Τι είναι παχυσαρκία;
- Ένα παγκόσμιο πρόβλημα με διαστάσεις επιδημίας, ιδιαίτερα κατά τις τελευταίες 2 δεκαετίες. Σχετίζεται με τις μεταβολές στον τρόπο διατροφής και διαβίωσης, που χαρακτηρίζονται από αυξημένη πρόσληψη θερμίδων και ελαττωμένη φυσική δραστηριότητα.
- Υπολογίζεται ότι ≈ 3-4 στα 10 Ελληνόπουλα και περίπου ο μισός ενήλικος πληθυσμός είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι.
- Η παχυσαρκία έχει σοβαρές επιπτώσεις στον οργανισμό, καθώς συνοδεύεται από επιπλοκές όπως είναι οι παρακάτω: ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, το λιπώδες ήπαρ, η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, ποικίλα ορθοπεδικά προβλήματα, δερματολογικές παθήσεις, αργή επούλωση των τραυμάτων, προβλήματα αναπνοής, άπνοια,προβλήματα μετά τη χορήγηση αναισθησίας κ.ά.
Πώς διαγιγνώσκεται;
Ένας απλός και εύχρηστος δείκτης είναι ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), ο οποίος προκύπτει από το πηλίκο Β/Υ2 (Β=βάρος, Υ=ύψος) και συσχετίζεται με τη λιπώδη μάζα του σώματος. Τα παιδιά κατατάσσονται ως υπέρβαρα όταν ο ΔΜΣ βρίσκεται πάνω από την καμπύλη της 85ης εκατ. Θέσης και παχύσαρκα όταν βρίσκεται πάνω από την καμπύλη της 97ης εκατ. Θέσης ως προς την ηλικία τους.
Πώς αντιμετωπίζεται;
Με την εφαρμογή σωστής διατροφής
Τα γεύματα πρέπει να είναι επαρκή σε θρεπτικά συστατικά, σύμφωνα με τις διεθνείς διαιτητικές συστάσεις. Το παιδί πρέπει να διδαχτεί την επιλογή των κατάλληλων τροφίμων με τρόπο εύληπτο και κατανοητό. Ένας τέτοιος τρόπος είναι η δίαιτα του σηματοδότη.
| ΚΟΚΚΙΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ | ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ ΤΡΟΦΙΜΑ | ΠΡΑΣΙΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ |
| Τηγανισμένα τρόφιμα | Αρνί,χοιρινό,βοδινό | Κοτόπουλο (χωρίς πέτσα) |
| Τσιπς πατάτας | Μπιφτέκια | Ψάρι |
| Πίτες,ζυμαρικά | Αυγά και τυρί | Όσπρια |
| Γεύματα έξω | Γεύματα φυτοφάγων | Ψωμί ολικής αλέσεως |
| Burgers,λουκάνικα | Ψωμί,τζαπάτα | Λαχανικά,σαλάτες |
| Ζάχαρη | Πατάτες | Φρέσκα ή αποξηραμένα φρούτα |
| Γλυκά | Ρύζι | Φρέσκοι ή έτοιμοι χυμοί φρούτων χωρίς ζάχαρη |
| Σοκολάτα | Ζυμαρικά | Χορτόσουπες |
| Σοκολατένια ή βιομηχανικά μπισκότα | Απλά δημητριακά χωρίς ζάχαρη | Δημητριακά ολικής αλέσεως χωρίς ζάχαρη |
| Τούρτες | Γάλα χαμηλών λιπαρών | Καραμέλες χωρίς ζάχαρη |
| Ροφήματα με ζάχαρη | Βούτυρο,μαργαρίνη | Αναψυκτικά χωρίς ζάχαρη |
| Επιδόρπια | Ελαιόλαδο | Ζελέ χωρίς ζάχαρη |
| Δημητριακά με ζάχαρη ή μέλι | Γιαούρτι χαμηλών λιπαρών | Ξηροί καρποί χωρίς αλάτι |
Τα τρόφιμα της κόκκινης ομάδας πρέπει να περιορίζονται σε ένα την ημέρα. Τα τρόφιμα της πορτοκαλί ομάδας πρέπει να χορηγούνται μόνο κατά τα γεύματα. Τα τρόφιμα της πράσινης ομάδας καταναλώνονται ελεύθερα και αντικαθιστούν σταδιακά τα κόκκινα. Βοηθούμε στη μείωση της πρόσβασης σε κόκκινα τρόφιμα με περισσότερα γεύματα στο σπίτι, με σερβίρισμα στο πιάτο από την κουζίνα και όχι στο τραπέζι και χωρίς περιθώριο αύξησης της προεπιλεγμένης μερίδας.
Προσοχή!!!
- Τα παχύσαρκα παιδιά,αν και υπερκαλύπτουν τις ενεργειακές τους ανάγκες, συχνά δεν καλύπτουν τις ανάγκες τους σε θρεπτικά συστατικά, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία, με αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξή τους.
- Στην περίπτωση εφαρμογής υποθερμικού διαιτολογίου με σκοπό την απώλεια βάρους, υπάρχει ο κίνδυνος της μη κάλυψης των αναγκών σε θρεπτικά συστατικά, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Για τον παραπάνω λόγο είναι απαραίτητη η ιατρική παρακολούθηση και η σωστή καθοδήγηση του παιδιού.
Με τη φυσική δραστηριότητα
- Είναι αναγκαία η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας του παιδιού αρχικά σε 30 λεπτά μέτριας προς έντονη φυσικής δραστηριότητας την ημέρα, 5 φορές την εβδομάδα, με στόχο τα 60 λεπτά ημερησίως,για τουλάχιστον 5 φορές την εβδομάδα.
