Ο εγκέφαλος δημιουργεί νέες συνδέσεις ώστε το στρες και οι εμμονές να γίνονται οι αναπόφευκτοι συνοδοί στη ζωή μας.
Γνωρίζουμε πλέον, και το γνωρίζουμε γιατί είναι μετρήσιμο, ότι το χρόνιο στρες προκαλεί υπέρταση, σκληραίνει τις αρτηρίες (λόγω υπερέκκρισης της Ιντερλευκίνης 6), αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα, αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη, κατάθλιψης, ακόμα και αλτσχάιμερ και σίγουρα δεν μας κάνει οτι καλύτερο για φίλους και γνωστούς.
Oι έρευνες πλέον με σιγουριά διαπιστώνουν, ότι το χρόνιο στρες μπορεί να μεταβάλλει ακόμα και τη λειτουργία του εγκεφάλου (ως προς την λειτουργία των αμυγδαλοειδών πυρήνων και ιδιαίτερα των δικτυωμάτων), δημιουργώντας νέες συνδέσεις, κατά τρόπους μάλιστα που το στρες κατακτά μόνιμη θέση στην καθημερινότητα μας.
Αρκετές εξαιρετικά σημαντικές μελέτες, αποδεικνύουν ότι η λειτουργία του εγκεφάλου μεταβάλλεται από το χρόνιο στρες. Όπως χαρακτηριστικά λέει ο δρ Μακιούεν του Πανεπιστημίου Ροκφέλερ «ο εγκέφαλος είναι ένα ανθεκτικό όργανο με μεγάλη πλαστικότητα».
«Οι δενδρίτες και οι συνάψεις μπορούν και ανασχηματίζονται, αυξάνονται, μικραίνουν και ανακτούν το αρχικό τους σχήμα και μέγεθος πολλές φορές κατά τη διάρκεια του βίου».
Παρόλο που το στρες εμφανίστηκε εντονότερα με τους ξέφρενους ρυθμούς της καθημερινότητας στη μεταβιομηχανική κοινωνία, ωστόσο, η αντίδραση του οργανισμού σε αυτό είναι και παραμένει αρχέγονη.
Η αντίδραση του οργανισμού στο στρες είναι απολύτως απαραίτητη, για να μπορούμε να κάνουμε τους ελιγμούς που απαιτούνται στην καθημερινότητά μας, όπως παραδείγματος χάριν να αποφύγουμε έναν θηρευτή και να πιάσουμε ένα θήραμα, να καταπολεμήσουμε μια ασθένεια και να κινηθούμε πάνω στα δέντρα χωρίς να πέσουμε.
Η πιο εύκολα αναγνωρίσιμη απάντηση είναι η άμεση ενεργοποίηση ενός συστήματος, που ονομάζεται συμπαθητικό νευρικό σύστημα. Αφού δεχτεί μία στρεσογόνο πρόκληση και υπολογίσει τη σωστή απάντηση, ο εγκέφαλος ενεργοποιεί γρήγορα νεύρα που ξεκινούν από κέντρα ελέγχου του εγκεφαλικού στελέχους. Αυτό προκαλεί απελευθέρωση νοραδρεναλίνης από ποικίλες δομές και αδρεναλίνης από τα επινεφρίδια (βρίσκονται ακριβώς πάνω από τους νεφρούς). Αυτή η απελευθέρωση θεμελιώνει την αντίδραση μάχης ή φυγής – η κλασσική, άμεση αντίδραση…..που πρέπει να συμβεί ως απάντηση στον κίνδυνο. Όλοι αναγνωρίζουμε την αρχική αίσθηση μουδιάσματος, την εφίδρωση, την αυξημένη εγρήγορση, τους γρήγορους παλμούς, την αύξηση της αρτηριακής πίεσης και γενικά το αίσθημα φόβου που νιώθουμε, αμέσως μετά από το στρεσογόνο ερέθισμα. Αυτές οι αλλαγές συμβαίνουν λόγω της ενεργοποίησης υποδοχέων που βρίσκονται:
α) σε αιμοφόρα αγγεία, προκαλώντας συστολή σε αυτά, με αποτέλεσμα η αρτηριακή πίεση να αυξάνεται και
β) στην καρδιά, όπου προκαλούν επιτάχυνση της λειτουργίας της και παραγωγή αισθήματος δυνατού κτυπήματος στο στήθος, γνωστό ως ταχυπαλμία. Επίσης, ενεργοποίηση υποδοχέων στο δέρμα προκαλεί «ανόρθωση τριχών-ανατριχίλα», ενώ ενεργοποίηση υποδοχέων στα σπλάχνα, προκαλεί τα ανησυχητικά γαστρικά συναισθήματα που όλοι αντιλαμβανόμαστε ως στρες. Αυτές οι αλλαγές συμβαίνουν για να μας προετοιμάσουν να δώσουμε μάχη ή να τραπούμε σε φυγή – και να συγκεντρώσουμε το αίμα στα όργανα ζωτικής σημασίας δηλαδή στους μυς και στον εγκέφαλο.
