Αν η ψυχική σας διάθεση «πέφτει» ολοένα περισσότερο, καθώς μεγαλώνουν οι μέρες και βελτιώνεται ο καιρός, ενδέχεται να πάσχετε από εαρινή κατάθλιψη που μπορεί να συνεχιστεί και όλο το καλοκαίρι.
Η κατάθλιψη της άνοιξης έχει πολλά κοινά συμπτώματα με τη μείζονα καταθλιπτική διαταραχή, αν και δεν τα εκδηλώνουν όλοι οι πάσχοντες, ούτε είναι εξίσου έντονα. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται:
- Γενικευμένη κακοδιαθεσία, που μπορεί να συνοδεύεται από επίμονα αισθήματα θλίψης και απελπισίας
- Μείωση ή πλήρης απώλεια του ενδιαφέροντος για καθημερινές δραστηριότητες
- Δυσκολίες στην εξεύρεση κινήτρου για τη διεκπεραίωση των καθημερινών δραστηριοτήτων
- Αλλαγές στην ενεργητικότητα (μπορείτε να μην θέλετε να σηκωθείτε από το κρεβάτι ή αντιθέτως να μην μπορείτε να καθίσετε σε μία μεριά)
- Αϋπνία και άλλες δυσκολίες στον ύπνο
- Δυσκολίες στην συγκέντρωση ή τη μνήμη
- Αυξημένη όρεξη ή ανορεξία με αντίστοιχη αυξομείωση του σωματικού βάρους
- Ασυνήθιστος εκνευρισμός ή οξυθυμία
- Αισθήματα θυμού ή επιθετικότητα
Οι ασθενείς μπορεί επίσης να νιώθουν «θολωμένο» το μυαλό τους και να μην μπορούν να συγκεντρωθούν σε μία δραστηριότητα. Ή μπορεί να νιώθουν λυπημένοι και απελπισμένοι χωρίς να καταλαβαίνουν τι τους συμβαίνει.
Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, οι πάσχοντες από εαρινή κατάθλιψη έχουν αυτοκτονικό ιδεασμό. Στην πραγματικότητα, την περίοδο 2018-2020 τα υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών στη χώρα μας σημειώθηκαν άνοιξη και καλοκαίρι (Μάρτιο έως Αύγουστο), σύμφωνα με δεδομένα από το παρατηρητήριο αυτοκτονιών ΚΛΙΜΑΚΑ.
Που οφείλεται η εαρινή κατάθλιψη
Η κατάθλιψη της άνοιξης είναι λιγότερο συχνή από τη χειμερινή και οι ειδικοί δεν είναι βέβαιοι για τις αιτίες της. Υπάρχουν, όμως, αρκετές θεωρίες γι’ αυτήν.
Μία από αυτές πρεσβεύει ότι αναπτύσσεται στα άτομα που δεν αντέχουν τη ζέστη και υποφέρουν όσο αυξάνεται η περιβαλλοντική θερμοκρασία. Η ενόχληση αυτή μπορεί κάλλιστα να τους «ρίχνει» ψυχολογικά και να τους ωθεί να μένουν κλεισμένοι στο σπίτι τους.
Ενδέχεται επίσης η αύξηση στις ώρες της ηλιοφάνειας να απορρυθμίζει το βιολογικό ρολόι (τους κιρκάδιους ρυθμούς), με συνέπεια να διαταράσσεται ο ύπνος. Τα προβλήματα ύπνου είναι συνηθισμένα στους ασθενείς (και) με εαρινή κατάθλιψη. Επιπλέον, η αϋπνία είναι ένας ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για κατάθλιψη.
Ρόλο μπορεί να παίζουν και οι εποχιακές αλλαγές στην παραγωγή χημικών ουσιών στον εγκέφαλο. Η εαρινή κατάθλιψη μπορεί λ.χ. να σχετίζεται με τη μειωμένη παραγωγή μελατονίνης. Η μελατονίνη είναι η ορμόνη που ευνοεί τον ύπνο. Ωστόσο η παραγωγή της μειώνεται την άνοιξη και το καλοκαίρι, όταν οι μέρες είναι μεγαλύτερες από τις νύχτες.
