Των Γιάννη Σ. Καλαντζάκη* & Νικόλα Καλαντζάκη**
Ο ιός SARS-CoV-2 κρατά ολόκληρο τον κόσμο υπό έλεγχο. Είναι επομένως στην εξουσία των τρεχουσών δημοκρατικών κυβερνήσεων να καθορίσουν την καλύτερη πορεία για το δικό τους έθνος, έχοντας κατά νου μια δημοκρατική διαδικασία. Στην πραγματικότητα, αυτό συμβαίνει με τη μορφή της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, η οποία περιλαμβάνει τόσο την κυβέρνηση όσο και την αντιπολίτευση, ως έκφραση ενός λόγου που θα πρέπει να εκπροσωπεί ολόκληρο τον λαό με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Προκειμένου να βελτιστοποιηθεί αυτό, είναι σημαντικό η αντιπολίτευση να επικρίνει την κυβέρνηση για τις αδυναμίες της αλλά και να την υποστηρίξει στα δυνατά της σημεία. Στην τρέχουσα πανδημία, κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο δοκιμάζονται με τις αποφάσεις τους να καταπολεμήσουν τον ιό με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και το συντομότερο δυνατό και, σε αυτήν την εξαιρετική κατάσταση, φυσικά, αντιμετωπίζουν επίσης σφάλματα ή αδυναμίες που επικρίνονται.
Έχοντας αυτό κατά νου, το παράδειγμα της Γερμανίας, παρά την έντονη εγχώρια κριτική, είναι ένα καλό παράδειγμα του πώς πρέπει να λειτουργεί η κοινοβουλευτική δημοκρατία σε διεθνείς συγκρίσεις. Η χώρα που ξέρει να μετρά, από την αρχή της πανδημίας COVID-19 χρησιμοποίησε όλες τις δυνατότητες της χώρας, μετρούσε δείκτες και ανάλογα έπαιρνε αποφάσεις.
Μετά τα παρατεταμένα απαγορευτικά η συζήτηση κοινοβουλευτικά και σε κοινωνικό επίπεδο οδηγήθηκε σε μεγαλύτερη ανάλυση, η κυβέρνηση παρουσίασε ειδικά σχέδια πχ. για παιδικούς σταθμούς και σχολεία, αλλά έλειπε ένα γενικευμένο σχέδιο. Οι Πράσινοι (BÜNDNIS 90/DIE GRÜNEN) παρουσίασαν ένα γενικό σχέδιο 5 επιπέδων τον περασμένο Δεκέμβριο «για αξιοπιστία, ομοιομορφία και διαφάνεια», η Αριστερά (DIE LINKE) παρόμοια σε τοπικά κοινοβούλια και τον τρέχοντα μήνα οι Ελεύθεροι Δημοκράτες (FDP) ένα πιο συγκεκριμένο λεπτομερές σχέδιο 7 επιπέδων για την αποκατάσταση της ομαλότητας στην μετά COVID-19 εποχή, βάσει του οποίου οι πολίτες ενημερώνονται βήμα προς βήμα για ποια μέτρα εφαρμόζονται και ποιες εξελίξεις μπορούν να αναμένονται με διαφάνεια. Είναι φυσικά πιθανές τοπικές αποκλίσεις στα μέτρα λόγω διαφορετικών καταστάσεων.
