Αυτή η σύντομη αναφορά παρουσιάζει την ιστορία της Rufaidah, της πρώτης επαγγελματικής νοσηλεύτριας στην Ισλαμική ιστορία. Έζησε κατά τον χρόνο του Προφήτη Μωάμεθ (570-632 μ. Χ.) και η ιστορία της δείχνει όλα τα χαρακτηριστικά και πλεονεκτήματα που περιμένει κανείς από μια καλή νοσηλεύτρια. Ήταν ευγενική και είχε κατανόηση. Ήταν ικανή ηγέτης και καλή στην οργάνωση, αφού μπορούσε να κινητοποιήσει τους άλλους να αποδώσουν περισσότερα στη δουλειά τους. Είχε κλινικές δεξιότητες τις οποίες μοιραζόταν από κοινού με τις άλλες νοσηλεύτριες με τις οποίες εκπαιδεύτηκε και εργάστηκε αργότερα. Δεν περιόρισε την δραστηριότητά της μέσα στο νοσοκομείο, αλλά βγήκε στην κοινότητα και προσπάθησε να επιλύει τα κοινωνικά προβλήματα που οδηγούσαν στις ασθένειες. Ήταν μια νοσηλεύτρια δημόσιας υγείας και ταυτόχρονα κοινωνική λειτουργός. Η Rufaidah αποτελεί και λειτουργεί ακόμα και σήμερα ως έμπνευση και οδηγός για το επάγγελμα της νοσηλεύτριας στον μουσουλμανικό κόσμο. 
Η πινακίδα στην είσοδο του ιστορικού Νοσοκομείου Al-Νούρι της Δαμασκού, όπως είναι σήμερα.
Η Rufaidah bint Sa’ad, αναγνωρίζεται ευρέως ως η πρώτη μουσουλμάνα νοσηλεύτρια! Το πλήρες όνομά της, ήταν Rufaidat bint Sa’ad της φυλής Bani Aslam της Khazraj στη Μεδίνα. Γεννήθηκε στην Yathrib πριν από τη μετανάστευση του Προφήτη Μωάμεθ. Ήταν από τους πρώτους ανθρώπους στη Μεδίνα που ασπάστηκε το Ισλάμ και ήταν μία από τις πρώτες γυναίκες που καλωσόρισαν τον Προφήτη κατά την άφιξή του στη Μεδίνα. Ο πατέρας της Rufaidah ήταν γιατρός. Έμαθε την ιατρική περίθαλψη γιατί εργαζόταν ως βοηθός του πατέρα της. 
Η παλιά πρόσοψη του Νοσοκομείου Mansouri του Καΐρου. Χτίστηκε από τον Σουλτάνο Qalaoun al-Mansour, το 1284 μ.Χ.
Όταν το ισλαμικό κράτος ιδρύθηκε στη Μεδίνα, η Rufaidah αφοσιώθηκε στην περίθαλψη των μουσουλμάνων ασθενών. Εν καιρώ ειρήνης η Rufaidah ανέπτυσσε μια σκηνή έξω από τέμενος του Προφήτη στη Μεδίνα όπου περιποιείτο τους αρρώστους. Κατά τη διάρκεια δε του πολέμου αυτή οδηγούσε τις ομάδες των εθελοντών νοσοκόμων στα πεδία των μαχών με σκοπό να νοσηλεύσουν τα θύματα όσον το δυνατόν πιο γρήγορα. Συμμετείχε στις μάχες της Badr, Uhud, Khandaq, Khaibar, και σε πολλές άλλες. Ο σταθμός πρώτων βοηθειών της Rufaidah κάτω από μια τέντα κατά τη διάρκεια των μαχών, έγινε πολύ γνωστός, και ο Προφήτης έδινε οδηγίες να οδηγούνται οι τραυματίες και όλα τα θύματα άμεσα σε αυτήν.
Στη ‘’μάχη της τάφρου’’ (ghazwat al Khandaq), η Rufaidah ανέπτυξε τη σκηνή της στο πεδίο της μάχης. Ο Προφήτης Μωάμεθ έδωσε εντολή όταν ο Sa’ad Ibn Ma’adh τραυματίστηκε στη μάχη να μεταφερθεί προς την σκηνή. Η Rufaidah τον περιέθαλψε προσεκτικά, αφαίρεσε το βέλος από το μπράτσο του και να κατάφερε να πετύχει αιμόσταση στο σημείο του τραυματισμού του. Ο προφήτης επισκέπτονταν τον Sa’ad στη σκηνή αρκετές φορές την ημέρα. Ο Sa’ad , πρέπει να πούμε εδώ, πως δυστυχώς πέθανε αργότερα στη μάχη της Bani Quraidhat.
