Διαθέσιμα είναι τα επιστημονικά δεδομένα για την αποτελεσματικότητα των προϊόντων μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα.
Η μετουσίωσή τους σε πολιτικές Δημόσιας Υγείας πρέπει να γίνει άμεσα, καθώς η καπνιστική συνήθεια έχει λάβει διαστάσεις πανδημίας, η οποία πρέπει να αντιμετωπιστεί με πολιτικές παρόμοιες με της πανδημίας CoViD. Τα παραπάνω αναφέρθηκαν, μεταξύ άλλων, σε συζήτηση με θέμα “Evidence-based policy making, politics & society: The case of Tobacco Harm Reduction”, η οποία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του συνεδρίου 5th Scientific Summit Tobacco Harm Reduction, που έγινε στην Αθήνα.
Στην εισαγωγή της συζήτησης, η συντονίστρια, δημοσιογράφος Νατάσσα Σπαγαδώρου, ανέφερε πως οι επιπτώσεις του καπνίσματος αποτελούν ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας, για τον κάθε χρήστη, αλλά και γενικότερα. Όπως είπε, οι εφαρμοζόμενες πολιτικές απαιτούν πραγματισμό, πολιτικές μακράς διάρκειας, με ανθρώπινο πρόσωπο και όχι τιμωρητικά μέτρα. Ο στόχος – σημείωσε – παραμένει ένας κόσμος χωρίς καπνό.
Η ευρωβουλευτής Μαρία Σπυράκη (Ελλάδα) επισήμανε πως ο καρκίνος είναι μία από τις βασικότερες αιτίες θανάτου, ενώ το 2020 διαγνώστηκαν με τη νόσο 2,7 εκατομμύρια Ευρωπαίοι πολίτες. Επικαλούμενη διεθνείς στατιστικές, τόνισε πως έως το 2035 η επίπτωση της νόσου θα αυξηθεί κατά 24% και θα αποτελεί πλέον την κύρια αιτία θανάτου. Χαρακτήρισε την πρόληψη ως βασικό πυλώνα για την αντιμετώπιση του προβλήματος, λέγοντας πως το 30% των καρκίνων μπορούν να προληφθούν.
Έδωσε έμφαση στο κάπνισμα, σημειώνοντας πως αφορά το 26% του ευρωπαϊκού πληθυσμού και το 29% των νέων, δίνοντας έμφαση στην Ελλάδα, όπου τα ποσοστά των καπνιστών είναι πολύ υψηλά. Παραμένει – είπε – η κύρια αποφεύξιμη αιτία καρκίνου και προειδοποίησε πως το 50% των καπνιστών πεθαίνουν πρόωρα. Έκανε λόγο για τεράστιο οικονομικό κόστος και απώλεια ανθρώπινου κεφαλαίου, επισημαίνοντας πως πρόκειται για επιδημία και ότι στόχος είναι να μειωθεί ο πληθυσμός των καπνιστών.
Επισήμανε πως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε τον περασμένο Φεβρουάριο σχετική πρόταση, τονίζοντας πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αξιολογεί το θέμα των νέων προϊόντων καπνού. Οι σχετικές προτάσεις – εξήγησε – αναμένονται εντός του 2023. Σχολίασε πως χρειαζόμαστε νέα σκέψη στο θέμα και αναθεώρηση του τρόπου με τον οποίο προσεγγίζονται τα νέα προϊόντα. Χρειάζεται συνεργασία με τους εταίρους να εργαστούν μαζί όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές.
Σε σχέση με τα νέα προϊόντα καπνού, τόνισε πως δεν πρέπει να είναι προσιτά στους νέους και σημείωσε πως δεν έχουμε επαρκή στοιχεία, τα οποία όμως χρειαζόμαστε, όπως και τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων πλευρών. Επικαλέστηκε την περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου έχουν ήδη γίνει βήματα και είπε πως πρέπει να υιοθετούμε τις καλές πρακτικές.
