Η κολποσκόπηση αποτελεί μία διαγνωστική εξέταση, όπου με τη βοήθεια του κολποσκοπίου, παρατηρείται ο τράχηλος σε μεγέθυνση, οι αλλαγές στα επιθήλια του τραχήλου(στο πλακώδες και το κυλινδρικό) και κυρίως η νοητή περιοχή ανάμεσα τους (ζώνη μετάπτωσης) όπου εκεί λόγω των φυσιολογικών «δυναμικών» αλλαγών που συμβαίνουν, δρα ο ιός. Αποτελεί σημαντική διαγνωστική προσέγγιση στη διερεύνηση ενός παθολογικού ή αμφίβολου τεστ Παπανικολάου.
Είναι ανώδυνη εξέταση, χωρίς να απαιτείται αναισθησία, η ασθενής εξετάζεται με το συνήθη τρόπο μίας γυναικολογικής εξέτασης και με το πέρας της εξέτασης επιστρέφει στις υποχρεώσεις της ή στην εργασία της. Στην αρχική επίσκεψη σχεδόν πάντα γίνεται η λήψη βιοψιώ, κυρίως για να καθοριστεί αν υπάρχει αλλοίωση και ναι , αν πρόκειται για χαμηλόβαθμη ή υψηλόβαθμη (διάγνωση και ταξινόμηση) γεγονός που θα καθορίσει την περαιτέρω αντιμετώπιση.
Κατά τις πρώτες, ειδικά, κολποσκοπικές εκτιμήσεις, ο γιατρός καλείται εκτός από την ιατρική του διάγνωση ,να ανταποκριθεί και σε άλλες καταστάσεις .Θα πρέπει να χειριστεί το άγχος της γυναίκας για μία εξέταση που δεν γνωρίζει ,ενδόμυχα φοβάται για τα αποτελέσματα , αν έχει ή θα αποκτήσει καρκίνο, να ενημερωθεί ότι δεν είναι μεταδοτική για τους οικείους και τα παιδιά της, μέσω του περιβάλλοντος-τουαλέτα,κολυμβητήριο κλπ. Να τονιστεί η μεγάλη δυνατότητα της πρόληψης, η ύπαρξη των συμπληρωματικών εξετάσεων (ταυτοποίηση του ιού αν χρειαστεί), η σπουδαιότητα των επανεκτιμήσεων, οι θεραπευτικές χειρουργικές δυνατότητες, αν ενδείκνυται, η φυσική ιστορία μίας ΗPV εξέλιξης σε καρκινογένεση, που σπάνια συμβαίνει, κυρίως σε εμμένουσες χρόνιες και υψηλόβαθμες αλλοιώσεις, μετά από έτη.