Επιπλέον, η αυξημένη ηλιοφάνεια οδηγεί σε αύξηση και της σεροτονίνης. Η σεροτονίνη θεωρείται η ορμόνη της ευεξίας, αλλά όταν υπερπαράγεται έχει την αντίθετη από την επιθυμητή δράση.
Άλλοι παράγοντες κινδύνου μπορεί να είναι:
- Η ευαισθησία στην γύρη. Μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2019 έδειξε πως υπάρχει συσχέτιση ανάμεσα στην γύρη στην ατμόσφαιρα και την κακή ψυχική διάθεση των πασχόντων από εαρινή κατάθλιψη.
- Το φύλο. Οι γυναίκες την εκδηλώνουν πιο συχνά, αλλά στους άνδρες είναι πιο βαριά.
- Το οικογενειακό ιστορικό εαρινής κατάθλιψης
- Το ατομικό ιστορικό διπολικής διαταραχής. Η διπολική διαταραχή αυξάνει την ευαισθησία στις αλλαγές των κιρκάδιων ρυθμών.
- Οι αλλαγές στο ημερήσιο πρόγραμμα. Πολλοί άνθρωποι αποδιοργανώνονται και νιώθουν δυστυχισμένοι όταν αλλάζει το πρόγραμμά τους.
Τι μπορείτε να κάνετε
Για να αντιμετωπίσετε την εαρινή κατάθλιψη, δοκιμάστε τα εξής:
- Υιοθετήστε συνήθειες που ευνοούν τον ύπνο. Φροντίστε να είναι το υπνοδωμάτιό σας δροσερό, ήσυχο και σκοτεινό. Να κοιμάστε σε δροσερά, βαμβακερά σεντόνια. Να μην έχετε στο υπνοδωμάτιο ψηφιακές συσκευές (π.χ. τηλεόραση, κινητό). Να μπαίνετε για ύπνο και να σηκώνεστε το πρωί σε συγκεκριμένη ώρα, ακόμα και το Σαββατοκύριακο.
- Ρυθμίστε τη θερμοκρασία στον χώρο σας για να νιώθετε άνετα. Μην παραλείπετε να πίνετε άφθονα υγρά (η αφυδάτωση «χαλάει» την ψυχική διάθεση).
- Να γυμνάζεστε συστηματικά. Να αφιερώνετε καθημερινά λίγο χρόνο σε μία φυσική δραστηριότητα που σας ευχαριστεί. Η κολύμβηση είναι ιδανική για να μην υπερθερμαίνεστε, εάν δεν αντέχετε τη ζέστη.
- Μιλήστε στην οικογένεια και τους φίλους σας. Μπορεί να σας στηρίξουν και να σας βοηθήσουν να αισθανθείτε καλύτερα.
- Να τρέφεστε υγιεινά. Η εαρινή κατάθλιψη συχνά προκαλεί ανορεξία ή υπερφαγία. Και τα δύο όμως μπορεί να σας προκαλέσουν εκνευρισμό και αδυναμία. Να τρώτε υγιεινά, προτιμώντας τρόφιμα που βελτιώνουν την ψυχική διάθεση.
- Τηρήστε ένα πρόγραμμα. Η καθημερινή ρουτίνα που ισορροπεί τις υποχρεώσεις με δραστηριότητες που σας ευχαριστούν, μπορεί να σας βοηθήσει να βρίσκετε περισσότερο νόημα στη ζωή σας.
- Μιλήστε με έναν ειδικό. Αυτό είναι απαραίτητο εάν η εαρινή κατάθλιψη που νιώθετε διαρκεί περισσότερο από 2 εβδομάδες. Το ίδιο και εάν επηρεάζει την καθημερινότητά σας ή συνοδεύεται από σκέψεις αυτοτραυματισμού ή αυτοκτονικό ιδεασμό.