Στην πρόταση του FDP, η βάση της ταξινόμησης των επιπέδων θα πρέπει να είναι η εβδομαδιαία (7ήμερη) συχνότητα εμφάνισης του ιού SARS-CoV-2 ανά 100.000 κατοίκους στην αντίστοιχη αγροτική ή αστική περιοχή. Ωστόσο, αυτό προτείνεται να πολλαπλασιάζεται με έναν δυναμικό παράγοντα, ο οποίος θα λαμβάνει υπόψη:
– τη συχνότητα εμφάνισης λοίμωξης σε πολίτες άνω των 60 ετών, για τους οποίους υπάρχει συγκεκριμένος κίνδυνος για την υγεία,
– δείκτη γνωστοποιήσεων (notification index), που δείχνει τη δυναμική των εξελίξεων και συγκρίνει τον αριθμό των νέων λοιμώξεων με τα θετικά αποτελέσματα των τέστ ανίχνευσης και τη συχνότητα διενέργειάς τους,
– δείκτη νοσοκομειακής νοσηλείας που δείχνει την επιβάρυνση για το σύστημα υγείας και ιδιαίτερα για τις δυνατότητες κάλυψης κλινών ΜΕΘ – (λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτό το ποσοστό θα μειωθεί καθώς αυξάνεται η κάλυψη εμβολιασμού των πληθυσμιακών ομάδων υψηλού κινδύνου και του γενικού πληθυσμού),
– δείκτη διασποράς επιδημιολογικής έξαρσης, ο οποίος αξιολογεί την εκάστοτε έξαρση ενεργών λοιμώξεων ανάλογα με το αν αυτή οφείλεται σε διάχυτες ενεργές λοιμώξεις ή συνδεόμενες με γνωστά περιστατικά,
– τις πραγματικές δυνατότητες των υγειονομικών δομών.
Τα ακόλουθα μέτρα και κανονισμοί ισχύουν για τους επιμέρους τομείς της ζωής σε διακριτά επίπεδα:
Επίπεδο VI – οξεία κατάσταση έκτακτης υγειονομικής ανάγκης (7ήμερη συχνότητα εμφάνισης / 100.000 κατοίκους > 200 * δυναμικό παράγοντα):
– Ιδιωτικές συγκεντρώσεις ενός νοικοκυριού και ενός άλλου ατόμου.
– Ξενοδοχεία κι άλλα καταλύματα κλειστά για τουριστικούς σκοπούς.
– Λιανεμπόριο και εστίαση κλειστά (επιτρεπτές οι πωλήσεις σε πακέτο και το σύστημα “Click-away”).
– Παιδικοί σταθμοί / σχολεία βρίσκονται σε τηλεκπαίδευση.
– Προφορικές και, σε ένα δεύτερο βήμα, γραπτές εξετάσεις γίνονται μέσω τηλεδιάσκεψης εάν υπάρχει υψηλή συχνότητα λοίμωξης.
– Πανεπιστήμια εκτελούν ψηφιακή διδασκαλία. Δυνατές εξαιρέσεις για πρακτικά μαθήματα (εργαστήρια), εάν δεν μπορούν να επαναληφθούν στο επόμενο εξάμηνο.
– Επίσκεψη σε νοσοκομεία ή γηροκομεία (με αρνητικά γρήγορα διαγνωστικά τεστ και μάσκες FFP2).
Επίπεδο V (7ήμερη συχνότητα εμφάνισης / 100.000 κατοίκους παραμένει σταθερή για 14 ημέρες <200 * δυναμικό παράγοντα):
– Ιδιωτικές συγκεντρώσεις δύο νοικοκυριών.
– Παιδικοί σταθμοί μπορούν να λειτουργούν, αν χρησιμοποιούν συστήματα φίλτρων αέρα.
– Σχολεία μπορούν επίσης να επιτρέψουν εναλλάξ μαθήματα (τηλεκπαίδευση και δια ζώσης διδασκαλία) όταν χρησιμοποιούν συστήματα φίλτρων αέρα.
– Λιανεμπόριο και εστίαση παραμένουν κλειστά (επιτρεπτές οι πωλήσεις σε πακέτο και το σύστημα “Click-away”).
Επίπεδο IV (σταθερή 7ήμερη συχνότητα εμφάνισης / 100.000 κατοίκους παραμένει < 100 * δυναμικό παράγοντα):
– Ιδιωτικές συναντήσεις το πολύ τριών νοικοκυριών.
– Παιδικοί σταθμοί μπορούν να λειτουργούν, αν χρησιμοποιούν συστήματα φίλτρων αέρα.
– Λειτουργία δημοτικών σχολείων που χρησιμοποιούν συστήματα φίλτρου αέρα.
– Εναλλάξ διδασκαλία για γυμνάσια / λύκεια με τη χρήση συστημάτων φίλτρου αέρα. Διαπροσωπική διδασκαλία στην τελευταία τάξη λυκείου.
– Άνοιγμα υπηρεσιών φροντίδας σώματος (π.χ. κομμωτήρια).
