Η αιδιοκολπίτιδα αποτελεί το συνηθέστερο πρόβλημα των μικρών κοριτσιών που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι παιδίατροι και οι γυναικολόγοι. Υπολογίζεται ότι μέχρι την ηλικία των 10 ετών 90% των κοριτσιών θα παρουσιάσει τουλάχιστον μία φορά πρόβλημα με αιδιοκολπίτιδα.
Με τον όρο αιδιοκολπίτιδα περιγράφουμε τη λοίμωξη που πρωτοεμφανίζεται στα έξω γεννητικά όργανα και σταδιακά επεκτείνεται εσωτερικά στην περιοχή του κόλπου, δίνοντας την εικόνα της κολπίτιδας.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν να δούμε ποιοι είναι οι βασικότεροι παράγοντες για την εκδήλωση της νόσου. Στην παιδική ηλικία δεν υπάρχουν οιστρογόνα και έτσι το ουδέτερο ph του κόλπου αποτελεί πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη των παθογόνων μικροοργανισμών, τα μικρά χείλη ενός κοριτσιού είναι λεπτότερα και αφήνουν ανοιχτή την είσοδο του κόλπου, ο κολπικός βλεννογόνος είναι ακόμα ατροφικός και σε συνδυασμό με την έλλειψη της τρίχωσης του εφηβαίου (φυσιολογικό χαρακτηριστικό της προεφηβείας) αποτελούν τα χαρακτηριστικότερα ανατομικά αίτια.
Όμως δεν είναι τα μόνα. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι σε μικρότερες ηλικίες η πτωχή υγιεινή μπορεί να αποτελέσει έναν ακόμα παράγοντα κινδύνου. Συχνά τα κορίτσια αγγίζουν με τα χέρια τους τα γεννητικά τους όργανα, δεν καθαρίζονται σωστά μετά την χρήση της τουαλέτας, η είσοδος του κόλπου είναι πιο κοντά στον πρωκτό καθώς το σώμα των παιδιών είναι μικροκαμωμένο, η χρήση της «πάνας» συγκρατεί και μεταφέρει κόπρανα και μικρόβια από τον πρωκτό προς τον κόλπο, ενώ συχνά τα κορίτσια μπορεί να βάζουν και αντικείμενα όπως π.χ. παιχνίδια ή υπολείμματα χαρτιού τουαλέτας στην περιοχή του αιδίου.
Η χρήση μη φιλικών σαπουνιών μπορεί να ερεθίσει την «ευαίσθητη» περιοχή του κοριτσιού και τέλος σημαντικό ρόλο παίζει το είδος των υφασμάτων που χρησιμοποιούνται στο ρουχισμού του. Συνθετικά υφάσματα σε εσώρουχα καλσόν ή ελαστικά παντελόνια εμποδίζουν το σωστό αερισμό των γεννητικών οργάνων και δημιουργούν δυσοσμία και ερεθισμό. Συνήθως ως καταλληλότερα θεωρούνται τα βαμβακερά υφάσματα που επιτρέπουν τη δίοδο του αέρα.
Ας δούμε λοιπόν πως θα αντιληφθούμε ότι το κορίτσι μας ίσως να έχει κολπίτιδα.
Το πιο σύνηθες φαινόμενο είναι να βρούμε αυξημένη έκκριση κολπικών υγρών στο εσώρουχο των οποίων το χρώμα μπορεί και να διαφέρει ανάλογα με την αιτία, μπορεί να είναι λευκό, κιτρινωπό, πρασινωπό, ενώ τα υγρά αυτά είναι συνήθως δύσοσμα. Επίσης μπορεί να συνυπάρχουν κνησμός (φαγούρα), ερεθισμός, πόνος κατά την ούρηση, αλλά ακόμη και σταγόνες αίματος. Τέλος σε παραμελημένες περιπτώσεις μπορεί να εμφανισθεί σύμμυση (συνένωση) μικρών χειλέων αιδοίου η οποία είναι συχνότερη μέχρι την ηλικία των 6 ετών.
