Κολπική μαρμαρυγή-Η πιο συχνή καρδιακή αρρυθμία

To άρθρο είναι της Μαρία Καχριμάνη, Καρδιολόγος στην Ιδιωτική Κλινική Creta InterClinic.

Τι ονομάζουμε κολπική μαρμαρυγή

Η ανθρώπινη καρδιά έχει τέσσερις κοιλότητες: δύο κόλπους (δεξιός και αριστερός) και δύο κοιλίες (δεξιά και αριστερή). Σε φυσιολογικές συνθήκες, σε κάθε καρδιακό χτύπο, αρχικά συσπώνται οι κόλποι κι ακολουθούν στη συνέχεια οι κοιλίες. Στην κολπική μαρμαρυγή οι κόλποι συσπώνται με εντελώς ακανόνιστο και πολλές φορές γρήγορο ρυθμό με αποτέλεσμα κι οι κοιλίες να ακολουθούν με άρρυθμες συσπάσεις. Διαπιστώνουμε την κολπική μαρμαρυγή σε ένα ηλεκτροκαρδιογράφημα 12 απαγωγών ή μιας απαγωγής διάρκειας τουλάχιστον 30 δευτερολέπτων.

Επιδημιολογικά δεδομένα- Παράγοντες κινδύνου και επιπλοκές

Παγκοσμίως, 43,6 εκατομμύρια άνθρωποι έπασχαν από κολπική μαρμαρυγή το 2016. Υπολογίζεται ότι ένας στους τρεις ενήλικες θα εμφανίσει την αρρυθμία αυτή κάποια στιγμή στη ζωή του. Η κολπική μαρμαρυγή είναι η πιο συχνή καρδιακή αρρυθμία.

Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της αρρυθμίας είναι η προχωρημένη ηλικία, το ανδρικό φύλο, η κληρονομικότητα, μια οξεία κατάσταση, όπως μια λοίμωξη ή ένα χειρουργείο, η νεφρική ανεπάρκεια, τα μεταβολικά νοσήματα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης και η παχυσαρκία, η κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα, το σύνδρομο υπνικής άπνοιας και τα πνευμονολογικά νοσήματα, όπως η χρόνια βρογχίτιδα. Επίσης, στους παράγοντες κινδύνου ανήκουν και οι καρδιαγγειακές παθήσεις, με κύριους εκπροσώπους τη στεφανιαία νόσο, τη καρδιακή ανεπάρκεια, τη μυοκαρδιοπάθεια, την περι- μυοκαρδίτιδα, την υπέρταση, τη δυσλιπιδαιμία, τις βαλβιδοπάθειες.

Η κολπική μαρμαρυγή μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές όπως, εγκεφαλικά επεισόδια, καρδιακή ανεπάρκεια, άνοια, κατάθλιψη, μειωμένη ποιότητα ζωής και αυξημένη θνησιμότητα.

Τα συμπτώματα και οι τύποι της κολπικής μαρμαρυγής

Ένας ασθενής με κολπική μαρμαρυγή παραπονιέται για αίσθημα παλμών, δυσκολία στην αναπνοή, δυσφορία, θωρακικό άλγος, ζάλη, συγκοπτικό επεισόδιο, κόπωση. Υπάρχουν όμως και ασθενείς που έχουν την αρρυθμία αυτή αλλά παραμένουν ασυμπτωματικοί.

Η κολπική μαρμαρυγή μπορεί να είναι ανάλογα με τη χρονική διάρκεια

–πρωτοεμφανιζόμενη, όταν καταγράφεται για πρώτη φορά

–παροξυσμική, όταν επανέρχεται σε φυσιολογικό ρυθμό μέσα σε 48 ώρες ως μια εβδομάδα

–εμμένουσα, όταν έχει διάρκεια μεγαλύτερη της μιας εβδομάδας και γίνεται προσπάθεια αποκατάστασης του φυσιολογικού ρυθμού

–μόνιμη, όταν είναι πλέον αποδεκτή, και απλά γίνεται προσπάθεια ελέγχου των παλμών και μείωσης των συμπτωμάτων.

Πώς διαγιγνώσκεται η κολπική μαρμαρυγή? Ποιες εξετάσεις χρειάζονται?