– Λιανεμπόριο και εστίαση παραμένουν κλειστά (επιτρεπτές οι πωλήσεις σε πακέτο και το σύστημα “Click-away” και οι ειδικοί λιανοπωλητές μπορούν να ανοίξουν για μεμονωμένες συμβουλές πελατών / προσωπικές αγορές μετά από ένα σταθερό ραντεβού τηρουμένων κανόνων υγιεινής).
– Ασθενείς σε νοσοκομεία ή εξυπηρετούμενοι σε γηροκομεία επιτρέπεται – χωριστά – να δέχονται 2 επισκέπτες εάν αυτά τα άτομα δεν ανήκουν στο ίδιο νοικοκυριό (διατηρώντας την υποχρέωση να υποβληθούν σε γρήγορο τεστ και να φορούν ιατρικές μάσκες).
– Άνοιγμα αθλητικών εγκαταστάσεων για μεμονωμένα αθλήματα σε εξωτερικούς χώρους.
– Άνοιγμα ζωολογικών κήπων και πάρκων άγριας ζωής σε εξωτερικούς χώρους.
Επίπεδο III (σταθερή 7ήμερη συχνότητα εμφάνισης / 100.000 κατοίκους < 50 * δυναμικό παράγοντα):
– Κανονική λειτουργία των παιδικών σταθμών.
– Διαπροσωπική διδασκαλία στo δημοτικό.
– Εναλλάξ μαθήματα για γυμνάσια-λύκεια.
– Πρακτικά μαθήματα στα πανεπιστήμια.
– Διαπροσωπικές εξετάσεις σε πανεπιστήμια με περιορισμένο αριθμό συμμετεχόντων που υπόκεινται σε απαιτήσεις υγιεινής.
– Άνοιγμα πολιτιστικών ιδρυμάτων, μουσείων, μνημείων, γκαλερί κ.λπ. υπό υγιεινές συνθήκες.
– Άνοιγμα του λιανεμπορίου με όρους (υποχρέωση η χρήση ιατρικών μασκών και περιορισμός πρόσβασης 10 τετραγωνικών μέτρων ανά άτομο).
– Άνοιγμα ξενοδοχείων και άλλων καταλυμάτων για τουριστικούς σκοπούς με κανόνες υγιεινής.
– Άνοιγμα της γαστρονομίας υπό όρους (με κανόνες υγιεινής και συλλογή στοιχείων επικοινωνίας για τους επισκέπτες).
– Άνοιγμα γυμναστηρίων με όρια χωρητικότητας και χρήσης.
– Ασθενείς σε νοσοκομεία ή εξυπηρετούμενοι σε γηροκομεία επιτρέπεται – χωριστά – να δέχονται 2 επισκέπτες εάν αυτά τα άτομα δεν ανήκουν στο ίδιο νοικοκυριό (διατηρώντας την υποχρέωση να υποβληθούν σε γρήγορο τεστ και να φορούν ιατρικές μάσκες).
Επίπεδο II (7ήμερη συχνότητα εμφάνισης / 100.000 κατοίκους για 21 ημέρες <50 * δυναμικό παράγοντα):
– Άνοιγμα θεάτρων, αιθουσών συναυλιών και κινηματογράφων σε μεμονωμένες σχολικές ομάδες.
– Άνοιγμα σχολών μουσικής και τέχνης με συγκεκριμένες απαιτήσεις υγιεινής.
– Διεξαγωγή υπαίθριων εκδηλώσεων για έως 250 άτομα που υπόκεινται σε απαιτήσεις υγιεινής.
– Αθλητικές δραστηριότητες για αθλητικές ομάδες παιδιών έως 12 ετών σε σταθερές ομάδες με μέγιστο αριθμό 10 ατόμων χωρίς επαφή.
– Αθλητικές εγκαταστάσεις για μεμονωμένα αθλήματα σε εσωτερικό χώρο.
– Άνοιγμα συλλόγων νεολαίας και ελεύθερου χρόνου με σταθερά μεγέθη ομάδων.
– Αύξηση του αριθμού των συμμετεχόντων για θρησκευτικές εκδηλώσεις (με απαιτήσεις υγιεινής).
