Η μονογονεϊκή οικογένεια που είναι αποτέλεσμα θανάτου, αντιμετωπίζει ένα οριστικό, μη αναστρέψιμο γεγονός, που δεν υπήρξε επιλογή κανενός και που συγκλονίζει όλα τα μέλη της βαθύτατα. Ο γονιός που απομένει να ηγηθεί σε αυτήν, αναγκάζεται να θρηνήσει για το σύντροφό του αλλά και να απαλύνει ταυτόχρονα όσο μπορεί τις πληγές των παιδιών του. Όλοι πονούν αφόρητα γιατί πρέπει να αποδεχτούν πολύ πρόωρα το γεγονός του θανάτου αυτού καθαυτού –ένα γεγονός που οι περισσότεροι άνθρωποι απωθούν πλήρως ακόμα και ως σκέψη.
Για τα παιδιά ο θάνατος του γονέα αποτελεί συνήθως την πρώτη τους συνάντηση με κάτι οριστικό και αμετάκλητο που δεν πρόκειται να αλλάξει ποτέ. Εισάγει πολύ νωρίς στη ζωή τους το φόβο της αιφνιδιαστικής και τεράστιας αλλαγής, τις μεταφυσικές αγωνίες, την έννοια του άδικου ή του μοιραίου κ.λπ. Μπορεί στο μέλλον να αμφισβητήσουν με ευκολία τα πάντα –τη γονεϊκή εξουσία, τις βασικές αρχές της οικογένειας, τις επιβεβλημένες κοινωνικές συμπεριφορές, το κοινωνικό συμφέρον, το Θεό ή την πολιτική εξουσία κ.ο.κ. Τα αίτια του θανάτου αλλά και η στάση της χήρας ή του χήρου προκαλούν και διαφορετικά προβλήματα συμπεριφοράς.
Η χηρεία γενικά ενισχύει τα αισθήματα αγάπης και προβάλλει πιο έντονα τις θετικές όψεις του απόντος γονέα. Ο πόνος βέβαια εξωθεί συχνά το γονιό να αρχίσει κάποια στιγμή να απομυθοποιεί εκείνον που έφυγε από τη ζωή, αλλά ειδικά τον πρώτο καιρό οι περισσότεροι συμμετέχουν ενεργά σε μια διαδικασία ωραιοποίησης των παρελθόντων καταστάσεων και της προσωπικότητας του απόντα. Αυτό καθιστά την έλλειψη ακόμα εντονότερη, όμως είναι αδύνατο και επιβλαβές για το παιδί να γίνει και το αντίθετο –δηλαδή να απομυθοποιηθεί ο απών για να «τελειώνει» το πένθος. Ο «άδικος χαμός» ενός αγαπημένου ανθρώπου αμφισβητεί αυτομάτως σημαντικά «δεδομένα» της ζωής και προκαλεί ρήγματα στην ψυχική ισορροπία ενηλίκων και παιδιών. Πάντως ο νεκρός γονέας αποτελεί ζωντανό θετικό πρότυπο και το κενό που αφήνει χρειάζεται συμπλήρωμα -όχι αναπλήρωση.
* Η κα Αλεξάνδρα Καππάτου είναι Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος – Συγγραφέας. Η προσωπική της ιστοσελίδα βρίσκεται στη διεύθυνση www.akappatou.gr
