείωση της δόσης ή τη διακοπή του φαρμάκου. Κάποια από αυτά μπορούν να προκαλέσουν κεφαλαλγία, εξάψεις ή βραδυκαρδία.
