Ο σχολικός εκφοβισμός είναι μια πραγματικότητα που απασχολεί πολλούς γονείς σε όλα τα κράτη του κόσμου. Είναι η χρήση βίας μεταξύ μαθητών με σκοπό να προκαλέσει στους άλλους πόνο και αναστάτωση. Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και στις ΗΠΑ αυτά τα φαινόμενα είναι σχετικά πιο συνηθισμένα σε σύγκριση με την ελληνική πραγματικότητα. Τα τελευταία χρόνια όμως το πρόβλημα εμφανίζεται και στον τόπο μας με αυξανόμενη συχνότητα.
Στατιστικές της Αμερικανικής Ιατρικής Ένωσης αναφέρουν ότι 15-30% των μαθητών εμπλέκονται σε φαινόμενα εκφοβισμού είτε ως θύματα είτε ως θύτες. Οι μαθητές δηλώνουν ότι έχουν δεχθεί εκφοβισμό ήδη από το δημοτικό. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, τα ποσοστά εκφοβισμού και θυματοποίησης μεταξύ των Ελλήνων μαθητών του δημοτικού και του γυμνασίου είναι παρόμοια με αυτά των χωρών της βόρειας και δυτικής Ευρώπης, όπως η Ιρλανδία και η Νορβηγία αλλά πάντως μικρότερα από αυτά που αναφέρονται στην Αγγλία και στις ΗΠΑ.
Σύμφωνα με μεγάλη έρευνα του ΕΚΚΕ που έγινε σε 101 σχολεία και 2000 μαθητές, με σκοπό την χαρτογράφηση της ζωής των μαθητών στο Δήμο της Αθήνας, οι μαθητές του δημοτικού είναι πιο επιρρεπείς στην κακοποίηση σε σχέση με τους εφήβους. Επίσης το 11% των μαθητών του γυμνασίου ομολογούν πράξεις βίας σε βάρος συμμαθητών τους και ένα 11% δηλώνει πως έχει υποστεί βία από άλλα παιδιά Στις απειλές καταφεύγουν μαθητές όλων των τάξεων σε ποσοστό 5%. Θεατές σε πράξεις βίας υπήρξε το 43% των μαθητών γυμνασίου και λυκείου.
Έρευνα της Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, δείχνει ότι η βία εκδηλώνεται σε διάφορες μορφές σε πάρα πολλά σχολεία, αφού το 60,1 % των μαθητών δηλώνει ότι παρατηρεί παρόμοια φαινόμενα είτε στην τάξη του είτε γενικά στο σχολικό περιβάλλον του.
Εντούτοις, αν και τα επεισόδια αυξάνονται σε συχνότητα και σε σοβαρότητα, η βία δεν αποτελεί το κύριο χαρακτηριστικό της σχολικής ζωής στην Ελλάδα όπως συμβαίνει π.χ. σε πολλά δημόσια σχολεία στις ΗΠΑ.
Τι νοείται ως σχολικός εκφοβισμός
Η βία στο σχολείο μας απασχολεί συνήθως όταν ασκείται κυρίως σωματικά (σωματική επίθεση). Οπωσδήποτε τα σπρωξίματα, τα χαστούκια, οι γροθιές, οι κλωτσιές και γενικά η σωματική βία είναι η πιο ανησυχητική εκδήλωση της επιθετικότητας επειδή απειλεί άμεσα την ασφάλεια του παιδιού.
Υπάρχει όμως και η λεκτική επιθετικότητα που περιλαμβάνει βρισιές, κοροϊδία, ομοφοβικά σχόλια, χειρονομίες και γενικά ταπείνωση με ύβρεις ή εκφοβισμούς.
Κρυμμένη επιθετικότητα ή εχθρότητα βρίσκουμε και σε ενέργειες που δεν μοιάζουν καθόλου βίαιες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο αποκλεισμός ενός παιδιού από ομάδες συνομηλίκων και η κακή συνήθεια να του κρύβουν τα βιβλία, ή να του πετάνε τα πράγματα. Αυτές οι ενέργειες ουσιαστικά συνιστούν συναισθηματική επίθεση χωρίς χειροδικίες ή βρισιές.
Υπάρχει επίσης και ο σεξουαλικός εκφοβισμός: οι χειρονομίες οι οποίες προσβάλουν ένα παιδί, ο υποβιβασμός με απρεπή αγγίγματα, κινήσεις κ.λπ.
Νεόφερτος είναι και ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός που περιλαμβάνει τη χρήση e-mail, chat rooms και κινητών με κλήσεις απειλητικού περιεχομένου, καθώς και τη χρήση κάμερας με σκοπό την απειλή ή ταπείνωση του εφήβου.
Τελικά, βία ή παράγοντας που προάγει τη βία στο σχολείο είναι κάθε φράση ή ενέργεια που ταπεινώνει το παιδί.
* Η κα Αλεξάνδρα Καππάτου είναι Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος – Συγγραφέας. Η προσωπική της ιστοσελίδα βρίσκεται στη διεύθυνση www.akappatou.gr