Για να γίνει σωστά η διάγνωση προκειμένου να ακολουθήσει η καταλληλότερη θεραπεία πρέπει να προηγηθεί η λεπτομερής λήψη ιστορικού του παιδιού από τους γονείς/κηδεμόνες που συνήθως αποκαλύπτει τον παθογενετικό μηχανισμό. Η εξέταση θα ολοκληρωθεί με την ειδική λήψη καλλιεργειών κολπικών υγρών. Με την καλλιέργεια θα εξακριβώσουμε πιο μικρόβιο προκαλεί την κολπίτιδα και το παιδί θα κάνει θεραπεία με το κατάλληλο αντιβιοτικό. Η εξέταση γίνεται με ένα πολύ μικρό, αποστειρωμένο, βαμβακοφόρο στειλεό, μέσα από το φυσιολογικό άνοιγμα του παρθενικού υμένα. Η εξέταση είναι απολύτως ασφαλής για την ακεραιότητα του παρθενικού υμένα όταν γίνεται από παιδογυναικολόγο.
Η παρθενοσκόπηση εκτελείται, όταν η κολπίτιδα δεν αντιμετωπίζεται με στοχευμένες αντιβιώσεις, όταν υπάρχει κολπική αιμορραγία ή όταν υπάρχει υποψία ύπαρξης ξένου σώματος, νεοπλάσματος ή συγγενούς ανωμαλίας.
Η αντιμετώπιση της αιδοιοκολπίτιδας παρουσιάζει αρκετές δυσκολίες. Πρέπει να γίνεται καλλιέργεια κολπικών υγρών και να απομονώνεται το υπεύθυνο μικρόβιο. Μόνο τότε (και σύμφωνα με το τεστ ευαισθησίας σε αντιβιόγραμμα) αναγνωρίζεται ποιο είναι το κατάλληλο αντιβιοτικό για το παιδί. Είναι απαράδεκτο στη σημερινή εποχή, να δίνονται διάφορες «τυφλές» θεραπείες σε παιδιά, φορτώνοντας τους τρυφερούς αυτούς οργανισμούς με φαρμακευτικές ουσίες, που δεν τους βοηθούν να ξεπεράσουν το πρόβλημά τους.
Οι απλές μορφές κολπίτιδας αντιμετωπίζονται μόνο με πλύσεις και τήρηση των κανόνων καλής υγιεινής. Στις σοβαρές κολπίτιδες καλύτερα αποτελέσματα επιτυγχάνονται όταν, μαζί με τη χορήγηση του αντιβιοτικού από το στόμα, γίνεται και τοπική θεραπεία με το ίδιο αντιβιοτικό με κολπική έγχυση, από παιδογυναικολόγο, με ιδιαίτερη τεχνική.
Η σωστή θεραπεία είναι απαραίτητη προκειμένου η λύση του προβλήματος να είναι ριζική και αποτελεσματική.
Οι λοιμώξεις, που δεν αντιμετωπίζονται σωστά ή μένουν αδιάγνωστες, συνήθως επανεμφανίζονται, παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα και προκαλούν πολλά προβλήματα. Κάποιες φόρες, τα μικρόβια, που προκαλούν την κολπίτιδα, μπορεί να προχωρήσουν από τον κόλπο μέσα στη μήτρα και από εκεί προς τις σάλπιγγες. Είναι πιθανό, να εγκατασταθούν εκεί προκαλώντας σαλπιγγίτιδα και πολλές φορές την απόφραξή τους, με συνεπεία την αδυναμία μελλοντικής γονιμοποίησης.
Η έγκαιρη θεραπεία απομακρύνει τον κίνδυνο μείωσης της γονιμότητας και γενικότερα της μελλοντικής αναπαραγωγικής υγείας του νεαρού κοριτσιού.