Η ειδική παιδίατρος και Επιδημιολόγος, Ζωή Δωροθέα Πανά (Κύπρος), εστίασε στην επιδημιολογία του καπνίσματος και σημείωσε πως είναι κατάλληλη στιγμή να αξιοποιηθεί η υποδομή CoViD και πέρα από την πανδημία, σε άλλα μεγάλα θέματα Δημόσιας Υγείας, όπως το κάπνισμα. Το χαρακτήρισε ως “πανδημική κατάσταση”, καθώς οι καπνιστές ανέρχονται παγκοσμίως σε 1 δισεκατομμύριο και οι θάνατοι σε 8 εκατομμύρια ετησίως.
Σύμφωνα με την κ. Πανά, όταν συζητούμε για πολιτικές Δημόσιας Υγείας, πρέπει να τις βλέπουμε ως συνέχεια. Όπως ανέφερε, μόλις το 7% – 10% των καπνιστών καταφέρνουν τελικά να διακόψουν την επικίνδυνη αυτή συνήθεια. Η γνώση από τον εμβολιασμό κατά της CoViD – τόνισε – ήταν πολύ δύσκολο να πειστεί ο κόσμος. Ο καλύτερος τρόπος είναι να συζητείς τρόπος μείωσης κινδύνου, βλέποντας βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Αναφερόμενη στην εμπειρία της πανδημίας, σχολίασε πως πρέπει να εστιάσουμε στο πώς αξιοποιήθηκαν διεθνώς τα δεδομένα. Στην πανδημία – εξήγησε – είχαμε συνεργασία μεταξύ κρατών και επιστημόνων, προκειμένου να υπάρξει επαρκής γνώση.
Ο καθηγητής Πνευμονολογίας Andrzej Fal (Πολωνία) υπογράμμισε πως έχουμε τρόπους να μειώσουμε τη βλάβη από το κάπνισμα και ότι τη γνώση αυτή οφείλουμε να τη διασπείρουμε. Σύμφωνα με τον καθηγητή, έχουμε πολλά δεδομένα, τα οποία δείχνουν πως η μείωση βλάβης αποδίδει. Σημείωσε, ωστόσο, πως υπάρχουν ορισμένοι που λένε πως χρειαζόμαστε και άλλα, τα οποία μπορούν να προκύψουν με την εφαρμογή των υπαρχόντων. Επικαλέστηκε την περίπτωση των φαρμάκων, τα οποία λαμβάνουν έγκριση κυκλοφορίας βάσει επιστημονικών μελετών, αλλά εξακολουθούν να βρίσκονται υπό παρακολούθηση και μετά την κυκλοφορία τους.
Ο κ. Fal ανέφερε χαρακτηριστικά πως η μερική αντιμετώπιση ενός σοβαρού προβλήματος είναι καλύτερη από την καθόλου. “To 50% των ασθενών μου πάσχουν από χρόνια αναπνευστική πνευμονοπάθεια”, ανέφερε, σημειώνοντας πως δεν θα ζήσουν πολύ και χρειάζονται μία λύση εδώ και τώρα. Τόνισε πως είμαστε στη φάση του χτισίματος δεδομένων, στα οποία βασίζεται η πολιτική μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα. Προειδοποίησε, πάντως, πως οι πολιτικές ηγεσίες των χωρών έχουν πολύ λίγα περιθώρια να αναλογιστούν τις πολιτικές αυτές, καθώς στόχος τους είναι να εφαρμοστεί ο προϋπολογισμός και δεν βλέπουν τα οφέλη από τις πολιτικές που θα προκύψουν μετά από 10 ή 15 χρόνια.
Ο καθηγητής Καρδιολογίας Giuseppe Biondi Zoccai (Ιταλία), είπε πως υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα για τη χρήση νέων προϊόντων καπνού. Όπως ανέφερε, υπάρχουν άνθρωποι που είναι αντίθετοι σε αυτά και πρέπει να τούς πείσουμε πως πρόκειται για ένα εναλλακτικό εργαλείο για μείωση της βλάβης από το κάπνισμα. Συνέστησε να υπάρξει άμεση δράση, με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία: “Δεν θα μπορέσουμε μελλοντικά να γυρίσουμε στο παρελθόν για να αλλάξουμε τις πολιτικές”, σχολίασε.
