Τα συμβατικά τσιγάρα σκοτώνουν σχεδόν τους μισούς χρήστες τους. Τι δείχνουν τα νεότερα δεδομένα για τις επιδράσεις των εναλλακτικών προϊόντων νικοτίνης δυνητικά μειωμένης βλάβης.
Η μείωση της βλάβης από το κάπνισμα δεν αρχίζει ούτε τελειώνει με τα ηλεκτρονικά τσιγάρα. Υπάρχουν πολλές εναλλακτικές επιλογές για τις οποίες πρέπει να ενημερώνονται με αντικειμενικότητα οι καπνιστές, που δεν μπορούν να διακόψουν το κάπνισμα, ώστε να διαλέγουν όποια τους ταιριάζει καλύτερα και μπορεί να περιορίσει τις τοξικές επιδράσεις των συμβατικών τσιγάρων.
Η γκάμα των προϊόντων νικοτίνης μειωμένης βλάβης είναι ευρεία. Συμπεριλαμβάνει τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, τα προϊόντα νικοτίνης για χρήση από το στόμα (oral nicotine pouches), τα καπνικά μασώμενα προϊόντα (όπως το snus), τα προϊόντα θέρμανσης καπνού κ.ά. Ωστόσο σε παγκόσμιο επίπεδο δεν υπάρχει κοινή γραμμή των υγειονομικών Αρχών ως προς τη χρήση τους. Έτσι, άλλα είναι εγκεκριμένα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλα όχι. Επιπλέον, ορισμένα έχουν λάβει έγκριση σε χώρες όπως οι ΗΠΑ ως προϊόντα μειωμένης βλάβης, αλλά στην ΕΕ όχι.
Παρ’ όλα αυτά, αυξάνονται σταδιακά τα επιστημονικά δεδομένα για τα δυνητικά οφέλη τους έναντι των συμβατικών τσιγάρων.
Τις επισημάνσεις αυτές έκανε ομάδα επιστημόνων που συμμετείχαν σε στρογγυλή τράπεζα με θέμα «Safer nicotine products – it’s not all about vaping». Η συζήτηση διεξήχθη στο πλαίσιο του 9ου Παγκόσμιου Φόρουμ για τη Νικοτίνη, το οποίο πραγματοποιήθηκε 15-18 Ιουνίου 2022 στη Βαρσοβία. Στο Φόρουμ συμμετείχαν περισσότεροι από 50 εμπειρογνώμονες για τον καπνό και τη νικοτίνη, από πολλές χώρες του κόσμου.
Χωρίς καπνιστές η Σουηδία
Στο παράδειγμα της Σουηδίας έκανε εκτενή αναφορά ο Dr. Karl Fagerström, ειδικός στην εξάρτηση από τη νικοτίνη και τη διακοπή του καπνίσματος.
Στη σκανδιναβική αυτή χώρα το ποσοστό των καπνιστών συμβατικών τσιγάρων είναι το χαμηλότερο απ’ οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Συμβατικά τσιγάρα καπνίζει λιγότερο από το 5% του ενήλικου πληθυσμού, είπε. Σε αυτό έχει συμβάλλει το γεγονός ότι εδώ και δεκαετίες επιτρέπεται η χρήση του snus, ενός καπνικού μασώμενου προϊόντος που περιέχει νικοτίνη αλλά δεν εκθέτει τους καπνιστές στα τοξικά χημικά της καύσης του καπνού.
Όπως είπε ο Dr. Fagerström, η διαφορά αυτή αποτυπώνεται στα επιδημιολογικά στοιχεία της χώρας. Η Σουηδία έχει τους λιγότερους θανάτους λόγω καπνίσματος σε όλη την ΕΕ, αλλά και τους λιγότερους λόγω καρκίνου του πνεύμονα. Ενδεικτικά, οι μέσοι θάνατοι των ανδρών 60-69 ετών από καρκίνο του πνεύμονα είναι:
220 ανά 100.000 κατά μέσον όρο στην ΕΕ
87 ανά 100.000 στη Σουηδία
91 ανά 100.000 στη δεύτερη χαμηλότερη ευρωπαϊκή χώρα
Οι διαφορές είναι τόσο σημαντικές, ώστε το σουηδικό snus ήταν το πρώτο καπνικό προϊόν που αναγνωρίστηκε ως «λιγότερο επιβλαβές προϊόν νικοτίνης» στις ΗΠΑ από την Υπηρεσία Τροφίμων & Φαρμάκων (FDA). Είναι επίσης το μοναδικό που του επετράπη να αναγράψει στη συσκευασία του ότι η χρήση του αντί των συμβατικών τσιγάρων θέτει τον χρήστη σε μικρότερο κίνδυνο αναπτύξεως:
Καρκίνου του στόματος
Καρδιοπάθειας
Καρκίνου του πνεύμονα
Εγκεφαλικού
Εμφυσήματος και χρόνιας βρογχίτιδας (χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια)
Τα προϊόντα νικοτίνης για χρήση από το στόμα
Ένα άλλο προϊόν νικοτίνης μειωμένης βλάβης που χρησιμοποιείται στη Σουηδία είναι τα προϊόντα νικοτίνης για χρήση από το στόμα (oral nicotine pouches).
