Η Ελλάδα μπορεί και πρωτοπορεί.
Mια σπουδαία διάκριση για την ομάδα Igem-crete στον παγκόσμιο διαγωνισμό Συνθετικής Βιολογίας, καθώς έλαβαν μέρος σε διεθνή διαγωνισμό με την πρωτοποριακή ιδέα, να παράξουν ένα βρώσιμο φαρμακευτικό σκεύασμα για την αντιμετώπιση του κορονοϊού, βλέποντας την χαμηλή διαθεσιμότητα εμβολίων στις αναπτυσσόμενες χώρες και στα απομονωμένα νησιά.
Μιλώντας στο Μedicaltime.gr, ο Σωτήρης Μαρίνος, φοιτητής Βιολογίας και υπεύθυνος εργαστηριακού τομέα του προτζεκτ, εξήγησε πώς προέκυψε η ιδέα για τη δημιουργία βρώσιμου εμβολίου κατά του SARS-Cov-2, αλλά και τα πλεονεκτήματα του.
Συνέντευξη: Σοφία Κουβίδη
Πως προήλθε η ιδέα;
“Βλέποντας την ανισότητα που υπάρχει στις δυτικές και αναπτυσσόμενες χώρες, υπάρχουν πολλά διαγράμματα που δείχνουν ότι τα ποσοστά και η διαθεσιμότητα των εμβολίων στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι πολύ μικρότερη. Ειδικά στις αφρικανικές. Οπότε με κάποιο τρόπο θέλαμε να αναπτύξουμε ένα είδος εμβολίου που θα προσδίδει προστασία, με μικρό κόστος παραγωγής, θα μπορεί εύκολα να καταναλωθεί στον ίδιο τόπο που θα παραχθεί, δεν θα χρειάζεται εξειδικευμένο προσωπικό για την χορήγηση, ούτε ειδικές συνθήκες αποθήκευσης.”
Το σκεύασμα είναι από ιστό μαρουλιού. Τρώγοντας ένα φυτικό ιστό προκαλείται ανοσία στον ιό. Τι είναι αυτό ακριβώς το βρώσιμο εμβόλιο;
“Είναι ένα φυτό που του έχουμε δώσει την ικανότητα να εκφράζει μία πρωτεΐνη από τον κορονοϊό που χρησιμοποιείται ως νοσογόνος παράγοντας και το θετικό είναι ότι δεν χρειάζεται ολόκληρη βιομηχανική μονάδα, ώστε να παραχθεί. Σε ένα θερμοκήπιο μπορεί να παραχθούν εκατομμύρια φυτά και στην συνέχεια να ακολουθήσεις μια διαδικασία για να δώσεις μία συγκεκριμένη δόση σε κάθε άτομο. Είναι ένα φύλλο μαρουλιού που έχει την ικανότητα να εκφράζει την πρωτεΐνη ακίδα από τρία διαφορετικά στελέχη του κορονοϊού και όταν αυτό φαγωθεί θα έρθει σε επαφή με το βλεννογόνο του εντέρου και εκεί από κάποια ειδικά κύτταρα θα προκληθεί η ανοσολογική απόκριση και κατ ασυνέπεια η ανοσία. ”
Ο Σωτήρης Μαρίνος συμπλήρωσε: “Δεν έχουμε ορίσει την τελική μορφή. Παίρνουμε τον ιστό του μαρουλιού, τον κάνουμε σκόνη και τον βάζουμε σε χάπι. Αυτό μας βοηθάει να μην καταστρέφει o ιστός από τα γαστρικά υγρά του στομάχου και να πηγαίνει στο έντερο. Επίσης, έχουμε ρυθμισμένη δόση.”
Σε πόσες ημέρες θα έχει επίδραση το βρώσιμο εμβόλιο;
“Γίνονται ακόμα πειράματα. Χρησιμοποιούμε ποντίκια. Στην ουσία αυτό που κάνουμε είναι να τα ταΐζουμε και βλέπουμε τα ποσοστά αντισωμάτων στον ορό που απομονώνουμε από αυτά και μετά ταΐζουμε ξανά για να δούμε που έχουμε την κορυφή των αντισωμάτων και ποια είναι η βέλτιστη στιγμή για δεύτερη δόση αν χρειαστεί, ποια είναι η ημερομηνία που έχει στην μέγιστη απόδοση αντισωμάτων. Σε λίγο καιρό θα έχουμε πιο σαφή αποτελέσματα.”