Τα όργανα που επηρεάζονται από τις ορμόνες του στρες ανταποκρίνονται απολύτως σε αυτές τις αυξομειώσεις. Η πίεση στις αρτηρίες αυξάνεται και μειώνεται, οι παλμοί της καρδιάς επιταχύνονται ή επιβραδύνονται, τα έντερα συσπώνται και χαλαρώνουν. Αυτό το σύστημα της λεγόμενης «αλλόστασης»(Οι οργανισμοί επιζούν με τη διατήρηση μιας δυναμικής ισορροπίας με το περιβάλλον τους. Η οργάνωση αυτής της ομοιόστασης, της ικανότητας ή της τάσης ενός οργανισμού ή κυττάρου να διατηρεί την εσωτερική ισορροπία ρυθμίζοντας τις φυσιολογικές διαδικασίες της ,υπάρχει σε μοριακό, κυτταρικό, φυσιολογικό και συμπεριφοριστικό επίπεδο. Το άγχος είναι μια κατάσταση απειλής για αυτή την ισορροπία και η προσαρμογή στο στρες ή αλλόσταση (allostasis), παρέχει ένα πλεονέκτημα επιβίωσης. Η επιτυχής προσαρμογή δεν απαιτεί μόνο την ικανότητα να αποκρίνονται στο στρες, αλλά επίσης και την ικανότητα να ελέγχει κατάλληλα την απόκριση στο στρες), της διατήρησης του ελέγχου παρά τις συνεχείς μεταβολές, αποτελεί το διαμετρικά αντίθετο της ομοιόστασης που διατηρεί το pH και τη συγκέντρωση του οξυγόνου στο αίμα σταθερά.
Δυστυχώς, η ένταση με την οποία αντιδρά ο ανθρώπινος οργανισμός στο στρες τον καθιστά πολύ ευάλωτο. Εύκολα επηρεάζεται από αστάθμητους παράγοντες, σε σημείο τέτοιο ώστε μπορεί να τεθεί ακόμα και εκτός λειτουργίας.
Δύσκολη η αναγνώριση του προβλήματος
Ο Ρόμπερτ Σαπόλσκι, νευροβιολόγος και ειδικός στο στρες, της ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου Στάνφορντ επισημαίνει ότι πολύ συχνά το άγχος, εφόσον είναι έντονο, μεταβάλλεται σε σκοτεινό τούνελ από το οποίο όχι μόνο αδυνατούμε να βγούμε, αλλά όσο προσπαθούμε βυθιζόμαστε περισσότερο.
«Η αλήθεια είναι ότι δεν τα καταφέρνουμε καθόλου καλά στην αναγνώριση του προβλήματος. Με μεγάλη δυσκολία καταλαβαίνουμε πότε οι μηχανισμοί αντιμετώπισης του άγχους που διαθέτουμε δεν κάνουν τη δουλειά τους. Γι’ αυτό σε πολλές περιπτώσεις επαναλαμβάνουμε τις ίδιες συμπεριφορές αντί να δοκιμάσουμε κάτι καινούργιο» εξηγεί ο Αμερικανός ειδικός.
Ευτυχώς, οι συμπεριφορές που συνδέονται με το χρόνιο άγχος μπορούν να αλλάξουν.
Μας καταδιώκουν ανύπαρκτες απειλές
Στον άνθρωπο, ο εγκέφαλος σκέφτεται υπερβολικά πολύ. Σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να αντιλαμβάνεται ανύπαρκτες απειλές, ότι δηλαδή κινδυνεύει σε κάθε συνάντηση προσωπικού ή σε κάθε συγκέντρωση συμμαθητών. Εάν βρίσκεται σε διαρκή υπερδραστηριότητα για μεγάλο χρονικό διάστημα, ο μηχανισμός αποσυντονίζεται. Έτσι, οι αντιδράσεις που είναι ευπρόσδεκτες όταν είναι περιορισμένες, αποδεικνύονται εξαιρετικά επικίνδυνες όταν είναι εξαιρετικά έντονες. Για να καταφέρει κάποιος να τρέξει και να ξεφύγει από τον κίνδυνο πρέπει να αυξηθεί η αρτηριακή πίεση, ώστε να δώσει περισσότερο οξυγόνο στους μυς. Ωστόσο, η διαρκώς αυξημένη πίεση προκαλεί πολλαπλά προβλήματα υγείας. Γιατί, όμως, ο εγκέφαλος που βρίσκεται υπό στρες έχει μεγαλύτερη προδιάθεση στον σχηματισμό συνηθειών; Ισως, γιατί με αυτόν τον τρόπο μπορεί να αναλάβει τις περισσότερες συμπεριφορές ο “αυτόματος πιλότος” και ο εγκέφαλος να εστιάσει το ενδιαφέρον και την προσπάθεια στην κρίση που αντιμετωπίζει εκείνη τη στιγμή.
Τολμήστε λοιπόν με θετικές σκέψεις, γρήγορο περπάτημα, τουλάχιστον 10 λεπτά την ημέρα ασκήσεις συγκέντρωσης και επιμένετε σε αυτές!!!!! Η ΑΜΥΓΔΑΛΉ του εγκεφάλου, συμφώνα με πρόσφατα πειράματα, εύκολα μπορεί να ξεγελαστεί και να τροποποιήσει την λειτουργικότητα της έτσι ώστε να μην ενεργοποιείτε τόσο εύκολα ο μηχανισμός του στρες.