Ο γιατρός μπορεί να υποπτευθεί την αρρυθμία με ψηλάφηση του σφυγμού. Θα χρειαστούν όμως, περαιτέρω εξετάσεις. Σε αυτές ανήκουν η κλινική εξέταση με τη λήψη καλού ιστορικού για γνωστά νοσήματα και παράγοντες κινδύνου, το ηλεκτροκαρδιογράφημα για την καταγραφή της αρρυθμίας, εργαστηριακές εξετάσεις -εξετάσεις αίματος και ένα υπερηχογράφημα καρδιάς. Στο υπερηχογράφημα, με τη βοήθεια υψίσυχνων ηχητικών κυμάτων μέσω μιας κεφαλής που τοποθετείται στο θώρακα τα δεδομένα παρουσιάζονται σε ένα μόνιτορ, όπου ο ιατρός μπορεί να δει πως κινείται η καρδιά. Η εξέταση αυτή βοηθά τον ιατρό να εντοπίσει τυχόν υποκείμενη δομική καρδιοπάθεια.

Μπορεί να ζητηθούν και επιπλέον εξετάσεις, όπως 24ωρη καταγραφή ρυθμού (Holter), ακτινογραφία θώρακος, αξονική ή μαγνητική καρδιάς, αξονική ή μαγνητική εγκεφάλου, ανάλογα με τα ευρήματα του ιστορικού και της βασικής κλινικής εξέτασης.

Θεραπεία της κολπικής μαρμαρυγής

Η κολπική μαρμαρυγή αντιμετωπίζεται αρχικά φαρμακευτικά. Χορηγούνται φάρμακα ελέγχου της συχνότητας (του αριθμού των σφίξεων), όπως οι β αποκλειστές, οι αναστολείς του ασβεστίου και η διγοξίνη. Επίσης, μπορεί να χορηγηθούν αντιαρρυθμικά φάρμακα, όπως η αμιωδαρόνη, με στόχο την αποκατάσταση του φυσιολογικού φλεβοκομβικού ρυθμού. Η επιλογή των φαρμάκων εξαρτάται από τις προ υπάρχουσες παθήσεις, την κατάσταση του ασθενούς και την επιθυμία του, καθώς και τις πιθανές παρενέργειες. Αν χρειαστεί, συνδυάζονται φάρμακα από τη μία ή και τις δύο κατηγορίες που αναφέραμε.

Εναλλακτικά, η κολπική μαρμαρυγή μπορεί να αναταχθεί ηλεκτρικά σε επιλεγμένες κατηγορίες ασθενών με τη χρήση ηλεκτρικού ρεύματος χαμηλής ενέργειας. Ο ασθενής παρακολουθείται με μόνιτορ και βρίσκεται υπό ήπια νάρκωση, οπότε δεν αντιλαμβάνεται τη χρήση του ηλεκτρικού ρεύματος.

Επιπλέον, αξίζει να αναφερθεί η επιλογή της κατάλυσης (ablation) από εξειδικευμένους ηλεκτροφυσιολόγους ή και χειρουργούς, κατά την οποία γίνεται επεμβατική προσπάθεια απομόνωσης των εστιών που συνήθως βρίσκονται κοντά στις πνευμονικές φλέβες και προκαλούν την αρρυθμία. Ιδανικοί ασθενείς είναι ασθενείς με παροξυσμική ή εμμένουσα κολπική μαρμαρυγή με πολλαπλά επεισόδια και ασθενείς στους οποίους έχει αποτύχει η φαρμακευτική αγωγή ή έχει παρενέργειες.

Επειδή η κολπική μαρμαρυγή σχετίζεται με κίνδυνο εμφάνισης θρομβοεμβολικών επεισοδίων, οι ασθενείς θα πρέπει να λαμβάνουν αντιπηκτικά. Σε ασθενείς πολύ χαμηλού κινδύνου χορηγείται ασπιρίνη, ενώ σε ασθενείς υψηλού κινδύνου κουμαρινικά αντιπηκτικά ή νεότερα αντιπηκτικά.

Φυσικά, σε κάθε ασθενή θα πρέπει να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά και οι άλλες συν νοσηρότητες όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις, τα πνευμονολογικά νοσήματα, ο διαβήτης, η παχυσαρκία, η νεφρική νόσος και να διακόπτονται το κάπνισμα και το αλκοόλ. Ο ασθενής θα χρειαστεί δίπλα του έναν καρδιολόγο και μια έμπειρη ομάδα γιατρών από άλλες ειδικότητες και νοσηλευτών για μια ολοκληρωμένη και πολύπλευρη αντιμετώπιση.