Tα πλεονεκτήματα ενός βρώσιμου εμβολίου;
“Είναι αρκετά. Πρώτα από όλα είναι μικρό κόστος παραγωγής, δεν χρε4ιάζεται ειδικές συνθήκες αποθήκευσης και εξειδικευμένου προσωπικού. Έχουν λιγότερες παρενέργειες γιατί δεν περιέχουν παθογόνα που έχουν “σκοτωθεί” σε θερμοκρασία ή με οποιαδήποτε άλλη μέθοδο. Έχουν παρατηρηθεί λιγότερες αλλεργικές επιδράσεις. Ένα πολύ σημαντικό πλεονέκτημα είναι ότι ακόμα και αν δεν χρησιμοποιηθεί για να εμβολιάσει ανθρώπους, μπορεί να χρησιμοποιηθεί το βρώσιμο εμβόλιο για να εμβολιάσεις μαζικά ζώα που είναι φορείς του ιού. Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προλάβουμε μία επόμενη πανδημία, δηλαδή εμβολιάζεις άγρια ζώα, που έχουν κάποιο παθογόνο, το οποίο μπορεί να μεταφερθεί στον άνθρωπο.
Έχετε συμπεριλάβει τουλάχιστον τρία διαφορετικά στελέχη του ιού, της βρετανικής, αφρικανικής μετάλλαξης και του αρχικού ιού. Σε περίπτωση νέας μετάλλαξης., όπως βλέπουμε τώρα την μετάλλαξη όμικρον. Θα μπορείτε να τροποποιείται άμεσα;
“Ο τρόπος που το έχουμε κατασκευάσει, μπορούμε ανά πάσα στιγμή να πάρουμε το ήδη υπάρχων εμβόλιο και να προσθέσουμε γρήγορα και εύκολα την επόμενη μετάλλαξη. Βέβαια το βασικό είναι ότι υπάρχει μία μικρή ομοιότητα μεταξύ των ιών που υπάρχουν. Συγκεκριμένα στα ήδη υπάρχοντα εμβόλια χρησιμοποιούμε την λεγόμενη πρωτεΐνη ακίδα, ως παράγοντα για να προκαλέσουμε ανοσία και οι πρωτεΐνες ακίδες ανάλογα με τα στελέχη ναι μεν μεταλλάσσονται αλλά έχουν και μία ομοιότητα. Οπότε μπορεί ένα εμβόλιο που θα αντιμετωπίσει το αρχικό άγριο στέλεχος να έχει και ένα ποσοστό κάλυψης και για τα επόμενα στελέχη.”
Με μια πολύτιμη διάκριση σε παγκόσμιο διαγωνισμό το Πανεπιστήμιο Κρήτης, όπου ομάδα δεκαπέντε προπτυχιακών φοιτητών και τρεις επιβλέποντες καθηγητές, ο καθηγητής μικροβιολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Έξετερ της Αγγλίας και ερευνητής στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, Παναγιώτης Σαρρής, ο καθηγητής μοριακής βιολογίας και επιγενετικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και ερευνητής στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, Χαράλαμπος Σπηλιανάκης, αλλά και ο καθηγητής κλινικής ιολογίας, Γεώργιος Σουρβίνος, δημιούργησαν το πρώτο βρώσιμο εμβόλιο κατά του κορονοϊού. Το βρώσιμο φαρμακευτικό σκεύασμα βραβεύτηκε με ασημένιο μετάλλιο στον Παγκόσμιο Διαγωνισμό Συνθετικής Βιολογίας.
“Πήγαμε στην Σαραγόσα της Ισπανίας και εκεί ήταν άλλες δέκα ομάδες. Φέτος συμμετείχαν 350-400 Πανεπιστήμια από όλο τον κόσμο. Υπάρχουν τρία μετάλλια και κάποια άλλα βραβεία. Στην κατηγορία μας αποσπάσαμε ασημένιο μετάλλιο. Η συμμετοχή μας θα συνεχίσει να “τρέχει” και εκτός διαγωνισμού. Έχουν ήδη ξεκινήσει οι αιτήσεις για νέα μέλη.”
Πότε θα είναι έτοιμο;
“Ο ιστός που παράγει την πρωτεΐνη είναι ήδη έτοιμος. Στο site μας, IGEM- CRETE υπάρχουν αποτελέσματα, όπου δείχνουμε πως εκφράζεται. Αυτό που μένει να τελειώσουμε είναι τα πειράματα ανοσίας και μετά το τέλος των πειραμάτων ελπίζουμε να βγει στην αγορά κάποια στιγμή, καθώς είναι παρά πολύ δύσκολο.”