Η Rufaidah είχε εκπαιδεύσει μια ομάδα γυναικών συναδέλφων της που εργάζονταν μαζί, επίσης ως νοσηλεύτριες. Όταν ο στρατός του Προφήτη ετοιμαζόταν να πάει στη μάχη της Khaibar, η Rufaidah και η ομάδα των εθελοντών νοσοκόμων πήγαν στον προφήτη Μωάμεθ και του είπαν: “Ω αγγελιοφόρε του Αλλάχ, θέλουμε να βγούμε έξω μαζί σας στη μάχη και προσφέρουμε θεραπεία στους τραυματίες και να βοηθήσουμε τους μουσουλμάνους όσο μπορούμε εκεί στο πεδίο της μάχης”!
Ο Προφήτης τους έδωσε την άδεια να πάνε. Οι εθελόντριες νοσοκόμες έκαναν τόσο καλά τη δουλειά τους, ώστε ο Προφήτης διέθεσε ένα μερίδιο της λείας στη Rufaidah. Το μερίδιο αυτό ήταν ισοδύναμο με αυτό των στρατιωτών που είχαν πολεμήσει στη μάχη. Αυτή ήταν η μικρότερη αναγνώριση του ιατρικού και νοσηλευτικού έργου της μουσουλμάνας νοσηλεύτριας.
Η συνεισφορά της Rufaidah όμως δεν περιορίστηκε μόνο στην περίθαλψη των τραυματιών. Συμμετείχε και προσέφερε κοινωνικό έργο στην μουσουλμανική κοινότητα. Βοηθούσε όλους μουσουλμάνους που είχαν ανάγκη, τους φτωχούς, τα ορφανά, ή τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Φρόντιζε τα ορφανά παιδιά, τα μεγάλωνε και τα δίδασκε. Η Rufaidah είχε ευγένεια και κατανόηση ταυτόχρονα. Η προσωπικότητά και η παρουσία της μαλάκωναν τον πόνο των ασθενών, εκτός από την ιατρική περίθαλψη που εξασκούσε. Το ανθρώπινο άγγιγμα που είναι μια πολύ σημαντική πτυχή της νοσηλευτικής και δυστυχώς τείνει να ξεχαστεί σήμερα που η ισορροπία ανάμεσα στην ανθρώπινη επαφή και την τεχνολογία στον τομέα της νοσηλείας γέρνει όλο και περισσότερο υπέρ της τεχνολογίας.
Η ιστορία έχει καταγράψει πολλά ονόματα γυναικών που εργάσθηκαν με την Rufaidah: Umm Ammara, Aminah, Umm Ayman, Safiyat, Umm Sulaim, και Hind. Άλλες μουσουλμάνες γυναίκες που ήταν γνωστές επίσης ως νοσηλεύτριες ήταν οι Ku’ayibat, Amiinat bint Abi Qays al Ghifariyat, Atiyyah Umm al Ansariyat και η Nusaibat bint Ka’ab al Maziniyyat.
Η Νοσηλευτική στο Ισλάμ είναι μια επιχείρηση υπηρεσιών υγείας που σχετίζεται με τη φροντίδα των ασθενών, την ατομική, οικογενειακή και κοινωνική υγεία, ενώ στην ισλαμική παράδοση η φροντίδα των αναξιοπαθούντων, αποτελεί εκδήλωση αγάπης για τον Αλλάχ και τον προφήτη Μωάμεθ. Η Νοσηλευτική ως επάγγελμα πηγαίνει πολύ πίσω, κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του Ισλάμ ως θρησκείας, κουλτούρας και πολιτισμού. Η φροντίδα όμως, σύμφωνα με το Ισλάμ, αποτελεί κάτι περισσότερο από ένδειξη καλοσύνης. Δηλώνει την υπευθυνότητα για τους ευαίσθητους, αυτούς που βρίσκονται σε ανάγκη, τους αδύναμους, τους πονεμένους και τους απόβλητους της κοινωνίας.
