Το επίκεντρο κάθε χειρουργικής αίθουσας είναι αναμφίβολα το χειρουργικό κρεβάτι. Η θέση του είναι το σημείο αναφοράς και αποτελεί τη βάση για την οργάνωση και τοποθέτηση όλων των άλλων συσκευών υψηλής τεχνολογίας των χειρουργικών αιθουσών, όπως οι βάσεις τη οροφής για τα συστήματα αναισθησίας, τα φώτα οροφής, χειρουργικά μικροσκόπια και παροχές πεπιεσμένου αέρα για μηχανήματα και συσκευές. Ο ασθενής τοποθετείται πάνω σε αυτό για να υποβληθεί σε συγκεκριμένη εγχείρηση, με άλλα λόγια, το χειρουργικό κρεβάτι πρέπει να ικανοποιεί τις ανάγκες του χειρουργού, του αναισθησιολόγου και του ασθενούς. Με τον καιρό βέβαια, αναπτύχτηκαν διάφορες εξειδικευμένες χειρουργικές ειδικότητες από τη λεγόμενη ’’γενική χειρουργική’’, γεγονός που οδήγησε στο σχεδιασμό και κατασκευή χειρουργικών κρεβατιών με ειδικότερες απαιτήσεις. Για παράδειγμα η ρύθμιση του ύψους πρέπει να προσαρμοστεί στο ύψος του χειρουργού για εργονομική εργασία. Λοξή τοποθέτηση (Trendelenburg ή αντι-Trendelenburg) που να επιτρέπει την άμεση λήψη κάποιων μέτρων σε ιδιαίτερες περιπτώσεις, όπως διασωλήνωση σε ειλεό, κλπ. Να παρέχει κλίση δεξιά / αριστερά για να δίνει καλύτερη εικόνα μέσα σε συγκεκριμένη κοιλότητα του σώματος και για την προσπέλαση μερικών οργάνων στις ελάχιστα επεμβατικές εγχειρήσεις. Ρυθμίσεις που να επιτρέπουν θέσεις μερικών άλλων τμημάτων του σώματος, όπως τα άκρα. Καλή κινητικότητα ώστε να δέχεται τον ασθενή από την κλίνη του νοσοκομείου ή το φορείο μεταφοράς στο χειρουργείο.
Οι μέρες κατά τις οποίες οι χειρουργοί χειρουργούσαν τους ασθενείς τους στο κρεβάτι του νοσοκομείου πάνε σχεδόν δύο αιώνες πίσω (Σχήμα 1). Αρχικά χρειάζονταν μόνο το χαμηλό ύψος της κλίνης και τη σταθερή τοποθέτηση του ασθενούς την οποία υποστήριζαν οι ίδιοι από τη χειρουργική ομάδα.
Σχήμα 1 : Επέμβαση την εποχή του Λίστερ με τη βοήθεια νέφους καρβολικού οξέος
Στη συνέχεια έγιναν κάποια διορθωτικά μέτρα τα οποία ελάμβαναν υπόψη τα βασικά ανατομικά χαρακτηριστικά σημεία του ανθρωπίνου σώματος, όπως για παράδειγμα τα ισχία και τα γόνατα, μερικά από τα οποία εμφανίζονται παρακάτω (Σχήμα 2).
Σχήμα 2: Ξύλινο χειρουργικό κρεβάτι με καλλιτεχνικά σχεδιασμένες λεπτομέρειες,, γύρω στα 1860.
Ένα κινητό χειρουργικό τραπέζι με μεταλλικό σκελετό και ειδική ρύθμιση για θέση Trendelenburg και αντι-Trendelenburg (σχήμα 3), έγινε το πρότυπο για την επόμενη γενιά λειτουργικών τραπεζιών.
Σχήμα 3: Χειρουργικό τραπέζι (Stelzner) του 1890.
