Τι είναι η αμβλυωπία;
Αμβλυωπία ονομάζεται η μειωμένη όραση του ενός ή σπανιότερα και των δύοματιών, η οποία όμως δεν μπορεί να αποδοθεί σε οργανικά αίτια. Κατά την εξέταση,δηλαδή, του παιδιού δε βρίσκουμε κάποια δομική βλάβη στον οφθαλμό ή στις οπτικές οδούς, η οποία να δικαιολογεί τη μειωμένη όραση. Η συχνότητά της (αφοράτο 1-5% του πληθυσμού) καθώς και οι συνέπειές της κατά τη διάρκεια της ζωής, τηνκαθιστούν μία σημαντική νοσολογική οντότητα.
Ποια είναι η κυριότερη αιτία της αμβλυωπίας;
Βασική αιτία, η οποία διαφεύγει της προσοχής των γονιών, διότι δεν είναι έκδηληκλινικά, είναι η ανισομετρωπία, δηλαδή η παρουσία διαφορετικού βαθμού διαθλαστικής ανωμαλίας ανάμεσα στα δύο μάτια. Η συχνότερη διαθλαστική ανωμαλία των παιδιών είναι η υπερμετρωπία, στην οποία το είδωλο εστιάζεται πίσω από τον αμφιβληστροειδή, με αποτέλεσμα το παιδί να βλέπει θολά και κοντά και μακριά. Η διαφορά, όμως, στην υπερμετρωπία ανάμεσα στους οφθαλμούς, έχει ως αποτέλεσμα τη συνεχόμενη θολή εικόνα στο περισσότερο υπερμετρωπικό μάτι.Το άλλο μάτι στέλνει στο κέντρο της όρασης στον εγκέφαλο την καθαρή εικόνα, ενώ το μάτι με τη θολή εικόνα «τεμπελιάζει». Μεγάλη σημασία έχει, επομένως, η έγκαιρη διάγνωση της διαφοράς της υπερμετρωπίας και η διόρθωσή της με γυαλιά, ώστε να προληφθεί η αμβλυωπία ή να θεραπευθεί, εφόσον ήδη υπάρχει.
Αμβλυωπία μπορεί να προκληθεί και σε διαφορές στο βαθμό της μυωπίας ανάμεσα στους οφθαλμούς, καθώς και του αστιγματισμού. Η μυωπία είναι πιο σπάνια στα παιδιά προσχολικής ηλικίας. Σε αυτήν το είδωλο εστιάζεται πιο μπροστά από τον αμφιβληστροειδή και το παιδί βλέπει καλά κοντά, αλλά όχι μακριά. Στον αστιγματισμό, εξάλλου, η εικόνα που βλέπει το παιδί είναι παραμορφωμένη, λόγω συνήθως διαφορετικής καμπυλότητας στους δύο άξονες του κερατοειδούς. Η διαφορά στο βαθμό της διαθλαστικής ανωμαλίας ανάμεσα στους οφθαλμούς κάνε ιπιο επιτακτική την εφαρμογή διορθωτικών φακών, ώστε να μην «τεμπελιάσει» το μάτι με την υψηλότερη διαθλαστική ανωμαλία.
Έχει σχέση ο στραβισμός με την αμβλυωπία?
Στο στραβισμό τα μάτια δεν κοιτούν ταυτόχρονα το αντικείμενο, αλλά το ένα προσηλώνει και το άλλο παρεκκλίνει. Ο στραβισμός διακρίνεται στο συγκλίνοντα,στον οποίο το μάτι που παρεκκλίνει βρίσκεται προς τη μύτη, και στον αποκλίνοντα,στον οποίο βρίσκεται προς τα έξω. Ο στραβισμός μπορεί να είναι μόνιμος ή διαλείπων, ο οποίος εμφανίζεται ορισμένες ώρες την ημέρα, συνήθως όταν το παιδί είναι κουρασμένο. Επίσης, μπορεί να παρεκκλίνει συνεχώς το ένα μάτι ή ο στραβισμός να επαλλάσσει και να παρεκκλίνει πότε το ένα και πότε το άλλο μάτι. Ο στραβισμός, ανάλογα με τον τύπο του, εμφανίζεται στους πρώτους έξι μήνες τηςζωής ή στα 2 με 3 χρόνια ή και αργότερα. Ο στραβισμός μπορεί να οδηγήσει σε αμβλυωπία το μάτι το οποίο παρεκκλίνει.