Αυτή η πράξη της φροντίδας διαιρείται περαιτέρω σε τρεις αρχές, την πρόθεση, τη σκέψη και τη δράση. Η πρόθεση και η σκέψη αναφέρονται σε ποιόν, γιατί, που και πότε πρέπει να λάβει χώρα η φροντίδα, ενώ η δράση σχετίζεται με τη γνώση που απαιτείται για να είναι σε θέση να φροντίσει. Με λίγα λόγια, η υγειονομική περίθαλψη θεωρείται ως υπηρεσία προς τους ασθενείς και τον Αλλάχ, σε αντίθεση με τα άλλα επαγγέλματα τα οποία έχουν ουσιαστικά βάση εμπορική. Αυτό το ήθος ήταν το βασικό κίνητρο για την πλειοψηφία των γιατρών και νοσηλευτών στην όλη ιστορία του Ισλάμ. Μια άλλη πτυχή των Ισλαμικών υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης που το διακρίνει από τη σύγχρονη δυτική βιομηχανία της υγειονομικής περίθαλψης, είναι η ολιστική προσέγγιση στα προβλήματα υγείας και ευημερίας. Αυτή η ολιστική προσέγγιση περιελάμβανε τη θεραπεία τόσο της οργανικής βάσης των ασθενειών, όσο και της πνευματικής υποστήριξης του ασθενούς.
Στα νοσοκομεία που χτίστηκαν στον μουσουλμανικό μεσαίωνα, οι άντρες νοσηλευτές φρόντιζαν τους άντρες ασθενείς και οι γυναίκες νοσηλεύτριες, τις γυναίκες. Το νοσοκομείο Al-Qayrawan (Καϊρουάν), για παράδειγμα, ήταν ιδιαίτερα μοναδικό μεταξύ των μουσουλμανικών νοσοκομείων για πολλούς λόγους. Χτίστηκε το 830 με διαταγή του Πρίγκιπα Ziyadat Allah I of Ifriqiya (817 – 838), σε μια συνοικία της πόλης Qayrawan, που ονομαζόταν Al-Dimnah. Το νοσοκομείο αυτό, ήταν πολύ μπροστά από την εποχή του. Είχε την καινοτομία με χώρο αναμονής για τους επισκέπτες, για να μην αναφέρουμε και το γεγονός ότι οι πρώτες επίσημες γυναίκες νοσηλεύτριες είχαν προσληφθεί από το Σουδάν. Επιπλέον, εκτός από τους τακτικούς γιατρούς που εργάζονταν εκεί, υπήρχε και μια ομάδα θρησκευτικών ιμάμηδων που ασκούσε κάποιο είδος ιατρικής, που ονομαζόταν Fugaha al-Badan, αλλά παρείχε κατά πάσα πιθανότητα υποστήριξη στις πνευματικές ανάγκες των μουσουλμάνων ασθενών. Φυσικά δεν ήταν μόνο αυτό!
Βιβλιογραφία
1. Tumulty G. Professional development of nursing in Saudi Arabia. J Nurs. Scholarsh 2001; 33:285–90.
2. Mura P., Mura A.: Cyclical evolution of nursing education and profession in Iran: religious, cultural, and political infl uences. J Prof Nurs 1995;11: 58–64.
3. Middendorp U.G.:Observations on native medicine in North Yemen. Acta Trop. 1969; 26:1–14.
4. Tabari Khomeiran R., Deans C.: Nursing education in Iran: past, present, and future. Nurse EducToday. 2007; 27: 708–714.
5. Nasrabadi A.N., Lipson J.G.: Emami A. Professional nursing in Iran: an overview of its historical and sociocultural framework. J Prof Nurs 2004, 20:396–402.
6. Rassool G.H.: The crescent and Islam: healing, nursing and the spiritual dimension. Some considerations towards an understanding of the Islamic perspectives on caring. J Adv Nurs 2000; 32:1476–1484.
7. Σουλτάτου Ειρήνη: Ιστορικές ρίζες του επαγγέλματος της Νοσηλευτικής στο Ισλάμ. Από το Βιβλίο του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη: Η Ιστορία της Ισλαμικής Ιατρικής. ΒΗΤΑ Ιατρικές Εκδόσεις. 2011. Αθήνα.