Το χειρουργικό τραπέζι σύμφωνα με τον Hahn (Σχήμα 4), έπρεπε να διαθέτει με μεταλλική δομή η οποία περιελάμβανε τη συσκευή για την Trendelenburg αντι-Trendelenburg θέση και την προσαρμογή σε ύψος.
Σχήμα 4: Χειρουργικό τραπέζι (Hahn) γύρω στα 1910.
Η περαιτέρω ανάπτυξη των χειρουργικών τεχνικών και επεμβάσεων, απαιτούσε πλέον λεπτομερέστερες και συγκεκριμένες διαδικασίες προσαρμογής του τραπεζιού και της θέσεως του ασθενούς. Το χειρουργικό τραπέζι ” Heidelberger 3000″ (Σχήμα 5) με ευελιξία σε πολλά σημεία του, υδραυλικό ύψος προσαρμογής, Trendelenburg και αντι-Trendelenburg θέση, ικανοποιούσε εκείνες τις ανάγκες.
Σχήμα 5: Το χειρουργικό τραπέζι ” Heidelberger 3000″
Η απαίτηση για καλύτερη υγιεινή στο χειρουργικό τραπέζι οδήγησε σε χειροκίνητους τροχούς που ρύθμιζαν και προσάρμοζαν διεγχειρητικά όλες τις αναγκαίες παραμέτρους του τραπεζιού όποτε ήταν επιθυμητό. Το μεγάλο τραπέζι Heidelberger (σχήμα 6), όπως ονομάστηκε, φαίνεται πως εκπλήρωνε τις ανάγκες και απαιτήσεις της γενικής χειρουργικής. Χωριζόταν σε δύο επίπεδα-επιφάνειες, άνω και κάτω, επιφάνεια για το σώμα που χωριζόταν σε διάφορα ξεχωριστά τμήματα που επικοινωνούσαν μεταξύ τους με γέφυρες, διαιρεμένες πλατφόρμες σκελών και υδραυλική ρύθμιση ύψους, έτσι ώστε ο ασθενής να προσαρμόζεται στην ιδανική θέση για την επέμβαση.
Σχήμα 6: Το μεγάλο τραπέζι Heidelberger, γύρω στα 1960.
Εν τω μεταξύ, η ανάπτυξη της ακτινολογίας, δεν άφησε απ’ έξω το σχεδιασμό νέων πιο απαιτητικών τραπεζιών. Η προϋπόθεση για διεγχειρητική σάρωση του ασθενούς προϋπόθετε το χειρουργικό τραπέζι να είναι ακτινοδιαπερατό στις ακτίνες Χ. Μέχρι τότε, οι ακτινολογικές κασέτες σπρώχνονταν απλώς κάτω από το σώμα τους ασθενούς, ενώ τώρα ήταν κρίσιμο να ’’διαπερνάται’’ ο ασθενής και το χειρουργικό τραπέζι και να εμφανίζονται τα αποτελέσματα αυτής της σάρωσης αμέσως. Το πρώτο τέτοιο σύστημα τραπεζιού στον κόσμο (Maquet 1120), παρουσιάστηκε σε χειρουργικό συνέδριο στο Μόναχο (Σχήμα 7).
Σχήμα 7: Το σύστημα τραπεζιού Maquet 1120, από το 1964.
Αυτή ήταν η αρχή, πια για την εξέλιξη νέων πιο λειτουργικών τραπεζιών με την έννοια της ευκολότερης μεταφοράς των ασθενών. Οι βασικές αρχές και ιδιότητες της υγιεινής αυτού του συστήματος εξακολουθούν να ισχύουν. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το σύστημα “1120” είναι ακόμη πλήρως λειτουργικό και σε χρήση. Το “Heidelberger 1130” (σχήμα 8) είναι ένα ηλεκτροϋδραυλικό χειρουργικό τραπέζι που λειτουργεί με τη βοήθεια μπαταρίας. Το πλαίσιο πάνω στο οποίο βρίσκεται ο ασθενής χωρίζεται σε οκτώ τμήματα και είναι ακτινοδιαπερατό στις ακτίνες. Το πάνω μέρος της πλάτης κινείται με ηλεκτροκινητήρες.