Επίπεδο I (7ήμερη συχνότητα εμφάνισης / 100.000 κατοίκους <35 * δυναμικό παράγοντα):
– Συναντήσεις έως δέκα ατόμων από διάφορα νοικοκυριά (εξαιρέσεις ισχύουν για παιδιά έως 14 ετών).
– Τακτική λειτουργία σχολείων όλων των βαθμίδων.
– Διαπροσωπική διδασκαλία πρωτοετών σε μικρές ομάδες στα πανεπιστήμια.
– Διαπροσωπικές εξετάσεις σε πανεπιστήμια που υπόκεινται σε απαιτήσεις υγιεινής.
– Άνοιγμα βιβλιοθηκών και αρχείων με απαιτήσεις υγιεινής.
– Άνοιγμα θεάτρων, αιθουσών συναυλιών και κινηματογράφων (με απαιτήσεις υγιεινής και συλλογή στοιχείων επικοινωνίας των επισκεπτών).
– Ενεργοποίηση εσωτερικών εκδηλώσεων με χαρακτήρα συνάντησης και περιορισμένο αριθμό συμμετεχόντων.
– Άνοιγμα μπαρ και παμπ (με σταθερά καθίσματα για τους επισκέπτες, με απαιτήσεις υγιεινής και συλλογή στοιχείων επικοινωνίας για τους επισκέπτες).
– Ενεργοποίηση αθλημάτων με σωματική επαφή με τη δημιουργία σταθερών ομάδων.
– Άνοιγμα εσωτερικών πισινών καθώς και λούνα παρκ.
– Επαγγελματικές και ερασιτεχνικές αθλητικές εκδηλώσεις με περιορισμένο αριθμό θεατών.
– Διευρυμένες επιλογές επίσκεψης σε γηροκομεία και νοσοκομεία (συνεχή υποχρεωτικά διαγνωστικά τεστ και χρήση ιατρικών μασκών).
Επίπεδο 0
(7ήμερη συχνότητα εμφάνισης / 100.000 κατοίκους <10 * δυναμικός παράγοντας)
Έως ότου ο πληθυσμός αποκτήσεις ανοσία αγέλης λόγω της προόδου του προγράμματος εμβολιασμού, παραμένουν σε ισχύ μόνο οι υποχρεώσεις να φορούν ιατρική μάσκα και να διατηρείται η απόσταση ασφαλείας.
Για όλους τους τομείς της ζωής στα Επίπεδα Ι έως V, οι παραπάνω κανονισμοί μπορούν να παρεκκλίνουν από όλοι όσοι εξετάζονται με γρήγορο τέστ αντιγόνου επί τόπου αποδεικνύονται αρνητικοί.
Ταυτόχρονα σε εθνικό επίπεδο προτείνεται η υποβολή μηνιαίας έκθεσης για την κατάσταση της πανδημίας στη γερμανική Βουλή και τον πληθυσμό. Η έκθεση θα καλύπτει:
– μια κατανοητή, γραφική απεικόνιση των επιπέδων που ισχύουν σήμερα στο επίπεδο των αγροτικών και αστικών περιοχών,
– την αξιολόγηση του ενεργών λοιμώξεων,
– την κατανομή των μεταλλάξεων ιών και τη συχνότητα της αλληλουχίας τους,
– πρόβλεψη για τη μελλοντική πορεία της πανδημίας και την αποτελεσματικότητα των μέτρων προστασίας που λαμβάνονται, επίσης σε σύγκριση με τις στρατηγικές άλλων χωρών,
– την κατάσταση της επέκτασης των δυνατοτήτων των υγειονομικών δομών με την αύξηση του αριθμού του προσωπικού, χρησιμοποιώντας ψηφιοποίηση και τυποποιημένο λογισμικό,
– την κατάσταση και την ανάγκη επαγγελματιών υγείας,
– την κατάσταση των δυνατοτήτων ιχνηλάτησης και εμβολιασμού,
– την πρόοδο στη χρήση καινοτόμων εργαλείων, όπως φίλτρα καθαρισμού αέρα.
– τις επιπτώσεις της πανδημίας και τα μέτρα καταπολέμησής της στην οικονομία, την ασφάλεια και τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών, ιδίως την ανάπτυξη και την εκπαίδευση παιδιών και νέων και την κατάσταση των ηλικιωμένων.
