Ο όρος του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου πρωτοεμφανίστηκε το 1969. Αναφέρεται στον ξαφνικό θάνατο στον ύπνο ενός καθόλα υγιούς βρέφους ως 12 μηνών ,η αιτία του οποίου παραμένει ανεξήγητη παρά τον λεπτομερή έλεγχο που περιλαμβάνει την νεκροψία, τον έλεγχο του χώρου και την ανασκόπηση του ιατρικού ιστορικού του βρέφους.
Είναι η τρίτη αιτία βρεφικού θανάτου παγκοσμίως και εμφανίζεται συχνότερα στην ηλικία των 2 έως 4 μηνών. Ο λόγος εμφάνισης αυτού του φαινομένου είναι υπό διερεύνηση η οποία στρέφεται γύρω από πιθανή δυσλειτουργία του αυτόνομου νευρικού συστήματος , ανωμαλίες στον έλεγχο της αναπνοής και καρδιακές αρρυθμίες. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι κάποια από τα βρέφη που απεβίωσαν από σύνδρομο αιφνιδίου βρεφικού θανάτου είχαν χαμηλότερα επίπεδα σεροτονίνης, μιας ουσίας του εγκεφάλου που συντελεί στη ρύθμιση του ύπνου ,της αναπνευστικής και καρδιακής λειτουργίας.
Υπάρχουν όμως κάποιοι παράγοντες που έχει βρεθεί ότι αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου και αυτοί είναι:
- Η τοποθέτηση του βρέφους κατά τον ύπνο σε πρηνή (μπρούμυτα ) θέση σε μαλακό στρώμα. Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι στη πρηνή θέση το βρέφος ειδικά στην ηλικία των 2-3 μηνών εισπνέει το διοξείδιο του άνθρακα που εκπνέει και μειώνεται η οξυγόνωση του εγκεφάλου.
- Το κάπνισμα, είτε της μητέρας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, είτε και των δυο γονέων μέσα στο σπίτι.
- Η προωρότητα.
- Το μοίρασμα του κρεβατιού του βρέφους με τους γονείς η τα αδελφάκια.
- Η υπερθέρμανση π.χ. πολλά ρούχα ή ένα πολύ ζεστό δωμάτιο.
- Το οικογενειακό ιστορικό αιφνίδιου βρεφικού θανάτου πχ προηγούμενο αδελφάκι.
- Το άρρεν φύλο.
- Το χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο.
- Η εθνικότητα π.χ. εμφανίζεται σε μεγαλύτερο ποσοστό στους Αφροαμερικάνους.
- Πρόσφατη λοίμωξη.
Πως μπορούν οι γονείς να προστατέψουν το παιδί τους?
Το σύνδρομο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου τρομοκρατεί τους γονείς οι οποίοι καλό είναι να γνωρίζουν τις συστάσεις της Αμερικανικής Παιδιατρικής Ακαδημίας η εφαρμογή των οποίων τα τελευταία χρόνια έχει μειώσει θεαματικά το ποσοστό θανάτου των βρεφών από το λόγο αυτό. Έτσι οι γονείς ή οποιοδήποτε άτομο φροντίζει ένα μωρό πρέπει να έχουν υπόψη τους τα παρακάτω:
- Η σωστή θέση του ύπνου είναι η ΥΠΤΙΑ (ανάσκελα). Ακόμα και η πλάγια θέση του ύπνου δεν είναι ασφαλής και δεν συστήνεται. Η ύπτια θέση έχει μειώσει κατά 50% την εμφάνιση του αιφνιδίου βρεφικού θανάτου. Πολλές φορές οι γονείς διστάζουν να κοιμίζουν το μωρό τους ανάσκελα λόγω του φόβου πιθανής εισρόφησης από αναγωγές. Έχει όμως διαπιστωθεί ότι δεν υπάρχει τέτοιος κίνδυνος σε ένα υγιές βρέφος λόγω των ισχυρών προστατευτικών αντανακλαστικών μηχανισμών της αναπνευστικής οδού. Η πρηνής θέση ενθαρρύνεται μόνο όταν το βρέφος είναι ξύπνιο και υπό παρακολούθηση. Για την αποφυγή της πλαγιοκεφαλίας (αλλαγή του σχήματος του κεφαλιού) συστήνεται ο ύπνος με το κεφάλι εναλλάξ ανά εβδομάδα στο αριστερό ή το δεξιό πλάγιο.
- Το στρώμα στο οποίο κοιμάται το μωρό πρέπει να είναι σκληρό και να μην υπάρχουν στην κούνια του μαξιλάρια ή παιχνίδια. Επίσης καλό είναι να αποφεύγεται ο ύπνος του βρέφους σε πολυθρόνα ή καναπέ καθώς και στα διάφορα ειδικά καθίσματα.
- Η μητέρα πρέπει να αποφεύγει το κάπνισμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης καθώς και τους χώρους που υπάρχουν καπνίζοντες. Η αποφυγή καπνίσματος και από τους δυο γονείς συστήνεται φυσικά και στη συνέχεια.
- Το βρέφος πρέπει να κοιμάται στο ίδιο δωμάτιο με τους γονείς του μέχρι την ηλικία συνήθως των 6 μηνών αλλά όχι στο ίδιο κρεβάτι.
- Η χρήση της πιπίλας έχει βρεθεί ότι σχετίζεται με τη μείωση εμφάνισης του αιφνιδίου βρεφικού θανάτου. Μπορούμε να δώσουμε την πιπίλα στο μωρό όταν το βάζουμε για ύπνο(αν αρνείται να τη δεχτεί δεν επιμένουμε) αλλά δεν χρειάζεται να την ξαναδώσουμε όταν αυτό έχει αποκοιμηθεί. Δεν δίνουμε πιπίλα στα θηλάζοντα βρέφη μέχρι τον πρώτο μήνα ζωής γιατί εμποδίζει την εγκατάσταση αποτελεσματικού θηλασμού.
- Πρέπει να φροντίζουμε η θερμοκρασία του δωματίου που κοιμάται το μωρό να είναι γύρω στους 22-24ο C. Δεν ντύνουμε το μωρό με πολλά και βαριά ρούχα και αποφεύγουμε τα βαριά σκεπάσματα. Φροντίζουμε ώστε να βλέπουμε πάντα το πρόσωπο του.
- Πολλές φορές γίνεται λόγος για τις οικιακές ηλεκτρονικές συσκευές παρακολούθησης που καταγράφουν την αναπνοή και την καρδιακή λειτουργία του βρέφους. Δεν υπάρχει καμιά απόδειξη ότι βοηθούν στην αποφυγή του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου. Συστήνονται από τους γιατρούς σε εξαιρετικά επιλεγμένες περιπτώσεις.
- Ο θηλασμός έχει βρεθεί ότι ασκεί προστατευτική δράση κατά του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου όπως επίσης και ο τακτικός εμβολιασμός.
Για τη πληρέστερη ενημέρωση είναι καλό οι γονείς να συζητούν τις απορίες τους με τον παιδίατρο τους.
Χρύσα Δασκαλοπούλου
Παιδίατρος
