Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος συνεχίζει να αποτελεί ένα από τα πλέον σημαντικά προβλήματα υγείας σε όλο τον κόσμο ευθυνόμενος για περίπου 400,000 θανάτους ετησίως στις ΗΠΑ που αντιστοιχούν στο 60% περίπου των καρδιαγγειακών θανάτων. Επεισόδια κοιλιακής ταχυκαρδίας ή κοιλιακής μαρμαρυγής αποτελούν το σύνηθες ηλεκτρικό του υπόστρωμα, ενώ η στεφανιαία νόσος ανευρίσκεται στο 80% των θυμάτων του (σχήμα 1 και 2). Επίσης, ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος αποτελεί την πρώτη εκδήλωση της στεφανιαίας νόσου σε 50% των ανδρών και 63% των γυναικών.
Σχήμα 1: Ηλεκτροκαρδιογράφημα επεισοδίου αιφνίδιου καρδιακού θανάτου.
Σχήμα 2: Αιτιολογία αιφνίδιου καρδιακού θανάτου
Είναι λοιπόν σαφές ότι οι ασθενείς με ιστορικό εμφράγματος μυοκαρδίου, ιδιαίτερα αυτοί με καρδιακή ανεπάρκεια και μειωμένο κλάσμα εξώθησης της αριστερής κοιλίας (<30%), ευρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο αιφνίδιου καρδιακού θανάτου, κατά κανόνα λόγω κοιλιακής ταχυαρρυθμίας. Πράγματι, η πιθανότητα αιφνίδιου καρδιακού θανάτου αυξάνει κατά 4-6 φορές σε ασθενείς με έμφραγμα μυοκαρδίου και κατά 6-9 φορές σε αυτούς με καρδιακή ανεπάρκεια.
Εκτός όμως από την στεφανιαία νόσο σε ένα ποσοστό 15% ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος οφείλεται στην ύπαρξη μυοκαρδιοπάθειας όπως η διατατική μυοκαρδιοπάθεια και η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια. Οι ασθενείς με διατατική μυοκαρδιοπάθεια εμφανίζουν καρδιακή ανεπάρκεια και συνοδό έκπτωση της λειτουργικότητας της αριστερής κοιλίας και κακοήθεις κοιλιακές αρρυθμίες που μπορεί να οδηγήσουν σε αιφνίδιο θάνατο. Η αιτιολογία της διατατικής μυοκαρδιοπάθειας δεν είναι πάντα γνωστή, για αυτό και συχνά χαρακτηρίζεται ως «ιδιοπαθής». Ωστόσο τα τελευταία χρόνια η έρευνα έχει καταδείξει ότι μπορεί να οφείλεται σε γονιδιακές μεταλλάξεις καθώς και σε επεισόδια οξείας μυοκαρδίτιδας που οδήγησαν σε εκτεταμένη μυοκαρδιακή νέκρωση. Αντίθετα, η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια έχει αποδειχθεί ότι πρόκειται για ένα κληρονομούμενο νόσημα που στην πλειονότητα οφείλεται σε γονιδιακές μεταλλάξεις και οι ασθενείς παρά το γεγονός ότι δεν πάσχουν από καρδιακή ανεπάρκεια εμφανίζουν αιφνίδιο καρδιακό θάνατο λόγω κακοήθων κοιλιακών αρρυθμιών.
Τέλος σε ένα ποσοστό μικρότερο του 5% ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος οφείλεται στην ύπαρξη ιοντικών διαυλοπάθειών και συγγενών καρδιοπάθειών – δυσπλασιών. Ως ιοντικές διαυλοπάθειες ορίζονται το σύνδρομο μακρού QT και το σύνδρομο Brugada που αποτελούν κληρονομικά νοσήματα που οφείλονται σε μεταλλάξεις των ιοντικών διαύλων Καλίου και Νατρίου που προάγουν την κοιλιακή αρρυθμιογένεση. Από τις συγγενείς καρδιακές ανωμαλίες αξίζει να αναφέρουμε την αρρυθμιογόνο δυσπλασία της δεξιάς κοιλίας που επίσης μπορεί να προκαλέσει αιφνίδιο καρδιακό θάνατο.
Πρόληψη Αιφνιδίου Καρδιακού Θανάτου
Η χρήση των εμφυτευμένων απινιδωτικών συσκευών στην πρωτογενή πρόληψη του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου έχει συμβάλει σημαντικά στη μείωση της θνητότητας των υψηλού κινδύνου ασθενών συμπεριλαμβανομένων των μετεμφραγματικών ασθενών με δυσλειτουργία της αριστερής κοιλίας και των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια. Μεγάλες, τυχαιοποιημένες μελέτες έχουν δείξει ότι οι συσκευές αυτές έχουν μειώσει τον αιφνίδιο καρδιακό θάνατο και έχουν βελτιώσει την πρόγνωση επιλεγμένων υψηλού κινδύνου ασθενών τερματίζοντας απειλητικές για τη ζωή κοιλιακές ταχυαρρυθμίες. Μάλιστα, η μείωση της θνητότητας που διαπιστώθηκε στις μεγάλες αυτές τυχαιοποιημένες μελέτες πρωτογενούς πρόληψης ήταν ίδια ή και μεγαλύτερη από την αντίστοιχη μείωση στις μελέτες δευτερογενούς πρόληψης του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου. Τα οφέλη των συσκευών αυτών είναι επιπρόσθετα της βέλτιστης φαρμακευτικής θεραπείας την οποία οφείλουν να λαμβάνουν όλοι οι ασθενείς.
