Στεφανιαία νόσος: Η πρώτη αιτία θανάτου παγκοσμίως

Η στεφανιαία νόσος αποτελεί τη συχνότερη αιτία θανάτου στην Ευρώπη , αντιστοιχώντας περίπου στο 20% των συνολικών θανάτων σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιευμένα στοιχεία(1).

Αλλά και παγκοσμίως σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του παγκόσμιου οργανισμού υγείας (WHO), η στεφανιαία νόσος αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου, αντιστοιχώντας στο 16% των συνολικών θανάτων ετησίως(2)

Τι είναι η στεφανιαία νόσος.

Η στεφανιαία νόσος είναι η στένωση των αρτηριών που αιματώνουν την καρδιά(τα αποκαλούμενα στεφανιαία αγγεία), και που οφείλεται στην δημιουργία της αθηρωματικής πλάκας εντός των αγγείων αυτών.

Συμπτώματα στεφανιαίας νόσου:

Συνήθως η στεφανιαία νόσος εκδηλώνεται με πόνο στο στήθος(στηθάγχη). Ο πόνος είναι δυνατόν να επεκτείνεται και σε άλλα μέρη του σώματος(π.χ. κάτω γνάθος, άνω άκρο, ώμους). Άλλα συμπτώματα της νόσου πέραν του πόνου μπορεί να αποτελούν η δύσπνοια ή η εύκολη κόπωση.

Κλινικές εκδηλώσεις στεφανιαίας νόσου;

Ασυμπτωματικοί ασθενείς. Ένα ποσοστό ασθενών δεν εμφανίζουν καθόλου συμπτώματα. Aυτό συμβαίνει συνήθως σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, σε αθηρωματική νόσο που δεν προκαλεί σημαντική στένωση των στεφανιαίων αγγείων ή σε περιπτώσεις με παράπλευρη κυκλοφορία από τα ίδια τα αγγεία της καρδιάς.
Σταθερή στηθάγχη: Στη σταθερή στηθάγχη τα συμπτώματα εμφανίζονται στην προσπάθεια ή στην άσκηση και υποχωρούν μετά την ξεκούραση ή την λήψη φαρμακευτικής αγωγής.
Οξέα στεφανιαία σύνδρομα: Σε αυτή την κατηγορία τα συμπτώματα έχουν συνήθως οξεία ή πρόσφατη έναρξη και εμφανίζονται στην ηρεμία. Εδώ ανήκει η ασταθής στηθάγχη αλλά και το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Είναι επείγουσες καταστάσεις που οφείλονται σε σημαντική οξεία ή πρόσφατη απόφραξη των στεφανιαίων αγγείων και απαιτούν άμεση αντιμετώπιση.

Προδιαθεσικοί παράγοντες:

Η αθηρωματική πλάκα που οδηγεί σε στεφανιαία νόσο ουσιαστικά αποτελείται από λίπη και άλλα κυτταρικά στοιχεία, ενώ η οποιαδήποτε βλάβη του τοιχώματος των αρτηριών από τοξικούς παράγοντες συμβάλει στο σχηματισμό της.

Οι βασικοί παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα εκδήλωσης στεφανιαίας νόσου είναι:

-Κάπνισμα

-Σακχαρώδης διαβήτης

-Αρτηριακή υπέρταση

-Υπερλιπιδαιμία

-Παχυσαρκία

-Έλλειψη σωματικής άσκησης

-Κληρονομικότητα. Άτομα με συγγενείς πρώτου βαθμού που εμφάνισαν στεφανιαία νόσο σε νεαρή ηλικία(για άνδρες < 55ετών και γυναίκες < 65 ετών) έχουν αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης στεφανιαίας νόσου

-Φύλο: Οι άνδρες έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης στεφανιαίας νόσου καθώς και οι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση

Πρόληψη στεφανιαίας νόσου:

Για την μείωση της πιθανότητας εμφάνισης στεφανιαίας νόσου προτείνεται η τροποποίηση των παραγόντων κινδύνου. Συνεπώς η αποχή από το κάπνισμα, η άσκηση και η αποφυγή της καθιστικής ζωής, ο υγιεινός τρόπος διατροφής, η ρύθμιση της χοληστερίνης , του σακχάρου και της πίεσης αποτελούν το βασικό τρόπο πρόληψης της στεφανιαίας νόσου.

Διάγνωση στεφανιαίας νόσου:

Η υποψία για ύπαρξη στεφανιαίας νόσου τίθεται όταν παρουσιαστούν τα παραπάνω αναφερόμενα συμπτώματα.

