Ο θυρεοειδής αδένας βρίσκεται στον τράχηλο και παράγει τις θυρεοειδικές ορμόνες θυροξίνη (Τ4), τριιωδοθυρονίνη (Τ3) και καλσιτονίνη. Η καλσιτονίνη μετέχει στο μεταβολισμό του ασβεστίου ενώ οι Τ4 και Τ3 ρυθμίζουν γενικότερα το μεταβολισμό του ανθρώπινου οργανισμού και είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την σωματική αλλά ιδίως για την πνευματική ανάπτυξη των παιδιών στα πρώτα χρόνια της ζωής τους.
Υπάρχουν δύο μεγάλες κατηγορίες παθήσεων του θυρεοειδούς , η πρώτη ,και πιο συχνή, αφορά στην μειωμένη παραγωγή ορμονών , υποθυρεοειδισμός και η δεύτερη στην αυξημένη παραγωγή ορμονών, υπερθυρεοειδισμός.
Η έγκαιρη αναγνώριση των διαταραχών της θυρεοειδικής λειτουργίας ξεκινάει από την εμβρυική ζωή με τακτικό έλεγχο της θυρεοειδικής λειτουργίας της μητέρας κατά την κύηση, ιδίως δε αν υπάρχει ήδη ιστορικό διαταραχής ή αν ανευρεθούν θετικά αυτοαντισώματα κατά του θυρεοειδούς.
Ο Συγγενής Υποθυρεοειδισμός (συχνότητά 1:1.500 νεογνά) εάν δεν διαγνωστεί έγκαιρα δημιουργεί παιδιά με σημαντική σωματική και πνευματική καθυστέρηση (οι λεγόμενοι κρετίνοι).Για αυτό το λόγο στη χώρα μας από το 1979 εφαρμόζεται ανιχνευτικό πρόγραμμα ελέγχου της θυρεοειδικής λειτουργίας για όλα ανεξαιρέτως τα νεογέννητα (η αιμοληψία γίνεται από την πτέρνα του νεογνού την 3-4η μέρα γέννησης, πριν φύγει από το μαιευτήριο). Σε νεογνά μητέρων με γνωστή θυρεοειδοπάθεια και αυξημένο ή άγνωστο τίτλο αυτοαντισωμάτων συστήνεται επανέλεγχος της θυρεοειδικής λειτουργίας τις πρώτες 10-15 ημέρες ζωής.
Τα βρέφη που γεννιούνται με υποθυρεοειδισμό στην αρχή μπορεί να είναι φυσιολογικά αργότερα όμως γίνεται αντιληπτό ότι το παιδί είναι υπερβολικά ήσυχο, κοιμάται πολύ, έχει προβάλλουσα γλώσσα , βραχνό κλάμα, δέρμα παχύ και κρύο, κινήσεις αργές, δυσκοιλιότητα, ίκτερο ή και ομφαλοκήλη.
Αν διαγνωστεί υποθυρεοειδισμός στο νεογνό χορηγείται φαρμακευτική αγωγή , θυροξίνη, που υποκαθιστά πλήρως τις ανάγκες του τουλάχιστον για τα 3 πρώτα έτη της ζωής ώστε να ολοκληρωθεί η ανάπτυξη του εγκεφάλου. Στη συνέχεια αναλόγως της αιτίας του υποθυρεοειδισμού σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να γίνει προσπάθεια διακοπής της αγωγής με στενή παρακολούθηση.
Υπερθυρεοειδισμός διαγιγνώσκεται σε 2 ανά 1.000 κυήσεις και είναι κατάσταση δυνητικά απειλητική για τη ζωή του νεογνού , συνήθως εμφανίζεται όμως σε μητέρες με γνωστό ιστορικό θυρεοτοξίκωσης (νόσος Grave`s) και σπάνια με υποθυρεοειδισμό (θυρεοειδίτιδα Hashimoto).
Κατά την παιδική ηλικία μπορεί επίσης να εμφανιστεί υπολειτουργία του θυρεοειδούς, δηλαδή υποθυρεοειδισμός, συνήθως λόγω εμφάνισης αυτοαντισωμάτων. Η κατάσταση αυτή λέγεται θυρεοειδίτιδα και αντιμετωπίζεται πάλι με χορήγηση θυροξίνης. Σε ένα παιδί το οποίο εμφανίζει πτώση στη σχολική του επίδοση, εύκολη κόπωση, ασυνήθιστη πρόσληψη βάρους, μειωμένη πρόσληψη ύψους και δυσκοιλιότητα (τα πιο συνήθη συμπτώματα) οφείλουμε να ελέγξουμε το θυρεοειδή του.
Αντίθετα, αν το παιδί παρουσιάσει υπερλειτουργία του θυρεοειδούς, υπερθυρεοειδισμό, μπορεί να εμφανίσει επίσης πτώση στη σχολική του επίδοση αλλά λόγω διαταραχής της προσοχής, υπερκινητικότητα, ευερεθιστότητα, απώλεια βάρους, αίσθημα παλμών, εξόφθαλμος κα. Η θεραπεία στην περίπτωση αυτή είναι πιο πολύπλοκη συνήθως με συνδυασμό φαρμάκων και αναλόγως της ανταπόκρισης μπορεί να χρειαστεί χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου ή θυρεοειδεκτομή σε μεγαλύτερη ηλικία.
Η βρογχοκήλη δεν αποτελεί χωριστή κλινική οντότητα, έτσι περιγράφεται κάθε διόγκωση του θυρεοειδούς και μπορεί να συνοδεύεται από υπερθυρεοειδισμό ή υποθυρεοειδισμό ή και φυσιολογική λειτουργία του αδένα.
Οι όζοι του θυρεοειδούς που ανευρίσκονται με υπερηχοτομογράφημα συνήθως δεν χρειάζονται περαιτέρω έλεγχο με παράκεντηση δια λέπτης βελόνης (FNAΒ), εκτός και αν είναι μονήρης ή/και διαμέτρου >1 cm λόγω της αυξημένης πιθανότητας για κακοήθεια.
Στον τακτικό παιδιατρικό έλεγχο ενός φυσιολογικού παιδιού οφείλει να περιλαμβάνεται και έλεγχος του θυρεοειδούς αδένα, ιδίως αν υπάρχει θετικό οικογενειακό ιστορικό για θυρεοειδοπάθεια και ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της εφηβείας.