- Η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας συνδυάζεται με τη μείωση της χρήσης της τηλεόρασης και των ηλεκτρονικών παιχνιδιών σε λιγότερες από 2 ώρες την ημέρα.
Βοηθούμε στην αύξηση της φυσικής δραστηριότητας του παιδιού με τα παρακάτω:
- Με την απομάκρυνση της τηλεόρασης από το χώρο στον οποίο γευματίζει το παιδί και η οικογένεια.
- Με την καθιέρωση οικογενειακών συνηθειών που περιλαμβάνουν κοινές απογευματινές δραστηριότητες (αθλητισμός, περπάτημα, bowling κ.ά.). Τα μέλη της οικογένειας παράλληλα με τη δραστηριότητα συζητούν τις διατροφικές επιλογές της ημέρας και οι γονείς επιβραβεύουν τις θετικές επιλογές εκ μέρους του παιδιού.
Προτάσεις για την καλύτερη οργάνωση της σωματικής άσκησης για όλη την οικογένεια
Εβδομαδιαία οικογενειακή δραστηριότητα το Σαββατοκύριακο (βόλτες με το ποδήλατο, δουλειές στο σπίτι ή στον κήπο, αθλητικές δραστηριότητες κ.ά.).
Για τις μικρότερες ηλικίες
Παιχνίδι έξω από το σπίτι ή μέσα σε αυτό, σε ειδικά διαμορφωμένο και εξοπλισμένο χώρο, και αποφυγή αγοράς ηλεκτρονικών παιχνιδιών.
Για τις μεγαλύτερες ηλικίες
Ομαδικά παιχνίδια όπως είναι το ποδήλατο, η βόλτα με το σκύλο, ο χορός, η κολύμβηση, το σκοινάκι ή το λάστιχο για τα κορίτσια, το μπάσκετ ή το ποδόσφαιρο για τα αγόρια, καθώς και η βάδιση, με στόχο ≥10.000 βήματα την ημέρα καταμετρημένα με βηματομετρητή.
Πώς προλαμβάνεται η παχυσαρκία;
Η πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας αποτελείστόχο οικογενειακό και κοινωνικό. Ποικίλες παρεμβάσεις σχεδιάζονται σ’όλες τις ηλικίες και αποσκοπούν στα παρακάτω:
- Κατά την περιγεννητική περίοδο: Στη διατροφική εκπαίδευση της μητέρας για εξασφάλιση καλής περιγεννητικής φροντίδας και διατροφής και αποφυγή υπερβολικής αύξησης του βάρους κατά την εγκυμοσύνη ή μετά τον τοκετό.
- Κατά τη βρεφική ηλικία: Στην ενθάρρυνση του αποκλειστικού θηλασμού μέχρι τον 6ο μήνα, την εισαγωγή των στερεών τροφών κατά τον 6ο μήνα, την ισορροπημένη διατροφή με στενή παρακολούθηση του βάρους του βρέφους.
- Κατά τη νηπιακή ηλικία: Στην εξοικείωση με ποικιλία τροφών και γεύσεων ενθαρρύνοντας την υιοθέτηση υγιών γευστικών προτιμήσεων, με παράλληλη παρακολούθηση του ρυθμού αύξησης του βάρους του παιδιού.
- Κατά την παιδική ηλικία: Στην ενθάρρυνση της διατροφικής αγωγής και της καθημερινής φυσικής δραστηριότητας, με στόχο την αποφυγή ανάπτυξης υπερβολικού λιπώδους ιστού προεφηβικά.
- Κατά την εφηβική ηλικία: Στη διατήρηση υγιών διατροφικών συνηθειών ως γονείς της επόμενης γενιάς και στην αύξηση της καθημερινής φυσικής δραστηριότητας, με στόχο την πρόληψη της υπερβολικής πρόσληψης βάρους κατά τη διάρκεια της επιτάχυνσης της ανάπτυξης, αλλά και την αποτροπή ανεπαρκειών σε θρεπτικές ουσίες.
Ο γονιός παίζει σημαντικό ρόλο στη διατροφική εκπαίδευση του παιδιού, καθώς:
- Αποφασίζει ποια τρόφιμα μπαίνουν στο σπίτι, πότε και πού γευματίζει το παιδί, ενώ το παιδί αποφασίζει αν και πόσο θα φάει.
- Είναι σταθερός προς αποφυγή συγκεχυμένων μηνυμάτων στο παιδί και δεν χρησιμοποιεί τα τρόφιμα για επιβράβευση ή τιμωρία.
- Παρατηρεί τις διατροφικές επιλογές του παιδιού και το επαινεί, όταν αυτές είναι προς τη σωστή κατεύθυνση.
- Θεσπίζει όρια συμπεριφοράς (λέει «όχι» όταν οι συνθήκες το απαιτούν), ωστόσο, δεν αστυνομεύει, δεν ταπεινώνει και δεν «ντροπιάζει» το παιδί.
Σε ιδιαίτερες καταστάσεις όπως είναι το φαγητό στη σχολική καντίνα, οι διακοπές, οι γιορτές, τα πάρτι κ.ά. Απαιτείται ο εκ των προτέρων σχεδισμός και η καθοδήγηση του παιδιού με πρακτικές οδηγίες επίλυσης πιθανών προβλημάτων (με τη βοήθεια παιχνιδιών «προσομοίωσης», «παιχνιδιών ρόλων» κ.ά).
