ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΑΝΙΚΟΥ: ΟΤΑΝ ΤΟ ΑΓΧΟΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΝΟΣΟΣ

Η διαταραχή πανικού είναι μια αγχώδης διαταραχή που εκδηλώνεται με σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα. Επηρεάζει αρνητικά την κοινωνική ζωή και μερικές φορές την λειτουργικότητα του ατόμου σε επίπεδο εργασίας, με αποτέλεσμα να μειώνεται κατά πολύ η ποιότητα ζωής του.
H διαταραχή πανικού χαρακτηρίζεται από υποτροπιάζουσες κρίσεις σοβαρού άγχους (πανικού). Οι κρίσεις αυτές δεν περιορίζονται σε ορισμένες συνθήκες ή καταστάσεις και διαρκούν μερικά λεπτά ( Η έναρξη των κρίσεων πανικού συμβαίνει απρόσμενα κατά τη διάρκεια μιας συνηθισμένης δραστηριότητας, όπως τα ψώνια στα μαγαζιά ή το περπάτημα. Μπορεί να εμφανίζονται μετά από συγκεκριμένα στρεσσογόνα ερεθίσματα ή και χωρίς καμία αιτία.).
Ο ασθενής που υφίσταται μία κρίση πανικού, συχνά αισθάνεται μία κορύφωση του φόβου και των σωματικών συμπτωμάτων, που καταλήγουν σε μία βεβιασμένη έξοδο από την κατάσταση που τα προκαλεί. Μία προσβολή, συχνά ακολουθείται από τον επίμονο φόβο μιας άλλης κρίσης. Συχνές, απρόβλεπτες κρίσεις πανικού προκαλούν στον πάσχοντα έναν φαύλο κύκλο: φοβάται να μένει μόνος του ή φοβάται να πηγαίνει σε δημόσια μέρη, κατάσταση που καλείται αγοραφοβία.
Με τον όρο αγοραφοβία περιγράφεται ο φόβος και το έντονο άγχος του ατόμου να βρίσκεται σε μέρη ή καταστάσεις και από όπου το άτομο πιστεύει ότι η διαφυγή μπορεί να είναι δύσκολη ή μπορεί να μην υπάρχει η δυνατότητα βοήθειας στην περίπτωση που εκδηλώσει κρίση πανικού. Το άτομο που έχει εμφανίσει αγοραφοβία φοβάται να βγει μόνο του έξω από το σπίτι, να μείνει μόνο του μέσα στο σπίτι, να ταξιδέψει με τα μέσα μαζικής μεταφοράς, να σταθεί σε μία ουρά, να μπει σε τούνελ, να περάσει πάνω από γέφυρα, να πάει στο κινηματογράφο ή στο θέατρο ή σε μέρη όπου υπάρχει πολύς κόσμος κ.α. Κάποια άτομα διαπιστώνουν ότι όταν έχουν μαζί τους κάποιο άλλο άτομο δεν φοβούνται να βρεθούν σε καταστάσεις ή μέρη που όταν είναι μόνα τους τα αποφεύγουν. Το άτομο μπορεί να έχει τα συμπτώματα της αγοραφοβίας για πολλά χρόνια χωρίς απαραίτητα να εκδηλώνει κρίσεις πανικού. Η λειτουργικότητα του ατόμου επηρεάζεται ανάλογα με την σοβαρότητα της αγοραφοβίας.

Η κρίση πανικού ορίζεται ως μία εμπειρία έντονου φόβου ή οξείας ανησυχίας η οποία συνοδεύεται από συμπτώματα τα οποία εμφανίζονται ξαφνικά και αιφνίδια και κορυφώνονται μέσα σε ένα διάστημα 10 λεπτών. Τα συμπτώματα που εκδηλώνει ένα άτομο σε μία κρίση πανικού είναι τα εξής:
▪ επιτάχυνση του καρδιακού ρυθμού και αίσθημα ότι η καρδιά πάει να σπάσει
▪ εφίδρωση
▪ πόνος στο στήθος
▪ «κοφτές», γρήγορες αναπνοές και αίσθημα δύσπνοιας
▪ αίσθημα ζάλης, αστάθειας ή λιποθυμίας
▪ σφίξιμο στο στομάχι
▪ τρέμουλο
▪ ρίγη ή ξαφνικά αισθήματα ζέστης
▪ φόβος ότι το άτομο θα χάσει τον έλεγχο ή ότι θα τρελαθεί
▪ φόβος ότι θα πεθάνει.

