Πεντάνευρο: Επιστημονική ονομασία: Plantago major-Πλαντάγινον το μείζον
Οικογένεια: Πλανταγινίδες-Plantaginaceae
Άλλα ονόματα: Πεντάνευρο, αρνόγλωσσο, κοινό πλαντάγινο, ψυλλόχορτο, βούπρηστις.
Συγγενή είδη: πεντάνευρο το λογχοειδές (Ρ. lanceolata), πεντάνευρο το ψύλλιο(P. psyllium).
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ : Φυτό που έχει ύψος 15-30 εκατοστά. Έχει μεγάλα πλατιά σκουροπράσινα φύλλα με πέντε νεύρα που διακρίνονται πολύ εύκολα αν σπάσουμε το κοτσάνι των φύλλων του. Το λογχοειδές διαφέρει από το πεντάνευρο το μεγάλο στα φύλλα που είναι πιο μακρόστενά και λογχοειδή, ενώ τα στάχεια του είναι πιο κοντά. Έχει τις ίδιες φαρμακευτικές ιδιότητες με το πεντάνευρο το μεγάλο.
Τα φύλλα του είναι φαγώσιμα αλλά λίγο σκληρά, για αυτό μαζεύουμε κυρίως τα νεαρά, τρυφερά, φρέσκα φύλλα και αφαιρούμε τα κοτσάνια. Η γεύση τους είναι πικρή σαν του σπανακιού. Τα φύλλα όταν ξεραθούν γίνονται ένα καλό τσάι.
ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ
Το πεντάνευρο φυτρώνει στην Ευρώπη και σε όλες τις εύκρατες περιοχές. Δεν καλλιεργείται γιατί φυτρώνει από μόνο του παντού, στους αγρούς και σε κατοικημένες περιοχές, στις άκρες των δρόμων. Ανθίζει από την άνοιξη ως το καλοκαίρι. Το πεντάνευρο το λογχοειδές είναι επίσης κοινό στην Ελλάδα. Τα φύλλα του συλλέγονται το καλοκαίρι και τα σπόρια του στο τέλος του φθινοπώρου.
ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕΝΑ ΜΕΡΗ
Στη βοτανοθεραπευτική χρησιμοποιείτε όλο το φυτό.
ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ
Το πεντάνευρο περιέχει ιριδοειδή γλυκοσίδια (αουκουβίνη- Acubin), φλαβονοειδή (απιγενίνη-Apigenin), ταννίνες, οξέα φυτών, φυτική κόλλα και διοξείδιο του πυριτίου. Η Acubin έχει αναφερθεί στο περιοδικό της τοξικολογίας ως ισχυρή αντί-τοξίνη. Υπάρχουν πολλά περισσότερα, ιδιαίτερα αποτελεσματικά συστατικά σε αυτά τα φυτά όπως αντί σκορβουτικό οξύ, βενζοϊκό οξύ, κιτρικό οξύ, σαλικυλικό οξύ. Είναι πολύ πλούσιο σε βιταμίνη B1 και ριβοφλαβίνη.
ΙΣΤΟΡΙΑ & ΠΑΡΑΔΟΣΗ
Το πεντάνευρο ήταν γνωστό και διαδεδομένο φυτό από την αρχαιότητα, ως επουλωτικό φυτό και χρησιμοποιούταν από παλιά για να θεραπεύει πληγές και μώλωπες. Χρησιμοποιούταν ως πανάκεια (ιατρική για όλα) σε μερικούς πολιτισμούς. Παραδοσιακά χρησιμοποιούταν και για να αποτρέψει τη μητρική αιμορραγία μετά από τον τοκετό. Οι θεραπευτικές του ιδιότητες αναφέρονται από το Διοσκουρίδη, το Γαληνό και άλλους διάσημους γιατρούς.
Παλαιότερα στην Ευρώπη το χρησιμοποιούσαν στη θεραπεία από τα δαγκώματα των τρελλών σκυλιών, του ίκτερου, της επιληψίας, της λέπρας και της φυματίωσης.
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ & ΧΡΗΣΕΙΣ
Το πεντάνευρο σταματά γρήγορα την αιμορραγία και βοηθά την αποκατάσταση των κατεστραμμένων ιστών. Μπορεί να επουλώσει χρόνιες πληγές που δεν κλείνουν και να χρησιμοποιηθεί αντί για το σύμφυτο στη θεραπεία των μωλώπων και των σπασμένων οστών.
Το πεντάνευρο είναι αντικαταρροϊκό και αποχρεμπτικό, δηλαδή ωφέλιμο σε παθήσεις του αναπνευστικού (βήχα, κοκίτη, βρογχικό άσθμα, βρογχίτιδα, φυματίωση, αναπνευστική καταρροή).
Είναι διουρητικό, δηλαδή ωφέλιμο σε παθήσεις του ήπατος, των νεφρών και της ουροδόχου κύστης, αλλά και την αιμορραγία του ουροποιητικού συστήματος.
Είναι στυπτικό και ωφέλιμο στη διάρροια, δυσκοιλιότητα, κυστίτιδα, γαστρίτιδα, κολίτιδα, τα πεπτικά έλκη, τη δυσεντερία, το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου.
Για εξωτερική χρήση τα φρέσκα κοπανισμένα φύλλα του πεντάνευρου χρησιμοποιούνται σαν κατάπλασμα σε αιμορραγίες, πληγές, τσιμπήματα εντόμων, δαγκώματα σκύλων ή φιδιών. Ακόμα στη θεραπεία των αιμορροΐδων, των συριγγίων και των ελκών.
Η ρίζα είναι μια θεραπεία για το δάγκωμα των κροταλιών, χρησιμοποιείται στις ίσες μερίδες με το Marrubium vulgare.
Για τη βρογχοκήλη χρησιμοποιούνται επιθέματα στο λαιμό με φρέσκα φύλλα πεντάνευρου κοπανισμένα και ανακατεμένα με λίγο αλάτι.
Το αφέψημα του φυτού ή το υγρό που λαμβάνεται με απόσταξη θεωρείται καλό κολλύριο γιατί περιέχει ιριδοειδή.
Τα φύλλα του πεντάνευρου περιέχουν ουσίες που έχουν επίδραση στη μείωση των συνολικών λιπιδίων, των τριγλυκεριδίων, της χοληστερόλης, και των λιποπρωτεϊνών στο αίμα και ενδείκνυνται ως προληπτικό για καρδιακές παθήσεις. Βοηθούν να καθαρίσει το σώμα από την περίσσεια της χοληστερόλης, ανεβάζουν τα επίπεδα της καλής χοληστερίνης, στο αίμα και δυναμώνουν τα τριχοειδή αγγεία.
Οι σπόροι περιέχουν mucilage μέχρι 30% (πηχτή φυσική ουσία σαν κόλλα) που φουσκώνει στο έντερο, ενεργώντας σαν καθαρτικό και κατευναστικό στις ερεθισμένες μεμβράνες. Οι σπόροι χρησιμοποιούνται και στην θεραπεία των παρασιτικών σκουληκιών.
Οι σπόροι του σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, είναι μια από τις υψηλότερες πηγές ινών που υπάρχουν στις τροφές.