Όπως εξήγησε ο Dr. Fagerström, τα προϊόντα αυτά δεν περιέχουν κανένα άλλο συστατικό του καπνού, πλην της νικοτίνης. Τα υπόλοιπα συστατικά τους είναι συνήθως κυτταρίνη και ορισμένα άλατα που διευκολύνουν την απορρόφησή της από τον βλεννογόνο του στόματος. Τα άλατα αυτά χρησιμοποιούνται και στα προϊόντα υποκατάστασης της νικοτίνης (π.χ. τσίχλες νικοτίνης). Κάθε προϊόν περιέχει 2-12 mg νικοτίνης.
Έρευνες στις οποίες συγκρίθηκαν τα προϊόντα αυτά με τις τσίχλες και τις παστίλιες νικοτίνης κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι έχουν παρόμοια σύσταση. Επομένως δεν υπάρχει αυξημένος κίνδυνος, κατά τον Dr. Fagerström.
Αξιολόγηση της επικινδυνότητας
Στην επικινδυνότητα του καπνίσματος και των προϊόντων νικοτίνης δυνητικά μειωμένης βλάβης αναφέρθηκε η Dr. Rachel Murkett, διευθύντρια έργου στην συμβουλευτική εταιρεία δημοσίας υγείας Biochromex.
Όπως είπε, τα χείριστα όλων είναι τα καιόμενα προϊόντα καπνού, δηλαδή τα συμβατικά τσιγάρα. «Τα προϊόντα που βασίζονται στην καύση του καπνού, ξέρουμε χωρίς καμία αμφιβολία ότι είναι εξαιρετικά επιζήμια για την υγεία. Ο Παγκόσμια Οργανισμός Υγείας υπολογίζει ότι τα καιόμενα τσιγάρα σκοτώνουν σχεδόν τους μισούς χρήστες τους», τόνισε.
Μερικά προϊόντα νικοτίνης είναι γνωστό ότι φέρουν μειωμένους κινδύνους σε σύγκριση με τα καιόμενα προϊόντα καπνού, καθώς διαφέρουν στις εκπομπές τοξικών ουσιών, συνέχισε. Γι’ αυτό εξάλλου έχουν λάβει σχετικές αδειοδοτήσεις από την FDA (snus, προϊόντα θέρμανσης καπνού).
Στην πραγματικότητα, η αξιολόγηση της σχετικής επικινδυνότητας κάθε προϊόντος νικοτίνης που πραγματοποίησαν η Dr. Murkett και οι συνεργάτες της, έδειξε ότι ενώ το τσιγάρο λαμβάνει βαθμολογία 100 στην επικινδυνότητα:
Τα μειωμένου κινδύνου προϊόντα καπνού (reduced risk tobacco products) λαμβάνουν βαθμολογίες κάτω από 15,1. Σε αυτά οποία συμπεριλαμβάνονται τα μασώμενα προϊόντα καπνού, το snus και οι συσκευές θέρμανσης καπνού
Τα προϊόντα που περιέχουν μόνο νικοτίνη (nicotine only products) λαμβάνουν βαθμολογίες κάτω από 0,24. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, οι θεραπείες υποκατάστασης νικοτίνης και τα προϊόντα νικοτίνης για χρήση από το στόμα χωρίς καπνό (non tobacco nicotine pouches)
Η πλήρης αποφυγή του καπνίσματος και κάθε προϊόντος ή υποκαταστάτου νικοτίνης λαμβάνει βαθμολογία 0.
Μικρότερη νοσηρότητα
Η αξιολόγηση των προϊόντων έγινε με ανασκόπηση της ιατρικής βιβλιογραφίας και υπολογισμό του κινδύνου αναπτύξεως καρκίνου με βάση την έκθεση των χρηστών τους σε 12 καρκινογόνα Α’ βαθμού (είναι τα πιο επικίνδυνα για τον άνθρωπο).
Ωστόσο, «τα προαναφερθέντα ευρήματα αφορούν μόνο τους ενεργητικούς χρήστες καπνικών ή μη καπνικών προϊόντων νικοτίνης και εφ’ όσον κάνουν μεμονωμένη χρήση ενός προϊόντος και όχι συνδυαστική», διευκρίνισε η Dr. Murkett.
«Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι υπάρχουν ασφαλέστερα προϊόντα από τα συμβατικά τσιγάρα, τα οποία που φέρουν μειωμένο κίνδυνο νοσηρότητας και θνησιμότητας για τους χρήστες τους», υπογράμμισε. «Οι καταναλωτές που επιλέγουν μειωμένου κινδύνου εναλλακτικές λύσεις στο συμβατικό τσιγάρο, έχουν λιγότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν νόσους οι οποίες σχετίζονται με αυτό. Επιπλέον, η μετάβαση σε αυτά τα προϊόντα μπορεί να παίξει κεντρικό ρόλο στην μείωση της βλάβης που σχετίζεται με το κάπνισμα και τον καπνό».