Παραπάνω περιγράφηκαν τα συμπτώματα μία κρίσης πανικού.
Η διάγνωση της Διαταραχής Πανικού δίνεται όταν το άτομο εκδηλώνει επανειλημμένες κρίσεις πανικού και τουλάχιστον για ένα μήνα ανησυχεί επίμονα μήπως εμφανίσει ξανά μία κρίση πανικού, στεναχωριέται για τις επιπτώσεις των κρίσεων πανικού και έχει αλλάξει σημαντικά η συμπεριφορά του.
Η διάγνωση της Διαταραχής Πανικού δίνεται μόνο στην περίπτωση που τα προαναφερθέντα συμπτώματα δεν οφείλονται σε κάποια ασθένεια ή χρήση ουσιών.
Καθώς τα συμπτώματα της κρίσης πανικού είναι έντονα και εκδηλώνονται ξαφνικά πολλές φορές το άτομο πιστεύει ότι πάσχει από μία σοβαρή οργανική ασθένεια όπως καρδιακή πάθηση ή ότι παθαίνει έμφραγμα, οπότε είναι πιθανό μετά από μία κρίση πανικού το άτομο να ζητήσει βοήθεια από έναν καρδιολόγο ή έναν παθολόγο.

Τις περισσότερες φορές, η κρίση πανικού βιώνεται ως ιδιαίτερα τρομαχτική εμπειρία. Τα σωματικά συμπτώματα είναι πολύ έντονα και πολλές φορές το άτομο πιστεύει ότι δεν μπορεί να τα ελέγξει και να τα αντιμετωπίσει και ίσως πιστέψει ότι κάτι κακό συμβαίνει με το σώμα του ή ότι μπορεί να πεθάνει. Μετά από μία κρίση πανικού το άτομο νιώθει εξαντλημένο και εξουθενωμένο και είναι αναμενόμενο να ανησυχεί μήπως εμφανιστεί ξανά μία κρίση πανικού. Η ανησυχία αυτή πολλές φορές περιγράφεται και ως άγχος αναμονής. Σε πολλές περιπτώσεις οι κρίσεις πανικού συνοδεύονται και από αγοραφοβία ως μία προσπάθεια του ατόμου να μειώσει τις πιθανότητες επανεμφάνισης κρίσεων.

Εξαιτίας των κρίσεων πανικού και της αγοραφοβίας πολλά άτομα δεν εργάζονται, δεν διασκεδάζουν, δεν κάνουν τα ψώνια τους. Επίσης πολλά άτομα αποφεύγουν εντελώς δραστηριότητες οι οποίες αυξάνουν τον καρδιακό ρυθμό (όπως ο αθλητισμός ή η σεξουαλική δραστηριότητα) από φόβο μήπως προκληθεί κρίση πανικού. Συχνά οι κοινωνικές επαφές των ατόμων που εμφανίζουν κρίσεις πανικού με ή χωρίς αγοραφοβία περιορίζονται στο ελάχιστο και οι διαπροσωπικές τους σχέσεις διαταράσσονται. Οι ίδιοι νιώθουν ότι οι άλλοι δεν τους καταλαβαίνουν και τα άτομα που αναλαμβάνουν την φροντίδα τους νιώθουν μπερδεμένα και ανίκανα να βοηθήσουν.

Πολύ συχνά τα άτομα που εκδηλώνουν κρίσεις πανικού με ή χωρίς αγοραφοβία αισθάνονται λύπη, στεναχώρια, απογοήτευση, θυμό, ντροπή, αδυναμία, απελπισία. Πιστεύουν ότι δεν θα έπρεπε να τους συμβαίνει κάτι τέτοιο και πολλές φορές πιστεύουν ότι τα συμπτώματα αυτά είναι το ξεκίνημα μίας σοβαρής διανοητικής και ψυχικής αρρώστιας. Τα έντονα δυσάρεστα συναισθήματα που βιώνει το άτομο αλλά και οι σκέψεις που κάνει πολλές φορές το εμποδίζουν να ζητήσει βοήθεια για τα συμπτώματά του με αποτέλεσμα να ταλαιπωρείται για πολλά χρόνια.
Εκτιμάται ότι η διαταραχή πανικού επηρεάζεται γενετικώς και πως βιολογικοί παράγοντες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτήν. Η διαταραχή πανικού επηρεάζεται επίσης από ψυχολογικές και συμπεριφορικές καταστάσεις της ζωής του ασθενούς.

Ποιες είναι οι διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές;

Ψυχοθεραπεία.
Από τις διάφορες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις, αυτή που φαίνεται ως η πλέον αποτελεσματική είναι η συμπεριφορική/γνωσιακή ψυχοθεραπεία, μόνη της ή σε συνδυασμό με φαρμακοθεραπεία. Στηρίζεται στην αύξηση της ανοχής του ασθενούς στα συμπτώματα του πανικού, στην πρόσκληση πανικού στο ιατρείο και στην εκμάθηση in vivo τρόπων αντιμετώπισης.
Για την Αγοραφοβία ακολουθείται πρόγραμμα σταδιακής έκθεσης.