-Σε οξείες καταστάσεις συνήθως το ηλεκτροκαρδιογράφημα και ο εργαστηριακός έλεγχος(τροπονίνη) θέτουν τη διάγνωση του οξέως εμφράγματος και οδηγούν τον ασθενή στο αιμοδυναμικό εργαστήριο για την περαιτέρω διάγνωση και θεραπεία(στεφανιογραφία και αγγειοπλαστική)

-Σε χρόνιους και σταθερούς ασθενείς η διαγνωστική προσέγγιση μπορεί να γίνει είτε με μη επεμβατικές μεθόδους( δοκιμασία κοπώσεως, stress echo, σπινθηρογράφημα του μυοκαρδίου , Stress MRI, αξονική στεφανιογραφία) είτε με την επεμβατική μέθοδο της στεφανιογραφίας.

Θεραπεία στεφανιαίας νόσου:

Η θεραπεία της στεφανιαίας νόσου συνήθως απαιτεί γνώση της ανατομίας των στεφανιαίων αγγείων και των στενώσεων που υπάρχουν σε αυτά με τη διενέργεια στεφανιογραφίας.

Οι θεραπευτικές επιλογές είναι οι εξής:

Φαρμακευτική Αγωγή: για τροποποίηση και σταθεροποίηση της αθηρωματικής πλάκας. Φάρμακα που συνήθως χρησιμοποιούνται είναι οι στατίνες
Στεφανιογραφία με Aγγειοπλαστική: Είναι η πλεόν σύγχρονη μέθοδος αντιμετώπισης των στενώσεων της καρδιάς με τη χρήση ‘’μπαλονιών’’ και ενδοστεφανιαίων προθέσεων(΄΄Stents’’).
Αορτοστεφανιαία παράκαμψη( ΄΄By-pass’’): Είναι το αποκαλούμενο χειρουργείο καρδιάς όπου γίνεται ανοικτή τομή του θώρακα για τοποθέτηση των μοσχευμάτων και παράκαμψη των βλαβών των στεφανιαίων αγγείων. Η μέθοδος αυτή προτιμάται σε σύμπλοκες νόσους(όπως π.χ. εκτεταμένη νόσο στελέχους ή νόσο 3 αγγείων).

Πληροφορίες για Στεφανιογραφία/ Αγγειοπλαστική

-Με τη στεφανιογραφία στόχος είναι να απεικονιστούν τυχόν στενώσεις των αγγείων της καρδιάς ώστε να σχεδιαστεί η περαιτέρω θεραπευτική αντιμετώπιση(συντηρητικά, μπαλονάκι/ Stent ή χειρουργική αντιμετώπιση).

Η εξέταση διενεργείται είτε δια μέσου των αρτηριών του χεριού(μέθοδος εκλογής), είτε δια μέσου των αρτηριών του ποδιού(μηριαία αρτηρία στη βουβωνική χώρα). Δεν απαιτείται γενική αναισθησία, παρά μόνο τοπική αναισθησία στο χέρι ή στη βουβωνική περιοχή ανάλογα με τη μέθοδο προσπέλασης. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης ο ασθενής διατηρεί πλήρως της αισθήσεις του .

Ο χρόνος της διαγνωστικής στεφανιογραφίας υπολογίζεται κατά μέσο όρο στα 20-30 λεπτά.

Σε περίπτωση που δεν απαιτηθεί θεραπευτική παρέμβαση ο ασθενής μπορεί να πάρει την ίδια μέρα εξιτήριο (συνήθως δύο ώρες μετά την επέμβαση) και να επανέλθει στις καθημερινές του δραστηριότητες άμεσα.

-Aγγειοπλαστική είναι η μέθοδος με την οποία πραγματοποιείται επεμβατική αντιμετώπιση των στενώσεων των αγγείων της καρδιάς (στεφανιαία αγγεία). Ουσιαστικά αποτελεί συνέχεια της στεφανιογραφίας, καθώς χρησιμοποιείται η ίδια δίοδος προσπέλασης δια μέσου των αρτηριών του χεριού ή του ποδιού. Κατά την αγγειοπλαστική γίνεται διάνοιξη των βλαβών των στεφανιαίων αγγείων με τη χρήση μπαλονιών(κοινώς αποκαλούμενα ΄΄μπαλονάκια΄΄) και ενδοστεφανιαίων προθέσεων(κοινώς αποκαλούμενα ΄΄Stent΄΄). Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ο ασθενής διατηρεί πλήρως τις αισθήσεις του καθώς δεν απαιτείται γενική αναισθησία.

Συνήθως απαιτείται μετά την διαδικασία της αγγειοπλαστικής νοσηλεία για 24 ώρες.