Σχήμα 8: Το χειρουργικό τραπέζι “Heidelberger 1130”, σύνηθες στην περίοδο 1984-2003.
Η ηλεκτροϋδραυλική αυτή μονάδα αποδείχτηκε ιδιαίτερα αποτελεσματική για πολλά χρόνια με πιο πετυχημένο μοντέλο το Betastar 1131 (σχήμα 9).
Σχήμα 9: Το πετυχημένο εμπορικά μοντέλο Betastar 1131, των ετών 1990-2000.
Το σύστημα χειρουργικού τραπεζιού Betamaquet 1140 (σχήμα 10), είναι ένα χειρουργικό τραπέζι με ηλεκτροϋδραυλικό σύστημα με σταθερές και, εναλλακτικά, κινητές στήλες μαζί εννέα διαφορετικές εκδοχές τοποθέτησης των ασθενών, με χειροκίνητη ρύθμιση.
Σχήμα 10: Το σύστημα χειρουργικού τραπεζιού Betamaquet 1140, σε χρήση από το 1994.
Το Alphamaquet 1150 (σχήμα 11) είναι ένα ηλεκτρομηχανικό λειτουργικό σύστημα με σταθερές, και, εναλλακτικά κινητές στήλες στηρίξεως μαζί με δώδεκα διαφορετικές θέσεις τους ασθενούς και μονάδα μικροεπεξεργαστή.
Σχήμα 11: Το σύστημα Alphamaquet 1150, από το 1995.
Ένα πιο επίμηκες τραπέζι όμως έπρεπε να αναπτυχθεί για τη θεραπεία καταγμάτων των μακρών οστών, κυρίως του μηριαίου οστού, που να κάνει δυνατή την έκταση αλλά και επαναφορά του σπασμένου άκρου κάτω από ακτινολογικό έλεγχο και την τοποθέτηση ειδικού ήλου. Οι απαιτήσεις αυτές ικανοποιήθηκαν με το ειδικό τραπέζι Orthostar 1425, από το 1997.
Το δημοφιλές στους ορθοπεδικούς, ειδικό τραπέζι Orthostar 1425, από το 1997.
Βεβαίως στον αιώνα που ανέτειλε οι τεχνολογικές εξελίξεις προχωρούν ταχύτατα και τα χειρουργικά τραπέζια δεν θα μπορούσαν να μείνουν ανεπηρέαστα. Πολλές εταιρείες δραστηριοποιούνται στο χώρο και καλύπτουν πλέον όλες τις σύγχρονες ανάγκες των πολύπλοκων χειρουργικών επεμβάσεων που γίνονται στις χειρουργικές αίθουσες του εικοστού πρώτου αιώνα.
Βιβλιογραφικές αναφορές:
- Peters M.G., Berger A.C., Schwartz G.F, Yeo C.J., Cowan S.W.: John Chalmers DaCosta (1863-1933): restoration of the old operating table. Am. Surg. 2013; 79(3):232-4.
- Steimle RH. : Operating rooms during the second half of the 20th century and its change with surgical advances. Hist. Sci. Med. 2011; 45(2):187-95.
- Germain M.A, Bonvalot S., Missana M.C.: The development of operating tables. Ann Chir. 2006;131 (2):162-6.
- Petty W.C.: The operating table: a historical perspective. Todays Surg Nurse. 1996; 18(4):30-4.
- Σχορετσανίτης Νικ. Γεώργιος, Σουλτάτου Ιωάν. Ειρήνη: Το παλιότερο σωζόμενο χειρουργείο του Λονδίνου. www.medicaltime.gr/29 Μαρτίου 2013.
