Σύμφωνα με νέα έρευνα τα φάρμακα για τη ΔΕΠΥ μπορεί να προκαλέσουν βραχυπρόθεσμη αύξηση του κινδύνου για έμφραγμα, εγκεφαλικό επεισόδιο και καρδιακή αρρυθμία.
Πρόκειται για διεγερτικά φάρμακα, των οποίων η δραστική ουσία είναι κυρίως η μεθυλφαινιδάτη (methylphenidate), ένας ήπιος διεγέρτης του κεντρικού νευρικού συστήματος. Αυτά και άλλα παρεμφερή σκευάσματα συνταγογραφούνται ολοένα και περισσότερο σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας, για την καταπολέμηση καταστάσεων, όπως η σοβαρή υπνηλία, η απώλεια όρεξης και η κατάθλιψη.
Τα νέα ευρήματα προσθέτουν σε ήδη υπάρχοντα στοιχεία ότι αυτά τα φάρμακα μπορεί να εγκυμονούν κινδύνους για την καρδιά.
40% αυξημένος κίνδυνος για έμφραγμα κι εγκεφαλικό εντός 30 ημερών
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι κατά μέσο όρο, οι ηλικιωμένοι που ξεκινούσαν ένα διεγερτικό φάρμακο παρουσίασαν 40% αύξηση στον κίνδυνο καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού, ή κοιλιακής αρρυθμίας εντός 30 ημερών.
Οι κοιλιακές αρρυθμίες είναι διαταραχές του ρυθμού στους κάτω θαλάμους της καρδιάς και μερικές μπορεί να είναι θανατηφόρες.
Στην μελέτη, οι χρήστες διεγερτικών είχαν διπλάσιο κίνδυνο να πεθάνουν μέσα σε ένα μήνα από την έναρξη λήψης ενός διεγερτικού, σε σύγκριση με τους ηλικιωμένους ενήλικες που ήταν σε παρόμοια γενική κατάσταση υγείας, αλλά δεν χρησιμοποιούσαν διεγερτικά φάρμακα.
Έμφραγμα κι εγκεφαλικό: Σχετικά μικρός ο απόλυτος κίνδυνος, σύμφωνα με την επικεφαλής ερευνήτρια
Οι απόλυτοι κίνδυνοι ήταν σχετικά μικροί, δήλωσε η επικεφαλής ερευνήτρια Mina Tadrous, επίκουρη καθηγήτρια φαρμακευτικής στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο.
Σε διάστημα ενός έτους, 5 στους 100 χρήστες διεγερτικών είχαν ένα καρδιακό συμβάν, διαπίστωσε η μελέτη. Αυτό σε σύγκριση με 3 έως 4 στους 100 μη χρήστες.
Και ο αυξημένος κίνδυνος φαινόταν εστιασμένος στις πρώτες 30 ημέρες χρήσης, είπε η Tadrous. Μακροπρόθεσμα (έξι μήνες και ένα έτος) οι χρήστες διεγερτικών δεν διέτρεχαν μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιακών προβλημάτων.
Γιατί υπάρχει βραχυπρόθεσμα αυξημένος κίνδυνος για έμφραγμα κι εγκεφαλικό από τα διεγερτικά φάρμακα;
Δεν είναι ξεκάθαρο, λέει η Tadrous. Αλλά πρόσθεσε ότι μπορεί να οφείλεται στον τρόπο παρακολούθησης των ασθενών που ξεκινούν διεγερτικά φάρμακα.
Οι γιατροί γνώριζαν από καιρό ότι τα διεγερτικά φάρμακα μπορούν να αυξήσουν την αρτηριακή πίεση και τον καρδιακό ρυθμό. Μάλιστα, τα φάρμακα αυτά φέρουν προειδοποιήσεις σχετικά με αυτές τις επιπτώσεις, ιδιαίτερα για άτομα που έχουν διαγνωστεί με καρδιακή νόσο.
Έτσι, γιατροί και ασθενείς είναι πιθανό να είναι σε αυξημένη εγρήγορση για πιθανά συμπτώματα. Τέτοια είναι μια απότομη αύξηση της αρτηριακής πίεσης, ή αίσθημα παλμών στο στήθος. Αν εμφανιστούν, το φάρμακο μπορεί να σταματήσει, εξήγησε η Tadrous.
Μακροπρόθεσμα, τότε, ο συνολικός κίνδυνος ίσως και να αντιστρέφεται! Δηλαδή, οι ηλικιωμένοι που παραμένουν σε διεγερτικά μπορεί να είναι εκείνοι που είναι λιγότερο πιθανό να έχουν καρδιαγγειακά επεισόδια, ακριβώς επειδή είναι σε μεγαλύτερη εγρήγορση.