Γιατί είναι σημαντική η έγκαιρη διάγνωση της αμβλυωπίας?
Η όραση αναπτύσσεται στα 8 πρώτα χρόνια της ζωής. Αν υπάρχει αμβλυωπία η όραση δεν θα αναπτυχθεί φυσιολογικά στο μάτι το οποίο πάσχει. Για το λόγο αυτό έχει επικρατήσει ο όρος «τεμπέλικο» μάτι! Σημαντικότατη είναι η έγκαιρη διάγνωση της αμβλυωπίας, καθώς η καθυστερημένη διάγνωση οδηγεί σε μη αναστρέψιμη έκπτωση της οπτικής οξύτητας στον πάσχοντα οφθαλμό με αποτέλεσμα το ένα μάτι να υπολείπεται σε όραση σε όλη τη ζωή του ατόμου. Η έγκαιρη διάγνωση της αμβλυωπίας οδηγεί στη θεραπεία της. Ακόμα και άτομα που θεωρούνταιμονόφθαλμα στην ενήλικη ζωή, θα μπορούσαν με την κατάλληλη και έγκαιρη θεραπεία να είχαν βελτιώσει την όραση του «τεμπέλικου» ματιού τους.
Πότε πρέπει να γίνεται οφθαλμολογική εξέταση στα παιδιά?
Συχνά προβληματίζονται οι γονείς πότε πρέπει να πάνε στον Οφθαλμίατρο το παιδί τους για πρώτη φορά. Αναρωτιούνται, μάλιστα, αν ένα παιδί μικρό θα μπορούσε να συνεργαστεί σε μία οφθαλμολογική εξέταση. Αν και η κλασική γνώση τοποθετεί την πρώτη εξέταση στα 3 χρόνια της ζωής, η επίσκεψη στον Οφθαλμίατρο στα 2χρόνια ή ακόμα και νωρίτερα, συμβάλλει στην πρόληψη και θεραπεία παθήσεων που μπορεί να μην έχουν γίνει αντιληπτές από το περιβάλλον του παιδιού.
Πώς θεραπεύεται η αμβλυωπία;
Όσο πιο νωρίς ανακαλυφθεί το πρόβλημα, τόσο πιο αποτελεσματική είναι η θεραπεία. Σε περιπτώσεις ανισομετρωπίας διορθώνουμε αρχικά το διαθλαστικό πρόβλημα με γυαλιά. Αυτή η διόρθωση συνδυάζεται με την ταυτόχρονη κάλυψη του άλλου ¨υγιούς¨ ματιού. Ανάλογα με τη βαρύτητα της αμβλυωπίας μπορεί να συστηθείολική κάλυψη για ορισμένες μέρες ή, συχνότερα, μερική κάλυψη, για ορισμένες ώρες κάθε μέρα. Για την επιτυχία της θεραπείας, πρωταρχικής σημασίας είναι η συνεργασία των μικρών ασθενών, αλλά και των γονιών, διότι η κάλυψη μπορεί να χρειαστεί να γίνεται για αρκετό χρόνο. Το παιδί πρέπει να παρακολουθείται τακτικά από τον οφθαλμίατρο, ώστε να ελέγχεται το αποτέλεσμα της θεραπείας.
Γίνεται, λοιπόν, φανερή η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης της μειωμένης όρασης του οφθαλμού, της διόρθωσης του προβλήματος που την προκαλεί και της θεραπείας της αμβλυωπίας. Με αυτόν τον τρόπο, εξασφαλίζουμε την καλύτερηδυνατή ανάπτυξη της όρασης στα παιδιά, εφόδιο για όλη τη μετέπειτα ζωή τους.
* Η Μαρία Ι. Καλυβιανάκη είναι επιστημονικός συνεργάτης του Medicaltime.gr. Μπορείτε να δείτε το βιογραφικό της πατώντας εδώ