Τι να κρατήσουμε
1. Η αντιμετώπιση του ιού παραμένει ένα μυστήριο για όλους μας. Ωστόσο, τίποτα δεν εμποδίζει την εφαρμογή μιας πολιτικής με διαφάνεια, κατανοητής στους πολίτες για ένα τόσο περίπλοκο ζήτημα. Στο παράδειγμα της Γερμανίας, μπορεί να φανεί ξεκάθαρα ότι εκτός από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, η αντιπολίτευση συμμετέχει επίσης στην πολιτική διαδικασία για να ασκήσει κριτική στα αδύνατα σημεία της κυβέρνησης που βρίσκεται υπό πίεση, αλλά και να υποστηρίξει την υπέρβαση της συνεχιζόμενης κρίσης με τις δικές της προτάσεις για την ευημερία ολόκληρου του έθνους και όχι μόνο υπέρ της κομματικής της πελατείας. Το να «κουνάς το δάκτυλο» για να αρνηθείς μια κυβέρνηση χωρίς στερεά αντίθετα επιχειρήματα, δεν θα ήταν μόνο αντιπαραγωγικό, αλλά θα μπορούσε επίσης να βλάψει την εικόνα κάποιου και να οδηγήσει σε απογοήτευση με την πολιτική, και μια lose-lose κατάσταση για όλους.
2. Η χρήση ενός σχεδίου απλού μεν, λεπτομερούς δε σε διακριτά επίπεδα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: μεθόδους ελέγχου της τήρησης των μέτρων από την κυβέρνηση και την ατομική ευθύνη (και αυτοπεριορισμό) των πολιτών για την τήρηση των μέτρων.
3. Οι πολίτες και οι επιχειρήσεις χρειάζονται προβλεψιμότητα (Planbarkeit), αιτιότητα (Kausalität) και προοπτική (Perspektive) με διαφάνεια. Είναι επομένως απαραίτητο να έχουμε μια κυρίαρχη και αξιόπιστη στρατηγική που να προσφέρει στους πολίτες προσανατολισμό και να δικαιολογεί τα απαραίτητα μέτρα. Πρέπει να είναι κατανοητό ως ένα συγκεκριμένο σχέδιο βήμα προς βήμα και να περιέχει σαφείς κανόνες «αν-τότε» (“Wenn-Dann”). Ένα σχέδιο βήμα προς βήμα δεν πρέπει να είναι μονόδρομος, αλλά μια ευέλικτη, δυναμική αλλά και διαφανής συνθήκη μέτρων και κανονισμών για την πρόληψη πιθανών επιδημιολογικών εξάρσεων της νόσου και την κατά εξελικτική περίπτωση διαχείριση και εξάλειψη της πανδημίας.
Βιβλιογραφία:
https://www.km.bayern.de/download/23573_102_2020-Anlage1-Stufenplan.pdf
https://www1.wdr.de/nachrichten/landespolitik/gruene-stufenplan-corona-100.html
https://www.mdr.de/thueringen/corona-stufenplan-thueringen-abgeschmettert-100.html
https://www.fdpbt.de/sites/default/files/2021-02/Antrag%20Bundesweiten%20Stufenplan%20vorlegen.pdf
https://www.aerzteblatt.de/nachrichten/120971/FDP-wirbt-mit-Sieben-Stufen-Plan-fuer-Oeffnungen
Οι συγγραφείς δηλώνουν ότι δεν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων. Οι συγγραφείς δεν έλαβαν οικονομική υποστήριξη για την έρευνα, τη συγγραφή ή/και τη δημοσίευση αυτού του άρθρου.
*Ο Γιάννης Σ. Καλαντζάκης είναι entrepreneur υπηρεσιών υγείας, πιστοποιημένος Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων (DPOaaS) & σύμβουλος επιχειρήσεων σε θέματα διαχείρισης δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (GDPR), ιατρικού τουρισμού και ποιότητας. #IOwnMyHealthData
**Ο Νικόλας Καλαντζάκης είναι τελειόφοιτος φοιτητής Πολιτικών Επιστημών και Δημοσίου Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Julius Maximilians του Würzburg, Γερμανίας.