Έμφραγμα κι εγκεφαλικό: Πώς έγινε εξαρχής η έρευνα για τα διεγερτικά
Για τις ανάγκες της έρευνας, η Tadrous και οι συνεργάτες της εξέτασαν δεδομένα για περισσότερους από 30.000 ενήλικες άνω των 65 ετών που ζουν στο Οντάριο του Καναδά. Η ομάδα περιελάμβανε περισσότερους από 6.400 ασθενείς που ξεκίνησαν να λαμβάνουν συνταγογραφούμενα διεγερτικά φάρμακα μεταξύ 2017 και 2019. Οι ερευνητές συνέκριναν κάθε έναν από αυτούς τους ασθενείς με τέσσερις άλλους που ήταν παρόμοιοι από άποψη υγείας και δημογραφικών στοιχείων, αλλά δεν τους είχε συνταγογραφηθεί κάποιο διεγερτικό φάρμακο.
Τα διεγερτικά φάρμακα περιελάμβαναν:
- αμφεταμίνη (amphetamine)
- δεξτροαμφεταμίνη (dextroamphetamine)
- μεθυλφαινιδάτη (methylphenidate)
- λισδεξαμφεταμίνη (lisdexamfetamine)
Κατά μέσο όρο, οι ηλικιωμένοι που τους συνταγογραφήθηκαν διεγερτικά είχαν 40% περισσότερες πιθανότητες να μπουν στο νοσοκομείο για καρδιακή επιπλοκή εντός 30 ημερών.
Η μεγαλύτερη αύξηση ήταν στον κίνδυνο κοιλιακής αρρυθμίας, ο οποίος ήταν τρεις φορές υψηλότερος σε σύγκριση με άλλους ηλικιωμένους ενήλικες.
Για τους ασθενείς που λαμβάνουν ήδη διεγερτικά, η Tadrous είπε, ότι η έλλειψη μακροπρόθεσμων υπερβολικών κινδύνων θα μπορούσε να θεωρηθεί καθησυχαστική.
Ωστόσο, είπε, οι γιατροί θα πρέπει να παραμείνουν σε εγρήγορση ως προς την παρακολούθηση της αρτηριακής πίεσης και άλλων δεικτών της καρδιακής υγείας σε αυτούς τους ασθενείς.
Μην σταματήσετε την όποια λήψη φαρμάκων χωρίς να μιλήσετε με τον γιατρό σας
Ο δρ. James Kirkpatrick, πρόεδρος του Συμβουλίου Γηριατρικής Καρδιολογίας του Αμερικανικού Κολεγίου Καρδιολογίας, είπε ότι η έλλειψη μακροπρόθεσμων κινδύνων ήταν το πιο ενδιαφέρον εύρημα από την μελέτη. Δεν είναι ξεκάθαρο γιατί συμβαίνει αυτό, αλλά συμφώνησε ότι η παρακολούθηση των ασθενών μπορεί να το εξηγήσει.
Ο δρ. Kirkpatrick, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, σημείωσε ότι για μερικούς ηλικιωμένους ενήλικες, τα συμπτώματα για τα οποία συνταγογραφούνται διεγερτικά μπορεί να είναι τόσο εξουθενωτικά, που η πιθανότητα καρδιακών επιδράσεων θα μπορούσε να αξίζει τα οφέλη της θεραπείας!
“Κάθε ασθενής έχει εξατομικευμένες ανάγκες. Έχει να κάνει με την εξισορρόπηση των οφελών και των κινδύνων”, είπε.
Οι ηλικιωμένοι που ήδη λαμβάνουν διεγερτικό πρέπει να μην σταματήσουν να τα παίρνουν μόνοι τους, συμβουλεύει ο δρ. Kirkpatrick. Εάν έχουν ανησυχίες, είπε, θα πρέπει να μιλήσουν με τον γιατρό τους.
Ο δρ. Kirkpatrick συμφώνησε ότι η συνεχής παρακολούθηση είναι σημαντική. Και ιδανικά, είπε, οι ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας θα πρέπει να κάνουν τακτικά μια “επαναξιολόγηση” των φαρμάκων με τον γιατρό τους, σχετικά με το ποια από αυτά χρειάζονται ακόμα και σε ποια μια αλλαγή μπορεί να είναι καλύτερη.
Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στις 25 Οκτωβρίου στην επιστημονική επιθεώρηση JAMA Network Open.
