Αποτελεί την πρώτη ίσως επαφή του κάθε εφήβου με το σοβαρό ‘άγχος’ πριν την ενηλικίωση του.
Σίγουρα όμως στη σύγχρονη κοινωνία που ζούμε αυτό έχει αρχίσει ήδη από την ηλικία 14-15 και σταδιακά μεγαλώνει με κορύφωση της πανελλήνιες εξετάσεις.
Δεν έχει να κάνει με ένα μονό αίτιο αλλά με ένα συνδυασμό πολλών που έχουν σχέση καταρχάς με την προσωπικότητα του κάθε εφήβου την οικογένεια και κυρίως με τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς των γονιών αλλά και τα κοινωνικά πρότυπα καθώς και άλλους παράγοντες.
Το άγχος συνιστά μία φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού απέναντι σε μια δύσκολη ή επικίνδυνη κατάσταση. Βοηθάει το άτομο να είναι σε εγρήγορση, να επικεντρωθεί στο στόχο του, να οργανωθεί καλύτερα και να αποδώσει το μέγιστο των δυνατοτήτων του. Απέναντι στις εξετάσεις οι περισσότεροι μαθητές καταφέρνουν να ελέγξουν το άγχος τους, ίσως καλύτερα και από τους γονείς τους.
Το άγχος των εξετάσεων συνήθως συνδέεται με τον φόβο που νιώθουμε μήπως απογοητεύσουμε τους γονείς μας, ή ματαιώσουμε τις προσδοκίες που έχουμε από τον εαυτό μας. Το άγχος κινητοποιείται από τις αρνητικές σκέψεις που εμείς κάνουμε, μεγαλώνει μέσα απ’αυτές και τελικά, στην χειρότερη περίπτωση, μπορεί να μας ακινητοποιήσει (όταν ξεφεύγει τελείως από τον έλεγχό μας) και να μας οδηγήσει να εγκαταλείψουμε την προσπάθειά μας.
Επίσης, μέσα από τις αρνητικές σκέψεις που κάνουμε όταν φοβόμαστε κάτι πολύ, άθελά μας ‘προετοιμάζουμε’ την αποτυχία, αφού ασυνείδητα σκεφτόμαστε και συμπεριφερόμαστε με τέτοιο τρόπο ώστε να αποτύχουμε!
Τι γίνεται όμως όταν ο έλεγχος φεύγει από τα χέρια των μαθητών;
- Το σώμα είναι ο πρώτος στόχος του άγχους και εμφανίζονται τα λεγόμενα ‘ψυχοσωματικά συμπτώματα’. Πόνος στο κεφάλι, στο στομάχι, την κοιλιά, στους μυς, συχνοουρία, τρεμούλα στα χέρια συνιστούν τα πρώτα σημάδια εμφάνισης του άγχους.
- Η συμπεριφορά και το συναίσθημα διαταράσσονται, εμφανίζοντας συμπτώματα πανικού, κοκκίνισμα, σύγχυση, κλάμα, διάσπαση της προσοχής, εφιάλτες, άσχημο ύπνο.
- Ο μαθητής επιδίδεται σε αρνητικές σκέψεις επικεντρώνοντας κυρίως στην αποτυχία και στο πόσο κακός είναι ο εαυτός, μειώνοντας παράλληλα την αυτοπεποίθηση του.
- Το υπερβολικό άγχος μπορεί να οδηγήσει σε «μπλοκάρισμα» της μνήμης από την στιγμή που ο μαθητής παίρνει τα θέματα των εξετάσεων στα χέρια του ακόμη κι αν η προετοιμασία του ήταν άριστη.
- Συχνά συναντάμε μαθητές οι οποίοι όντας ανήμποροι να αντέξουν το άγχος οδηγούνται σε πλήρη απόσυρση η οποία ερμηνεύεται από τους γονείς ως αδιαφορία.
Αντιμετώπιση
Μάθε να αντιμετωπίζεις τις εξετάσεις, παρ’όλο τον φόβο σου για πιθανή αποτυχία!
- Φρόντισε για την καλή σου προετοιμασία
- Φτιάξε ένα οργανόγραμμα – οργάνωσε το χρόνο σου.
- Συνάντησε άλλους συμμαθητές σου και κάνετε ερωτήσεις ο ένας στον άλλον.
- Αν μπορείς να το εξηγήσεις στους άλλους, τότε το έχεις κατανοήσει διαφορετικά, χρειάζεσαι κι άλλες επαναλήψεις!
- Κάνε ένα διάλειμμα και συζήτησε εκφράζοντας τους φόβους και τις αμφιβολίες σου στους γονείς σου και σε ανθρώπους που μπορούν να σε ακούσουν.Επιχείρησε μια νοητική αναπαράσταση των πραγματικών συνθηκών που σου προκαλούν άγχος (δηλ. φαντάσου με λεπτομέρειες τις πραγματικές συνθήκες που σε αγχώνουν).Όσο πιο συχνά φαντάζεσαι τις εξετάσεις τόσο πιο πολύ εξοικειώνεσαι μαζί τους.
- Αντικατάστησε τις σκέψεις: ‘δεν θα φοβηθώ’, ή ‘θα πετύχω στα σίγουρα!’, με τις πιο ρεαλιστικές σκέψεις: ‘Ακόμα κι αν φοβηθώ, θα το αντιμετωπίσω’, ‘θα κάνω ό.τι περνάει από το χέρι μου για να επιτύχω’.
- Ξόδευε λίγο χρόνο για γυμναστική (καθημερινά).
- Φρόντισε να ξεκουράζεσαι και να κοιμάσαι καλά
Υποστήριξη
Εάν ως γονείς υιοθετήσετε τις παρακάτω στάσεις και τις διατυπώσετε με τις κατάλληλες φράσεις -όπως είναι οι παρακάτω- θα βοηθήσετε τα παιδιά σας σημαντικά στην προσπάθεια που καταβάλουν:
Πρώτα απ’ όλα ας φροντίσετε να είστε διαθέσιμοι, πρώτα για να ακούσετε τα παιδιά σας, και μετά για να τα συμβουλέψετε ότι:
1. ‘το άγχος της αποτυχίας είναι φυσιολογικό’
2. ‘όλοι έχουμε σε αντίστοιχες συνθήκες παρόμοιο άγχος …’
3. ‘ακόμα κι αν δεν περάσεις, υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις…’
4. ‘αν δεν περάσεις, για το μόνο που θα στεναχωρηθώ είναι γιατί δεν θα ανταμειφθούν οι κόποι σου…’
5. ‘Κάθε αποτυχία είναι μια ευκαιρία μάθησης!
Ο κύριος σκοπός της εκπαίδευσης είναι να βοηθήσει τους νέους ανθρώπους να μαθαίνουν να ανταποκρίνονται με επιτυχία στις συνεχώς μεταβαλλόμενες κοινωνικο-πολιτικές και οικονομικές συνθήκες.
